وقتی آب از سر شالیزارها می‌گذرد

اما طبیعت دمدمی مزاج گیلان در گرمای بی‌امان مرداد، روی دیگرش را نشان داد و یک ماه بارندگی، خوشه‌های برنج را زیر آب برد. در این حادثه غیرمترقبه طبیعی 80‌درصد محصول برنج گیلان زیر آب رفت. بدتر از همه اینکه بسیاری از شالیزارها زیر پوشش بیمه کشاورزی نبودند. آمار بیمه کشاورزی استان نشان می‌دهد که تنها 70‌هزارهکتار از شالیزار‌ها بیمه شده‌اند درحالی که استانداری گیلان میزان زمین‌های زیرکشت برنج را در سال زراعی جاری 240‌هزارهکتار عنوان کرده است. با این حساب، فقط 29درصد شالیکاران محصول‌شان را بیمه کرده‌اند و البته بیشتر آنان بیمه سبک انتخاب کرده بودند. کشاورزان درباره علت بی‌رغبتی به برخورداری از پوشش بیمه می‌‌گویند، میزان خسارتی که بیمه کشاورزی در سال‌های گذشته به آنان پرداخت کرده است، صدمات
وارد شده را جبران نمی‌کرده و در مواقعی حتی کمتر از میزان حق بیمه پرداختی خودشان بوده که این یعنی به خاک سیاه نشستن کشاورزانی که روزگارشان از برکت برنج می‌گذرد.

محمدرضا علیزاده، برنجکار ساکن بندرکیاشهر، امسال 1/2  هکتار برنجکاری کرده است که تا قبل از بارندگی موفق شده فقط نیمی از محصولش را برداشت کند. این عضو شورای روستای محسن آباد دستک، درباره خسارتی که بارش سنگین به شالیزارش وارد کرده است، می‌گوید:« 25درصد از محصولی که درو کرده بودم، زیر باران و گل و لای مانده است، 25‌درصد هم هنوز درو نشده و خوشه‌های برنج روی هم خوابیده است».

به گفته این شالیکار، محصول باران زده، زرد و خرد می‌شود، وقتی هم که در مزرعه باقی بماند، سرما و گرمای شب و روز به آن بزند، یا برنج نیمدانه می‌شود یا خرد و غیرقابل برداشت. علیزاده محصولش را بیمه کرده است، اما می‌گوید:«دلخوشی به دریافت خسارت از صندوق بیمه کشاورزی ندارم.سال زراعی 88-87 محصولم را بیمه کردم، شالیزارم 700تا 800هزار تومان خسارت خورد، اما میزان خسارتی که بیمه به من پرداخت کرد، 300‌هزارتومان بود برای همین سال قبل محصول را بیمه نکردم».

او همچنین از دیر پرداخت شدن خسارت گله‌مند است و اضافه می‌کند:« مبلغ خسارت را نگه می‌دارند، شب عید می‌دهند. امسال استاندار سفارش کرده که تا 15شهریور پرداخت کنند، اما وقتی به بیمه مراجعه کردیم، گفتند معلوم نیست کی بدهیم».
علی رهنما، کشاورز دیگری است که امسال 4 هکتار زمین را در روستای پایین رودپشت از توابع آستانه اشرفیه، زیرکشت برنج برده است. او نیز با ابراز نارضایتی از مبلغی که بیمه کشاورزی به‌عنوان خسارت پرداخت می‌کند، می‌گوید:«رقمی که بیمه برای خسارت پرداخت می‌کند، در برابر میزان خسارتی که به شالیزارها وارد می‌شود، اصلا به حساب نمی‌آید. یک هکتار زمین حدود 2 تن محصول می‌دهد که با قیمت کیلویی 2900 تومان هم حساب کنید، 5میلیون و 800‌هزارتومان تمام می‌شود، اما مبلغی که بیمه برای خسارت پرداخت می‌کند برای هر هکتار حداکثر حدود 700‌هزارتومان است؛ اینطوری کشاورزان از بیمه ناامید می‌شوند».
رهنما ادامه می‌دهد:« بسیاری از کشاورزان هم که می‌خواهند محصول‌شان را بیمه کنند، توان پرداخت هزینه بیمه سنگین را ندارند و به همان بیمه سبک اکتفا می‌کنند و درنتیجه خسارتی که دریافت می‌کنند، رقم ناچیزی می‌شود. یکی دو نفر از کشاورزان محل خودمان سال‌های قبل محصول‌شان را بیمه سنگین کردند، اما خسارتی که به آنان پرداخت شد، حتی به اندازه حق بیمه‌ای که داده بودند، نبود».

باران امسال محصول برنج شالیزار 2 هکتاری میثاق مهدی‌زاده، یکی دیگر از کشاورزان گیلانی را هم مانند خیلی‌های دیگر زیر آب برده است. او که قطعه‌ای زمین کشاورزی در «آسید شریف» واقع در جاده سراوان به فومن اجاره کرده است، محصول امسالش را به‌دلیل رضایت نداشتن از میزان خسارتی که سال‌های قبل از صندوق بیمه کشاورزی استان دریافت کرده، بیمه نکرده است. مهدی‌زاده درباره وضع محصول امسال می‌گوید:« قبل از باران فقط نیم هکتار را برداشت کردم چون بقیه محصول نارس بود که الان زیر آب کاملا پودر شده است. باران به جای خودش؛ آب رودخانه هم بالا آمده و وارد شالیزار شده است».
او در پاسخ به اینکه چرا شالیزار را زهکشی نکرده تا آب باران خارج شود، می‌گوید:« آب باران را باید بتوانیم در جایی بریزیم یانه؟ مسیر کاملا پر آب است و راهی ندارد که حتی بتوانیم با موتور آب داخل شالیزار را خالی کنیم».

مهدی‌زاده که محصول چند سال قبلش را بیمه کرده بود، می‌گوید 400‌هزارتومان حق بیمه پرداخت کرده اما بیمه برای جبران خسارت وارده به او200‌هزارتومان داده است.او ادامه می‌دهد:«این طور که من در اطراف خودم دیدم، بیمه اصلا معیار درستی برای پرداخت خسارت ندارد، چون بعضی‌ها کمتر از من خسارت دیده بودند، اما بیشتر خسارت دریافت کردند، به همین دلیل برای بیمه محصول امسالم اقدامی نکردم».

رهنما ادامه می‌دهد:« وقتی باران به شالیزار می‌زند، نه تنها هزینه برداشت و مزد کارگر افزایش پیدا می‌کند، تعداد کارگر هم برای برداشت باید بیشتر شود؛ تازه همه این هزینه‌های اضافی برای برداشت برنجی است که باران خورده، سیاه و زرد شده و کیفیتش را از دست داده است».

این حادثه غیرمترقبه بود

شالیکاران گیلانی تأکید می‌کنند امسال در وضع بدی قرار گرفته‌اند و منتظرند تا مسئولان فکری به حالشان کنند. جبار کوچکی نژاد، نماینده رشت در مجلس در این‌باره می‌گوید:«محصول برنج امسال استان گیلان به‌دلیل آب فراوانی که کشاورزان داشتند، بسیار خوب بود اما باران شدید تابستان، ضربه سختی به کشاورزان وارد کرد و حدود 70‌درصد محصول، هنوز زیر آب و در شالیزارها باقی مانده است». به گفته وی، بارش ناهنگام نه‌تنها سبب خراب شدن محصول و کاهش مرغوبیت آن می‌شود، هزینه برداشت را نیز چند برابر می‌کند. کوچکی‌نژاد درباره پرداخت خسارت به شالیکاران از سوی صندوق بیمه کشاورزی می‌گوید: « بسیاری از کشاورزان به‌دلیل نداشتن تمکن مالی، محصول‌شان را بیمه نکرده بودند، آنانی هم که بیمه کرده بودند، از خدمات بیمه سبک استفاده کردند زیرا بیمه‌های سنگین، گرانند و برای کشاورز صرف ندارند، چون برای بیمه سنگین محصول یک هکتار شالیزار، کشاورز باید حدود 500 تا 600‌هزارتومان پرداخت کند و این در حالی است که برای همان بیمه سبک نیز کشاورز را صدبار می‌برند و می‌آورند».

او ادامه می‌دهد:«من لازم می‌دانم که به سازمان جهاد کشاورزی تذکر بدهم که در این موقعیت که خسارت سنگینی به شالیکاران وارد شده است، ورود کند و امکان پرداخت خسارت را به کشاورزانی هم که محصول‌شان را بیمه نکرده بودند، فراهم آورد. به هر حال صندوق بیمه کشاورزی هر سال از دولت پول دریافت می‌کند و می‌تواند خسارت‌های محدود کشاورزان را جبران و حتی از آنانی که بیمه نشده بودند، رفع خسارت کرده یا دست‌کم حق بیمه را از میزان خسارت کم کند. همچنین سایر دستگاه‌ها باید در این وضع به‌طور ویژه به کشاورزان کمک کنند زیرا این بارندگی تابستانی کم‌سابقه از حوادث غیرمترقبه به شمار می‌رود».