دوشنبه ۳ بهمن ۱۳۹۰ - ۱۴:۴۴
۰ نفر

مریم ادیبی: جشنواره تئاتر فجر که از سال 1360 با دبیری طاها عبدخدایی به‌طور رسمی بنا نهاده شد، سال‌ها به‌عنوان تنها جشنواره در حوزه تئاتر شناخته می‏شد ولی حالا پس از 30 سال به سختی می‏توان تعداد جشنواره‌های تئاتری که در ایران برگزار می‌شود را برشمرد.

پس از آن نیز، برخی جشنواره‌ها همچون جشنواره کودک، عروسکی، خیابانی و... برحسب نیاز، به این تعداد، افزوده شده است.

از مقایسه‌ای ساده بین تعداد آثار رسیده به نخستین دوره جشنواره که 20 گروه تقاضای شرکت در جشنواره را داشته‏ اند با 1400 گروه متقاضی دوره سی‏ام و افزایش 70برابری تعداد فارغ‏ التحصیلان رشته تئاتر، رقم حیرت‏ آوری است و به‌طور قطع، هیچ دبیر جشنواره ‏ای نمی‏تواند از همه این پتانسیل نیروی جوان و خلاق استفاده کند.

شرکت در جشنواره تئاتر فجر، برای برخی از هنرمندان جوان به‌عنوان سکوی پرش و پیشرفت شناخته می‌شود؛ مسابقه‏ ای که به‌خصوص جوانان می‏کوشند جای پایی برای خود باز کنند. اما هر سال حدود 90درصد از متقاضیان باید از این قطار پیشرفت پیاده شوند و شانس خود را در جای دیگری امتحان کنند.

سی‏امین جشنواره تئاتر فجر با معرفی محمد حیدری توسط معاونت هنری، به‌عنوان دبیر، در مراسم اختتامیه جشنواره بیست‏ ونهم آغاز به کار کرد؛ وی ابتدا از برگزاری 17 روزه جشنواره تئاتر فجر و جایزه‌های 50 سکه‏ای سخن گفت اما با استعفای او و جانشینی رحمت امینی در روز 29شهریورماه، برخی از برنامه‌های دبیر(که این برای جشنواره‏ای که دبیرمحور است طبیعی به‌نظر می‌رسد) تغییر کرد. او در نخستین نشست خبری، از تعامل با هنرمندان، مؤثر دانستن انتقادها، توجه به کیفیت آثار به جای کمیت و جوان‏گرایی سخن گفت.

رحمت امینی با سابقه تدریس در دانشگاه، نظر ویژه و خاصی به حضور جوانان در جشنواره نشان داد و این امر باعث شد فقط در بخش نگاه ویژه که مختص کارگردان‌اولی‏هاست؛ 374متن به دبیرخانه ارسال شد. تقاضای برخی از بازیگران همچون بهاره رهنما، الهام پاوه‏ نژاد، ستاره پسیانی و... برای شرکت در این بخش، نشان از اقبال نسبی این بخش داشت. هیأت انتخاب بخش نگاه ویژه نیز بیشتر از میان استادان دانشگاه انتخاب شدند تا این چرخه تکمیل شود: سعید کشن‏ فلاح (رئیس و مدرس دانشگاه هنر)، نادر برهانی‏ مرند، ایوب آقاخانی (مدرس)، رحمان سیفی ‏آزاد (مدیر گروه نمایش شبکه 4 سیما) و سعید اسدی(مدرس و مدیر تالار مولوی). در مرحله اول از بین 374 متن، 45 اثر برای بازبینی و تمرین معرفی شدند. برخی از متقاضیان حین تمرین، از اجرای نمایش خود پس از جشنواره هم خبر دادند، بهاره رهنما جزو این دسته بود که از اجرای نمایش خود در کارگاه نمایش و بهار سال 91 خبر داد. الهام پاوه‏نژاد نیز به‌دلیل مشغله‌های شخصی انصراف داد، نسیم ادبی پس از اعلام افزایش سهمیه متقاضیان، جای خود را به جوانان داد تا نمایش «اینگرید برگمن با بوی قورمه سبزی»رنگ صحنه را نبیند.

در مرحله بازبینی 9 اثر از میان 45گروه توسط سعید اسدی، حسین پاکدل، حسین راضی، شهرام کرمی و افشین خورشیدباختری انتخاب شد. 5نمایش از این تعداد به جمع مشروطی‏ها پیوستند تا رکوردی برای جشنواره سی‏ام از این لحاظ ثبت شود. به‌نظر می‏رسد بخش عمده‏ای از این موضوع به سختگیری بازبینان و تحقق وعده دبیر جشنواره مبنی بر اولویت کیفیت بر کمیت برمی‏گردد.

در این بخش بیشتر هنرمندان ساکن تهران هستند. 4 نفر از کارگردانان پذیرفته‏‏شده، زن و در رده سنی جوان هستند. اما اینکه بازبینان و دبیر جشنواره تأکید ویژه‏ای به کیفیت هنری آثار دارند تا چه حد می‏تواند با شعار «تئاتر برای همه» همخوانی داشته باشد و آیا نمایش‌ها در جلب رضایت عموم مردم هم موفقیتی کسب می‏کنند یا خیر؟ نیاز به قضاوت و آسیب‏شناسی پس از پایان جشنواره دارد.

در بخش تجربه‌های نو که بر روش نوی اجرایی، خلاقیت و تکنیک تأکید دارد، با پیش شرط دو اجرای قبلی کارگردان در فراخوان روبه‌رو بود ولی با این حال، 110 متن برای شرکت در این بخش به دبیرخانه جشنواره رسید. میانگین سنی نشان می‏دهد این بخش، به‌شدت مورد علاقه دانشجویان و هنرمندان جوان است؛ پیشکسوتان بیشتر به‌دلیل الزام جشنواره به اجرا، مایل به شرکت در بخش چشم‏انداز بودند. برخی از هنرمندان باسابقه معتقدند اگر با بازیگران حرفه‏ای نمایشی را تمرین کنند ولی پس از بازبینی نتوانند آن را به صحنه ببرند، دچار خسارت مالی خواهندشد.

متن‏ها و شیوه اجرا در بخش تجربه‌های نو ابتدا توسط سعید اسدی، محمودرضا رحیمی، کیومرث مرادی، افشین خورشیدباختری و محمدرضا الوند خوانده شد و 26 متن برای مرحله تمرین معرفی شدند. از میان 26اثر، 9 اثر توسط بازبینان برای شرکت در جشنواره انتخاب شد که 7 اثر مشروط اعلام شد. رضا ثروتی و رضا حداد ازجمله هنرمندانی هستند که سال گذشته نیز در همین بخش به رقابت پرداخته بودند. در این بخش نیز بیشتر شرکت‏ کنندگان، مرد، در رده سنی 25 تا 40 سال و ساکن شهر تهران هستند.

در بخش بین‏ الملل که شلوغ‏ترین و پرمخاطب‏ترین بخش جشنواره است، به گفته رحمت امینی 300گروه خارجی متقاضی شرکت بودند که از میان آن 10 نمایش انتخاب شده و به‌زودی معرفی خواهندشد آلمان، فرانسه، ایتالیا، تاجیکستان و... چند کشوری هستند که یک یا دو گروه به جشنواره اعزام می‏کنند.

در بخش عکس تئاتر که مختص عکاسان تئاتر ایران است 595قطعه عکس از 119 عکاس به دبیرخانه رسید و قرار است بهترین عکس‌ها به انتخاب هیأت داوران متشکل از سیف‏الله صمدیان، حبیب رضایی و مسعود پاکدل به چاپ برسد. این بخش در سال‌های اخیر کوشیده لحظات زیبا از نظر بصری و تأثیرگذار از نظر هنری را به‌عنوان سند از جشنواره و اجرای یکساله تئاتر باقی گذارد. در بخش مناطق، 12اثر به معرفی امور استان‌های مرکز هنرهای نمایشی، پس از داوری آثار هنرمندان شهرستانی به جشنواره معرفی شده است.

بخش تولید متون، با رویکرد کمک به تولید نمایشنامه و توجه هنرمندان به متن؛ چند سالی است به بخش‌های اصلی جشنواره اضافه شده است. 165 نمایشنامه تولیدی از نمایشنامه‏ نویسان بیشتر جوان به این بخش رسیده بود که توسط حسین پاکدل، مهرداد رایانی‏ مخصوص و محمدامیر یاراحمدی خوانده و 9 متن انتخاب شد.

متون انتخابی معمولا در ایام جشنواره توسط واحد انتشارات نمایش منتشر و در اختیار هنرمندان شرکت‏کننده قرار می‏‏گیرد. تجربه ثابت کرده این متن‏ها سال‌های بعد جزو آثاری هستند که برای اجرا توسط سایر هنرمندان به دبیرخانه پیشنهاد می‏شوند. بنابراین پذیرفته شدن در این بخش برای نمایشنامه ‏نویسان اهمیت ویژه‏ای دارد. اگر قرار باشد متنی از یک نمایشنامه‏ نویس به مرحله اجرا برسد باید در معرض دید و خوانش کارگردان‌ها قرار گیرد. جدای از تلاش جشنواره، نیاز به یک وب‏سایت برای معرفی و ثبت نمایشنامه‌ها در ایران ضروری به‌نظر می‏رسد.

در بخش نمایش‌های خیابانی، 42متقاضی، نمایش خود را در معرض قضاوت حسین راضی، مریم معترف و افشین خورشید باختری گذاشتند تا از بین آنها 9 اثر به مرحله نهایی راه یابد.

بخش چشم‏انداز با هدف تولید نمایش و معرفی به تالارها برای اجرا، به بخش دلخواه هنرمندان پیشکسوت تبدیل
شده است چون شرکت و قبولی در این بخش به آنها ضمانت اجرا در یکی از تالارهای نمایشی را می‏دهد چیزی که همه هنرمندان چشم امید به آن دارند.

امسال در بخش چشم‏انداز 168متن به دبیرخانه رسید و سعید کشن‏ فلاح، ایوب آقاخانی، رحمان سیفی ‏آزاد، سعید اسدی و نادر برهانی‏ مرند 38 نمایش را شایسته گذر از خوان اول دانستند.

در مرحله بازبینی، 9 نمایش توسط هیأت انتخاب، به مرحله نهایی جشنواره تئاتر فجر معرفی شد. البته از این 9نمایش 2نمایش مشروط و 5 نمایش به‌طور قطعی پذیرفته شدند. با احتساب نمایش‌های مشروط دو بخش اصلی دیگر، آمار نمایش‌های مشروط به عدد 14 در برابر 10قبولی می‏رسد. ارتقای کیفیت نمایش‏ها، به گفته مسئولان دلیل مشروط شدن برخی نمایش‌هاست.
اردشیر صالح‏پور، سعید اسدی، صادق موسوی، رضا صابری و مسعود دلخواه ازجمله بازبینان مرحله دوم بودند که سعید اسدی به‌عنوان مدیر تالار مولوی، استاد دانشگاه و مسئول ستاد کمیته انتخاب آثار، همچنین صادق موسوی به‌عنوان رئیس تئاتر شهر نیم‏ نگاهی نیز به آثار برای اجرا در مجموعه خود داشتند.

در بین آثار پذیرفته‏ شده حسن باستانی با 2‌نمایشنامه در این بخش رکورددار است. آرش عباسی و حمیدرضا آذرنگ نیز نمایشنامه‌هایی از خودشان را روی صحنه خواهندبرد. 2 نفر از شرکت‏ کنندگان از شهرهای اردبیل و مشهد و بقیه ساکن تهران هستند. نام افسانه ماهیان نیز به‌عنوان تنها کارگردان زن در بخش چشم‏انداز به چشم می‏خورد. رده سنی هنرمندان این بخش بین 28 تا 50سال است. میانگین سنی شرکت‏کنندگان در این بخش بیش از هنرمندان سایر بخش‌هاست.

17اثر به بخش مهمان ویژه جشنواره راه یافته‏ اند. دبیر جشنواره کوشیده چهره‌های شناخته‏ شده تر را در بخش مهمان جشنواره قرار دهد هنرمندانی چون منیژه محامدی، قطب‏ الدین صادقی، رضا صابری، چیستا یثربی، هادی مرزبان، حسین پاکدل در کنار هنرمندان جوانتری چون ایوب آقاخانی، محمودرضا رحیمی، آرش دادگر و...

3 نمایش از بین 17 نمایش از شهرستان و بقیه آثار از تهران به این بخش معرفی شده‏اند. بیشتر هنرمندان پذیرفته شده مرد و منیژه محامدی، قشر زنان کارگردان در این بخش را نمایندگی می‌کند. برخی از کارگردانان این بخش مثل ایوب آقاخانی و محمودرضا رحیمی به‌عنوان مدیران بخش رادیو و کارگاه‌ها با جشنواره نیز همکاری می‏کنند.

9اثر نیز به پیشنهاد کمیته انتخاب آثار و یا پیشنهاد دبیر از سایر بخش‌ها به این بخش راه یافته‏اند.
بخش مرور با رویکرد گزینش و معرفی بهترین نمایش‌هایی که در طول سال اجرا شده‏اند 9نمایش را انتخاب کرد. 3نمایش از بین 9نمایش از شهرستان و بقیه از تهران هستند. همه کارگردانان در این بخش مرد هستند و آتیلا پسیانی معروفترین هنرمند این بخش به حساب می‏آید.

بخش رادیو تئاتر، سمینار، کارگاه‌های آموزشی و بازار تئاتر نیز از بخش‌های دیگری است که تخصصی‏ تر به بازاریابی برای اجرا، تولید و آموزش تولید نمایش رادیویی و شیوه‌های نوین اجرا و بازیگری در تئاتر دنیا می‏پردازد.

کد خبر 158019

برچسب‌ها

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز