در این همایش 4 روزه، مجموعاً 22 نمایش صحنه‌ای از تهران، اردبیل، مشهد، تبریز، همدان اصفهان در مجموعه تئاتر شهر و تالار هنر به روی صحنه رفتند. همچنین در فضای باز مجموعه تئاتر شهر هر روز آیینهای نمایشی ویژه محرم نظیر سقاخوانی، نخل‌گردانی، کتلی، چک‌چکو و سینه دوری، بیل گردانی و ... اجرا می‌شد که با استقبال خوب مردم سیاهپوش و عزادار تهران روبه‌رو می‌شد.
این استقبال اما در خیمه‌گاه عاشورا که حالا دیگر به محل دائمی اجرای تعزیه در تهران بدل شده‌است، چند برابر است. به ویژه آن که امسال، اجرای تعزیه در این خیمه‌گاه به اعتقاد مصطفی محمودی، از اعضای کانون ملی منتقدان تئاتر، با نظم بیشتری صورت می‌گیرد.
با این حال مصطفی محمودی که سابقه مدیریت روابط عمومی مرکز هنرهای نمایشی را نیز در کارنامه خود دارد، معتقد است، جداسازی گونه‌ها و موضوعات مختلف نمایشی در جشنواره‌های مختلف، اثرات سوئی بر تئاتر کشور می‌گذارد.
او می‌گوید: «چرا نباید جشنواره تئاتر فجر، تلفیقی از همه این‌ها باشد؟ جشنواره‌ها و همایش‌هایی نظیر عروسکی، عاشورائیان، دفاع مقدس و ... در آن صورت، می‌توان جشنواره فجر را به جای 10 روز در دو هفته یا بیشتر برگزار کرد و به این شکل، زمان کافی برای اجرای همه گونه‌های نمایشی را در اختیار هنرمندان قرار داد.»
محمودی از تعدد جشنواره‌ها در طول سال با عنوان «جشنواره‌زدگی» یاد می‌کند و می‌گوید: «جشنواره‌های گوناگون که همگی در مجموعه تئاتر شهر نیز متمرکز هستند سبب می‌شود، اجراهای معمول تئاتر در طول سال، مدام با وقفه مواجه شوند.
اما اگر همه را در یک جشنواره بزرگ و ملی متمرکز کنیم، این مشکل به وجود نمی‌آید. ضمن آن که می‌توان همایش‌ها و جشنواره‌های موضوعی دیگر را در نقاط دیگر کشور برگزار کرد و از این طریق به اشاعه و فراگیری این هنر نیز کمک کرد. نظیر آن چه که اکنون در تئاتر دفاع مقدس یا کودک و نوجوان رخ می‌دهد.»
اما علاوه بر وقفه در اجراهای معمول، تعدد جشنواره‌ها و نزدیکی زمان آنها به یکدیگر، مشکل دیگری را نیز به وجود می‌آورد. «رضا صابری» که با نمایش «تراژدی تردید» امسال در همایش آیینهای عاشورایی حضور دارد، می‌گوید: «فکر می‌کنم این همایش تا حدودی در سایه جشنواره تئاتر فجر قرار گرفته است، در حالی که واقعاً نباید این طور باشد. بلکه باید همه باورهای ما در تئاتر آیینی و دینی، در این جا متجلی شود.»
صابری با مصطفی محمودی هم‌عقیده نیست. به اعتقاد او همایش آیینهای عاشورایی باید در کنار جشنواره تئاتر فجر و هم‌وزن آن باشد ادامه می‌دهد: «ما به لحاظ نمایشی بسیار غنی هستیم و در زمینه نمایش‌های آیینی، سنتی و دینی، دستمان بسیار پر است.
بنابراین می‌توانیم همه این سابقه و داشته‌ها را در این همایش خرج کنیم، اما به شرطی که سیاست‌گذاری‌های فرهنگی مسئولان به سمتی هدایت شود که تئاتر فجر تئاتر امروز دنیا و همایش عاشورائیان بر نمایش‌های آیینی و سنتی ما متمرکز شوند. اگر این اتفاق رخ دهد، این دو اتفاق به مرور با دو وزن یکسان، هنر نمایش ایرانی و تئاتر به معنای امروزی و بین‌المللی را در بر می‌گیرند.»
اما مصطفی محمودی، تأثیر جشنواره تئاتر فجر را بر همایش عاشورائیان چندان جدی نمی‌داند: «اولاً این مشکل برای همین یکی دو سال مطرح است و کاری هم نمی‌توان کرد، اما با توجه به چرخش ایام محرم، در سال‌های آینده کاملاً برطرف می‌شود.
ثانیاً فکر نمی‌کنم جشنواره فجر چندان تأثیری بر همایش آیین عاشورایی گذاشته باشد، همان‌طور که بعضی از کارگردانان حاضر در فجر در این همایش هم هستند و استقبال تماشاگران هم خوب بوده‌است.»
با این حال، این واقعیت که هنوز در همایش آیینهای عاشورایی، چهره‌های مطرح هنر تئاتر و پیش‌کسوتان این عرصه، حضور کمرنگی دارند، با مرور نمایش‌های امسال، انکار‌ناپذیر است.
رضا صابری در این باره می‌گوید: «اگر قرار است همایش آیینهای عاشورایی به یک حرکت و اتفاق جدی تبدیل شود، همه گروه‌ها و گونه‌های تئاتری باید در آن مشارکت داشته باشند. به ویژه آن که عاشورا، اعتقادی است که همه در عمق وجودشان به آن قائل هستند.»
شاید یکی از راه‌های جذب مشارکت همه گروه‌ها، حمایت دولت و فراهم آوردن شرایط بهتر برای کار در این عرصه باشد.
محمودی می‌گوید: «ببینید باید ابتدا حمایت را تعریف کنیم. به اعتقاد من حمایت واقعی وقتی است که امکان اجرای نمایش‌های آیینی و سنتی، در تمام طول سال فراهم باشد. مثلاً سالنی ویژه این نمایش‌ها تعیین شود که در تمام روزهای سال، این گونه نمایش‌ها در آن اجرا شوند.»
محمودی ادامه می‌دهد: «این که این بخش از بخش‌های دیگر جدا شود، حمایت نیست، بلکه بیشتر یک نگاه ویژه است.»
با این حال محمودی معتقد است امسال نسبت به دوره گذشته، اتفاقات خوبی در همایش رخ داده است: «نگاه گروه‌های حاضر در همایش امسال، نسبت به دو دوره گذشته، تغییر کرده و از حالت‌های شعاری به سوی زبان مناسب برای تئاتر حرکت کرده است. به نظر می‌رسد، فعالان این عرصه به تعریف بهتری از مسأله رسیده‌اند و توانسته‌اند پیوند بهتری بین هنر نمایشی و مسأله عاشورا برقرار کنند. اما هنوز راه زیادی باقی مانده است.»
آیین اختتام سومین همایش آیینهای عاشورایی، روز چهارشنبه ساعت 18:30 در سالن اصلی مجموعه تئاتر شهر برگزار می‌شود.
