کلانشهرها از منظر اقتصاد کلانشهری و تحول‌آفرینی در نظام اقتصاد شهری دنیا با یکدیگر تفاوت‌های بنیادین دارند. در یک‌سو شهرهای بزرگ کشورهای در حال توسعه قرار دارند که عمدتا دنباله‌رو سیاست‌های اقتصاد کلانشهری دنیا بوده و اصطلاحا شهرهای جهانی دنباله‌رو و شهرهای جهانی حاشیه‌ای نام گرفته‌اند و در طیف دیگر شهرهای بزرگ توسعه‌یافته قرار دارند که از نقش و توان بسیاری برای مدیریت بر اقتصاد شهرهای جهانی برخوردار هستند و به‌عنوان مراکز فرمان و سلطه اقتصادی مطرح هستند. با مروری بر شاخص‌های پویایی اقتصاد شهری در تهران و سهم آن از نظام شهری دنیا متوجه می‌شویم که اقتصاد شهری تهران با شرایط مطلوب فاصله دارد و این کلانشهر اگرچه در جذب سرمایه‌ها و منابع مالی در سطح ملی موفق عمل کرده و کانون انباشت سرمایه در کشور محسوب می‌شود اما در سطوح منطقه‌ای و جهانی نقش کمرنگی داشته و سهم ناچیزی در اقتصاد کلانشهری دارد.
گذشته از مسائل بین‌المللی و سیاسی که همواره تأثیری بر جذب و دفع سرمایه‌ها و منابع مالی شهرها داشته‌اند اما به‌نظر می‌رسد مسئله مهم در اقتصاد شهری تهران ساختار ناکارآمد اقتصاد شهری و عدم تعریف مشخص از جایگاه اقتصاد شهری در نظام مدیریت کلانشهری است. در بسیاری از کلانشهرهای دنیا، مسئولیت سیاست‌گذاری و جهت‌دهی اقتصاد کلانشهری از طریق مدیران شهری و حکومت‌های محلی انجام می‌پذیرد و دولت‌ها و حاکمیت، تنها رئوس کلی سیاست‌های اقتصادی کشور و سطوح مختلف مدیریتی اعم از مدیریت شهری را تعیین و تعریف و بایدها و نبایدهای اقتصاد کلانشهری را مشخص می‌کنند.
این مهم در ایران و در مدیریت کلانشهر تهران به‌دلیل ضعف ساختاری و نداشتن یک جایگاه مشخص اجرایی در اقتصاد کلانشهری با چالش جدی مواجه بوده و مدیران شهری هیچگاه نتوانسته‌اند یک چشم‌انداز و دورنمای مشخصی در حوزه اقتصاد شهری ترسیم کنند و برنامه‌های توسعه اقتصادی و مالی خود را در این چارچوب عملیاتی کنند. حوزه اقتصاد کلانشهری در تهران در حیطه مسئولیت و وظایف نهادهای متعددی است و نهادهای مدیریت شهری نسبت به اختیارات و الزامات خود در این حوزه حساس و مهم در آینده کلانشهر دارای ابهامات هستند و بنابراین هیچ برنامه سازمان‌یافته‌ای برای بهبود اقتصاد کلانشهری ندارند. در این بین دولت و سیاست‌های اقتصادی‌اش در حوزه شهری نیز نتوانسته به بهبود وضعیت کمکی کند و عموما توجه و تمرکز دولت‌ها به حوزه اقتصاد ملی، باعث شده تا اقتصاد شهری به حاشیه رفته و مورد غفلت واقع شود.
با وجود این شهرداری تهران در سال‌های اخیر اقداماتی جهت تحرک و پویایی اقتصاد کلانشهری انجام داده و با ایجاد تغییرات گسترده در شبکه مالی و درآمدی، رتبه‌بندی مالی، جذب منابع اعتباری از مؤسسات بین‌المللی، گسترش زیرساخت‌ها و تحرک‌بخشی به اقتصاد شهری، تأمین منابع درآمدی پایدار، جذب سرمایه‌های خارجی و فراهم کردن شرایط میزبانی از مجامع بین‌المللی برای دستیابی به منزلت شهری - جهانی و توسعه اقتصاد شهری و تصویرسازی مطلوب در نگاه جهانیان توانسته بخشی از ناکارآمدی سیستم اقتصاد کلانشهری را جبران کند. مدیران شهری با علم به اینکه تلاش و رقابت دائمی بر سر کسب جایگاه برتر در نظام اقتصاد شهری جهانی از الزامات مدیریت شهری امروز و جهانی‌شدن شهرهاست، به‌دنبال آن بوده‌اند تا درک درستی از اقتصاد شهری و کشور و نگاه نوینی به اقتصاد شهری دنیا و پیش‌بینی درستی از مناسبات اقتصاد شهری دنیا و تهدیدها و فرصت‌های آن داشته باشند.
* معاون مالی و اداری شهرداری تهران
