کارشناسان معتقدند که دلیل اصلی به‌وجود آمدن سکونتگاه‌های غیرمجاز کاستی‌های برنامه توسعه شهری است. عده‌ای از مسئولان نیز نبود مدیریت یکپارچه شهری را عامل اصلی این نوع از تخلفات می‌دانند. اما به‌نظر می‌رسد طرح‌های توسعه جدید تهران راهکارهایی برای مشکل حاشیه نشینی پایتخت دارد.
به گزارش شهرنوشت، مدیرکل شهرسازی شهرداری تهران در این باره می‌گوید: در حال حاضر سکونتگاه‌های غیررسمی مشکلی است که در اکثر شهرهای ایران وجود دارد. این محلات که به‌دلیل مشکلات اجتماعی و اقتصادی شکل می‌گیرند بیشتر پذیرای مهاجران هستند.
به گفته مجید پاکساز، در حال حاضر دو نوع حاشیه‌نشینی در تهران وجود دارد. یکی حاشیه‌نشینانی که پیشینه زیادی دارند و حالا دیگر تبدیل به آبادی شده‌اند و صاحب کد آبادی هستند، اما دسته دوم نقاط جمعیتی هستند که در 20 سال اخیر شکل گرفته‌اند و غیررسمی بوده و بدون برنامه در حال رشد هستند.
او می‌گوید: یکی از پیچیده‌ترین قسمت‌هایی که در طرح تفصیلی مورد مطالعه قرار گرفته سکونتگاه‌های غیررسمی است و در این طرح ساماندهی برخی از آنها پیش‌بینی شده است. آنهایی که مورد پذیرش قرار گرفته‌اند براساس طرح تفصیلی می‌توانند مدارکی دریافت کنند که طبق آن اقدام به نوسازی کنند اما این طرح برخی دیگر از این سکونتگاه‌ها را نپذیرفته که باید فکری برای آنها کرد.
به عقیده پاکساز، هر چند در حل مشکل این سکونتگاه‌ها تصمیمات دیگر سازمان‌های دولتی نیز تاثیر دارد، اما طرح تفصیلی یک دانش است که به وسیله آن طرح توسعه آینده شهری پیش‌بینی شده و در طراحی و اجرای آن مسائلی همچون مسائل زیست‌محیطی، اجتماعی و غیره در نظر گرفته می‌شود و با پیشنهادهایی سعی می‌شود تا مشکلاتی که باعث ایجاد این مسائل شده کمتر شود.
مدیر طرح‌های تفصیلی و جامع تهران نیز درباره اینکه طرح جامع و تفصیلی چه برنامه‌ای را برای سکونتگاه‌های غیررسمی دارد می‌گوید که در طرح‌های تفصیلی و جامع مقرر شده تکلیف سکونتگاه‌های منطق پذیر مشخص شود و همچنین با این طرح، از سگونتگاه‌هایی که به‌صورت خودرو شکل گرفته جلوگیری خواهد شد.
دکتر مسعود شفیق ادامه می‌دهد: در حال حاضر از فضاهایی که برای اینگونه ساخت و سازها مستعد هستند، محافظت می‌شود تا در آینده طبق این طرح‌ها به‌عنوان مکان‌های عمومی مورد بهره برداری قرار بگیرند. بنابراین با اجرای این طرح افرادی که در اینگونه سکونتگاه‌ها مسکن دارند به بیرون از محدوده تهران کشیده می‌شوند، اما از آنجا که عمدتا این افراد از دهک‌های کم درآمد جامعه هستند و تهران نیز مرکز تجاری است و عمده فعالیت‌های اقتصادی این افراد در تهران واقع شده آنها برای کار به تهران خواهند آمد و خارج از حریم تهران سکونت خواهند داشت.
مدیرکل حریم تهران اما دیدگاه دیگری نسبت به این نوع از سکونتگاه‌ها دارد. سید صباح الدین متقی دراین باره می‌گوید: با ایجاد نقاط جمعیتی در اطراف تهران با دو رویکرد در دو مقطع زمانی مواجه شدیم. اول تثبیت و تبدیل نقاط جمعیتی به شهرک‌های اطراف شهر و دوم تبدیل آنها به شهری جدا از شهر تهران.
به گفته متقی این نقاط جمعیتی بعد از تثبیت در شورای شهر و دفتر ریاست‌جمهوری تبدیل به شهرک‌هایی متصل به تهران ولی منفصل از تهران شدند؛ یعنی خدمات شهری خود را از تهران دریافت می‌کردند ولی از تهران جدا بودند و بعد از مدتی تبدیل به شهری جدا از تهران حتی از نظر خدماتی شدند مانند شهر چهاردانگه یا خاور شهر.
او می‌گوید: تشکیل این نقاط جمعیتی تبعات زیادی برای شهرهای بزرگ اعم از اجتماعی تا امنیتی دارد. متقی ادامه می‌دهد: طرح حریم تهران که مصوب شورای شهرسازی است به شهرداری ابلاغ شده و ما منتظر تصویب آن در شورای اسلامی شهر تهران هستیم تا از این طریق بتوانیم از ایجاد اینگونه سکونتگاه‌ها در داخل حریم تهران جلوگیری کنیم، اما هر چقدر هم که شهرداری با برنامه‌هایی جلوی افزایش این نقاط جمعیتی را بگیرد شورای روستایی و بنیاد مسکن طبق ضوابط خود اجازه ایجاد اینگونه روستاها را صادر می‌کنند، بنابراین تا زمانی که مدیریت یکپارچه‌ای برای مدیریت کلانشهر تهران ایجاد نشود و تمام سازمان‌ها با هم متفق القول نباشند نمی‌توان برای حل این مشکل راهی پیدا کرد.
