در این گزارش نگاهی داریم به چند برنامه مناسبتی تلویزیون که با حضور مجری برگزار می‌شود. البته این برنامه‌ها تنها گزیده‌ای از چند برنامه‌ای هستند که از تلویزیون پخش می‌شود؛ چرا که تعداد این برنامه‌ها بسیار است و بررسی همه این برنامه‌ها در این کوتاه نمی‌گنجد.
تا نیایش
تا نیایش عنوان برنامه‌ای گفت‌وگو محور است که از شبکه تهران در سال 87 پخش می‌شود. این برنامه ابتدا از ساعت 12:10الی13 و قبل از اذان ظهر روی آنتن می‌رفت. سازندگان این برنامه هر روز با یک موضوع در مورد ماه رمضان، سعی می‌کنند با حضور کارشناسان، واعظان و سخنرانان موضوعاتی مانند نوآوری و شکوفایی در دین اسلام، محبت و مهربانی، وفق و مدارا و ویژگی ماه نزول رحمت و وظایف روزداران را در این ماه بررسی کنند. این برنامه با اجرای مجریانی چون یراق‌بافان، براتی، درویش و نواب همراه است.
احسان پوراسد حدود 4سال است که برنامه مذهبی «تا نیایش» را اجرا می‌کند. او در گفت‌وگویی اعلام کرده‌است که یکی از این شاخصه‌ها به مجری مربوط می‌شود که باید فعال‌تر، بهتر و شاداب‌تر از مجریان دیگر برنامه را برگزار کند؛ «گاهی اوقات که خودم به‌عنوان یک مخاطب کانال‌های تلویزیون را تغییر می‌دهم، متوجه می‌شوم برنامه‌ای که رنگ و لعاب نداشته باشد، مخاطب را جذب نمی‌کند. به همین دلیل شادابی و جذابیت در دکور یکی از شاخص‌های ویژه برنامه‌های معارفی می‌تواند باشد. معتقدم ادبیات گفتاری مجری برنامه‌های معارفی نباید کتابی باشد بلکه از آنجا که قرار است مفاهیم تخصصی دینی به مردم منتقل شوند، باید این زبان هرچه بیشتر به زبان عموم مردم نزدیک باشد. هرچند برخی دیگر از دوستان معتقدند که ادبیات برنامه‌های معارفی باید فاخر باشد و شأنیت خاصی برای چنین برنامه‌هایی وجود داشته باشد».
ماه خدا
ماه خدا یکی از برنامه‌های سحرگاهی ماه رمضانی است. این برنامه هر ساله از شبکه یک و در قالب 120دقیقه برای مخاطبین روزه‌دار پخش می‌شود. برنامه ماه‌خدا با اجرای فرزاد جمشیدی در 30قسمت شامل بخش‌های متنوعی از جمله دعا و نیایش، مداحی، تلاوت قرآن و دعای ابوحمزه ثمالی است. یکی از دلایل موفقیت این برنامه نسبت به دیگر برنامه‌های سحرگاهی، اجرای متفاوت مجری آن است. ادای آهنگین کلمات و گفتار توسط فرزاد جمشیدی برای آن ساعت از شبانه روز و برنامه‌ای که قرار است روزه‌داران را برای آغاز یک روز دیگر از ایام ماه رمضان آماده کنند بسیار شیوا و آرام بخش است.
او در گفت‌وگویی اعلام کرد: شخصی که سحرگاه از خواب بیدار می‌شود اهل شب زنده‌داری است و هدفش روزه‌داری و تلاوت قرآن است، پس به مسائل دینی علاقه‌مند است.
ولی از آنجا که این مخاطب به شدت باسواد است نخستین کاری که من برای اجرای این برنامه در نظر می‌گیرم تحقیق و پژوهش در زمینه‌های دینی است و علاوه بر این از استادان علوم دینی نیز بهره می‌برم؛ چون مردم هرباره دوست دارند حرف تازه‌ای بشنوند.
به همین خاطر است که سال گذشته حدود ۳۸۰ قصه در برنامه ماه خدا روایت کردم که تمام آنها نیازمند تحقیق و مطالعه بود و مردم به این قصه‌گویی عادت کرده‌اند.
ماه عسل و جزرومد
ماه‌عسل و جزرومد ازجمله برنامه‌های ثابت مناسبتی ماه رمضانی است که همه‌ساله از شبکه سه پخش می‌شود. در سال‌های اول پخش این برنامه ، اجرای آن را فرزاد حسنی برعهده داشت اما بعد‌ها اجرای این برنامه به احسان علیخانی محول شد. زمان پخش این برنامه‌ها لحظاتی پیش از اذان مغرب و افطار است؛ در حقیقت این برنامه‌ها نوعی ویژهبرنامه پیش از افطار به‌حساب می‌آید. ماه‌عسل در قالب گفت‌وگو و با حضور میهمانان تهیه و روانه آنتن می‌شود. به همین دلیل تولید‌کنندگان در این برنامه می‌کوشند تا میهمانانی خاص را به برنامه دعوت کنند. از این رو میهمانان این برنامه افراد شاخص و متفاوتی هستند. دعوت آنها لزوما بر اساس شهرتشان نیست؛ چه بسا بسیاری از این افراد در شمار افراد عادی جامعه باشندولی واکنش آنها نسبت به وقایع و اتفاق‌های زندگیشان آنها را خاص و مشهور می‌کند؛ میهمانانی که با وجود مشکلات فراوان در زندگیشان توانسته‌اند بر مشکلات غلبه کنند و زندگیشان را ادامه دهند. البته بعضی از سوژه‌های برنامه علیخانی قبلا در برنامه‌های دیگر روی آنتن رفته بودند اما به‌هر حال در برنامه او بهتر دیده شدند.
ماه من سلام
ماه من سلام دیگر برنامه مناسبتی ماه رمضانی سال 87 بود که اجرای آن را امیرحسین مدرس و داریوش کاردان برعهده داشتند. این برنامه به مدت 50دقیقه از شبکه2 سیما، پیش از افطار پخش می‌شد؛ برنامه‌ای گفت‌وگو محور که در آن از میهمانان متفاوت در بخش‌های مختلف دولتی و افراد مختلف و خاص جامعه دعوت می‌شد تا لحظات معنوی و شیرینی را قبل از اذان مغرب برای مخاطبان شبکه دو به وجود آورد. این برنامه در چند بخش روی آنتن می‌رفت و با توجه به سیاست شبکه دو سیما که محور آن بر کودک و خانواده است، حضور میهمانان ویژه با خانواده‌هایشان است تا از این طریق برنامه رویکرد خانوادگی بیشتری داشته باشد. در سال 88 به جای داریوش کاردان شهرام شکیبا همکاری با امیرحسین مدرس را پذیرفت.
عین عشق
در رمضان سال 1385 شبکه یک سیما برنامه‌ای استودیویی و گفت‌وگو محور را با نام عین عشق پخش کرد. این برنامه سفرنامه‌ای بود که از ابتدای ماه رمضان شروع شد و تا پایان آن ادامه داشت. این برنامه در مدت 30دقیقه درباره سفر به مکه برای مخاطبان روزه‌دار تصاویری از مکه، مدینه مسجد‌النبی، قبرستان بقیع و... پخش می‌کرد. مجری و نویسنده این برنامه محمد سلیمی بود. او درباره این برنامه گفته بود: «عین اول حرف عشق است و می‌توان برای آن مترادف‌هایی مانند همانند عشق بودن، عشق‌گونه بودن، سراپا عشق بودن و مثل عشق بودن پیدا کرد. این سفر چند ویژگی دارد. ترتیب سفر براساس همان ترتیبی است که تمامی حاجی‌ها وقتی به سفر حج مشرف می‌شوند، در سفر خود دارند. ما در طول این سفر با یک کاروان زیارتی همراه شدیم و به همراه آن کاروان حرکت کردیم. فقط جاهایی من فاصله می‌گرفتم و در خلوت خودم مسیری را طی می‌کردم. البته گاهی در چینش این سفر براساس جذابیت‌ها و قابلیت‌هایی که داشت، تغییراتی برای بهتر شدن برنامه و جذابیت برای مخاطب اعمال می‌کردیم».
نان و ریحان
نان و ریحان چندین سال آنتن شبکه تهران را در ایام مذهبی پر می‌کرد. این برنامه به کارگردانی هنری پویا نفیسی و فرهاد ناصح و با اجری محمدحسین مولایی و عباس طاهریان پخش می‌شد. شکل اجرای این برنامه به گونه‌ای بود که در اجرا، حس یک خانواده را تداعی کند؛ به این ترتیب 2نفر از یک خانواده که از نسل‌های متفاوت بودند انتخاب می‌کردند و نسل پدر و مادر را در مقابل فرزندان قرار می‌دادند تا نگاه دو نسل متفاوت را در سؤال و جواب‌هایشان به نمایش بگذارد. با این وجود در هر قسمت از این برنامه 31قسمتی، کارشناسانی مذهبی چون حجت‌الاسلام فاطمی‌نیا و هادوی در فاصله 4دقیقه صحبت می‌کردند.
در یکی از بخش‌های این برنامه به نعمت‌های الهی پرداخته می‌شد؛ نعمت‌هایی که فراموش شده‌اند و یادآوری آن برای مخاطب ضروری است. بخش دیگر برنامه نان و ریحان، آن روزگار نام داشت که در دکوری متفاوت، مجری برنامه در فضای طراحی شده استودیویی در فاصله 2دقیقه درباره شناخت جایگاه حضرت علی(ع) روایتی را می‌خواند. علاوه بر این باز هم یک بخش 2دقیقه‌ای حسی و کاملا شاعرانه در برنامه گنجانده شده بود که خلوت دل نام داشت. در این بخش نیایش‌های مخاطبان و حرف‌های دلشان را که با خدا بیان می‌کنند به تصویر درمی‌آمد.
14 سال با جشن رمضان
جشن رمضان یکی دیگر از برنامه‌های مناسبتی ماه رمضانی بود که از شبکه تهران پخش می‌شد. این برنامه در سال‌جاری، 14سال تولید و پخش پیاپی خود را جشن گرفت. مجری ثابت این برنامه‌ها کاظم احمدزاده، محمود شهریاری و در مواردی سیدجواد یحیوی بود. ساعت پخش این برنامه پس از مراسم افطار بود و در قالب بازارچه خیریه برگزار می‌شد. به این ترتیب سیاست اصلی تولید این برنامه حمایت‌های مالی از مستمندان و نیازمندان جامعه در ماه مبارک رمضان بوده است. در بخش اجرای برنامه نیز مجریان برنامه با ایجاد فضای مفرح برای بازدید‌کنندگان و دعوت از میهمانان مختلف، اعم از مدیران و هنرمندان در راستای سیاست اصلی شکل‌گیری این برنامه تلاش می‌کردند.شاید تهیه‌کننده جشن رمضان در سال 67 (نورالدین سبحانی) هیچ وقت فکر نمی‌کرد که با پایه‌گذاری برنامه‌‌اش در قهوه‌خانه آذری، یک روز این برنامه جزو پیشکسوت‌های شبکه تهران به حساب بیاید.
امسال جشن رمضان بازهم با حضور کاظم احمدزاده و محمود شهریاری برگزار شد. جدای از مخاطب‌پسند بودن اجرای این دو مجری، برنامه جشن رمضان در دوره‌هایی نیز به طور همزمان از رادیو ایران پخش می‌شد. در دوره‌های مختلف بخش‌های مختلفی نیز به این مراسم افزوده یا از آن کاسته می‌شد. در سال 87 در اجرای برنامه جشن رمضان بخشی تحت عنوان نیلوفرانه به برنامه اضافه شد که قصد داشت از موفقیت‌های افراد تحت پوشش کمیته امداد امام(ره) در زمینه‌های مختلف علمی، فرهنگی، هنری و خوداشتغالی گزارش‌های جامعی روی آنتن بفرستد. در 2بخش تئاتر کمدی با موضوع‌های اجتماعی هم در 26 قسمت 10دقیقه‌ای با کارگردانی حمید هدایتی و نویسندگی زهرا یساقی و در بخش تئاتر دفاع مقدس به مناسبت همزمانی شب‌های احیا با هفته دفاع‌مقدس در 6قسمت با کارگردانی امیر بختیاری و نویسندگی ملیحه مرادجعفری بخش‌های جدیدی در این سال به جشن رمضان اضافه شد. این تغییرات هر سال در اجرای این برنامه ایجاد می‌شود. اجرای این دو مجری در ویژهبرنامه نیمه شعبان و شوخی‌هایشان انتقادات بی‌شماری را به‌دنبال داشت؛ انتقاداتی که باعث تصمیم جدایی این دومجری از یکدیگر شد.
کاظم احمدزاده در یکی از مصاحبه خود با یکی از هفته‌نامه‌ها گفت: «خیلی‌ها می‌خواهند به هر طریق و بهانه‌ای جلوی اجراهای مشترک ما را بگیرند و مطمئنم موفق هم خواهند شد؛ چون شخصا تصمیم گرفته‌ام دیگر با آقای شهریاری اجرای مشترک نداشته باشم. البته سوء‌تفاهم نشود، چون بدون هرگونه مبالغه و اغراق یکی از بزرگ‌ترین افتخاراتم در تاریخ اجراهایم، کارهای مشترکی بوده که با آقای شهریاری انجام داده‌ام، ولی این فشاری که روی ما آمده، واقعا ارزش این همه استرس و دغدغه را ندارد».
شور عاشورایی
شور عاشورایی یکی از برنامه‌های مناسبتی در ایام محرم سال 84 بود. این برنامه در گروه ادب و هنر شبکه 4ساخته شده و به بررسی ادبیات عاشورا از دوران کهن تا عصر حاضر می‌پرداخت. این برنامه سعی داشت تا ادبیات و شکل عاشورا را به‌طور کامل و موشکافانه بررسی کند. تهیه‌کننده این برنامه سیدمحسن مناجاتی بود. مناجاتی که تجربه‌ای 15ساله در ساخت برنامه‌های مناسبتی دارد، در این برنامه از کارشناسی عبدالجبار کاکاوند بهره برد و کارگردانی تلویزیونی این کار را به اسدالله ایمن سپرد. او در گفت‌وگویی اعلام کرد: مهم‌ترین ویژگی این برنامه نسبت به برنامه‌های مشابه آن در ایام محرم مخاطب‌پسندی آن بود. به همین خاطر سعی کردیم که سطح کیفی برنامه را تا حد بسیار زیادی بالا ببریم. از این رو تلاش شد از کلیشه‌های رایج دور شویم. به همین دلیل از وله‌های تصویری، تغییر زوایای دوربین و دکور زیبا استفاده کردیم تا بتوانیم این برنامه را از لحاظ تصویری برای بینندگان دیدنی‌تر کنیم. به همین سبب باید گفت از کیفیت تولید برنامه شور عاشورایی رضایت کامل داشتیم.
