سال‌ها تهران از داشتن عرصه‌های عمومی بی‌بهره بود. کمتر می‌شد در شهر مکانی عمومی برای فعالیت‌های شهروندی یافت. اگر بوستان و پارکی بود یا درهای بسته آن مدام چهره می‌نمود یا نابسامانی اجتماعی موجود در پارک‌ها شهروندان را از گذران اوقات فراغت در آنها منصرف می‌کرد. این در حالی است که با توسعه فعالیت‌های فراغتی در فضاهای عمومی می‌شد شهری سالم‌تر و زاینده‌تر داشت. شهروندان هر شهر سال‌های زیادی شعار شهر ما خانه ما را زیر لب زمزمه می‌کردند. اما هیچگاه این تلقی در شهر ایجاد نشده بود که واقعا شهر خانه‌ای برای شهروندان باشد. چرا که شهروندان نمی‌توانستند فعالیت‌های متناسب با جایگاه‌شان را در فضاهای عمومی شهر داشته باشند.
از این‌رو همواره شهر عنصر سخت و غیرقابل زیست برای شهروندان قلمداد می‌شد اما در طول سال‌های گذشته تهران برای توسعه زندگی شهری، فضاهای فراغتی و تفریحی بسیاری را درون خود شکل داده است؛ ساماندهی بوستان‌ها و پارک‌های مختلف در سطح شهر، احداث بوستان‌های جدید و احداث پارک‌های جنگلی مختلف در حاشیه تهران همچنین توجه به رود دره‌ها و استفاده از آنها به‌عنوان فضاهای مناسب برای توسعه فعالیت‌های فراغتی. بوستان نهج‌البلاغه، باغ‌موزه دفاع مقدس، باغ‌موزه هنر، باغ‌موزه کتاب، بوستان ولایت و مجموعه‌های تفریحی و فرهنگی اراضی عباس‌آباد ازجمله مواردی است که در طول سال‌های گذشته باعث توسعه فضاهای فراغتی در تهران شد؛توسعه‌ای که امروزه به حس تعلق بیشتر شهروندی منجر شده است و هویت فراموش شده تهران را در دست احیا دارد.
1 - برای آنان که نادیده‌گرفته شده بودند
چندی پیش مجموعه ورزشی و فرهنگی معلولان و جانبازان با نام مجموعه حضرت اباالفضل(ع) در جنوب تهران به بهره‌برداری رسید؛ مجموعه‌ای 18 هزارمتر مربعی که تنها برای اوقات فراغت جانبازان و معلولان اختصاص یافته است. هنوز این مجموعه به بهره‌برداری نرسیده‌بود که شهردار تهران فضایی دیگر به این مجموعه افزود و مجموعه عظیمی را پی‌ریزی کرد که میزبانی دائمی برای معلولان و جانبازان باشد. این اقدام مدیریت شهری گامی تازه در مناسب‌سازی فضای شهر و ایجاد بستری تازه برای فعالیت بیشتر محرومان از فعالیت‌های اجتماعی بود. در طول سال‌های گذشته به‌دلیل نبود فضاهای فرهنگی متناسب با شرایط این قشر از جامعه ،کمتر امکان فعالیت داشتند. حتی پیاده‌روهای شهر نیز برای حرکت این قشر از جامعه مناسب‌سازی نشده بود. هر بار یکی از شهروندان جانباز یا معلول در سطح شهر ظاهر می‌شد با انبوهی از مشکلات در تردد روبه‌رو می‌شد. جوی‌های بزرگ در حاشیه معابر و مسطح‌نبودن معابر شهر مشکل تردد برای این قشر فراهم می‌کرد. اما با مناسب‌سازی معابر و پیاده‌روهای شهر نخستین گام در توجه به این قشر برداشته شد. پس از آن نیز مجموعه فرهنگی ورزشی معلولان و جانبازان مکانی دائمی شد برای حضور و گذران اوقات فراغت این قشر تا سال‌ها بی‌مهری به آنان اینگونه جبران شود و امیدهایی تازه در دلشان برانگیزد. تردیدی نیست که اقدامات شهرداری در توجه به این قشر بسیار دارای اهمیت بوده و طی سال‌های گذشته رشد روزافزونی یافته است.
2 - بوستانی بزرگ به افتخار جنوب تهران
هنگامی که بوستان ولایت به بهره‌برداری رسید این تصور که این پادگان قدیمی بتواند باعث توسعه فعالیت‌های فراغتی آن‌هم در بخش کمتر برخوردار شهر شود اندکی عجیب بود. اما این پادگان بالاخره به مکانی تبدیل شد که خاطرات قدیمیاش باقی بماند و هم باعث افزایش فضاهای فراغتی در سطح شهر شود. 300 هکتار زمین این پادگان یکباره در اختیار شهرداری قرار گرفت و قرار شد در این محدوده بوستانی بزرگ احداث شود؛ بوستانی که امروزه با عبور از حاشیه آن می‌توان 60 هکتار از آن را ملاحظه کرد. با واگذاری پادگان قلعه مرغی و احداث بوستان ولایت در آن، سرانه فضاهای ورزشی و تفریحی و فرهنگی تهران یکباره افزایش قابل ملاحظه‌ای یافت. به تعبیر کارشناسان، استاندارد فضای سبز در شهرهای جهان 25مترمربع برای هر شهروند است. این آمار شهرهای استاندارد جهان است.
اما گذشته از استاندارد سرانه فضای سبز، توجه به اقلیم شهرها در سنجش سرانه فضای سبز ضروری به‌نظر می‌رسد. به‌عنوان مثال توسعه فضای سبز در شهرهای با آب و هوای معتدل در اروپا بسیار کم‌هزینه‌تر از شهرهای کشورهای با اقلیم کویری است. از این‌رو احداث هر مترمربع از فضای سبز در شهر تهران می‌تواند با احداث چندین مترمربع فضای سبز در شهرهای پیشرفته به لحاظ هزینه برابری کند. با این‌همه شهرداری تهران از سال84 تاکنون توانسته است توسعه قابل‌توجهی در سرانه فضای سبز شهر ایجاد کند. براساس آمار، سرانه فضای سبز در تهران در حدود 6 مترمربع بود که با اقدامات شهرداری تهران و همچنین توسعه فضاهای تفریحی و احداث پارک‌های مختلف این سرانه هم‌اکنون به 13مترمربع رسیده است. البته احداث بوستان ولایت و همچنین کمربند سبز شهر در افزایش این آمار نقش قابل‌توجهی داشته است. اما نکته‌ای که در توسعه فضای سبز در طول سال‌های گذشته مورد توجه قرار گرفته، پراکندگی فضای سبز در سطح شهر تهران بوده است. در طول سال‌های گذشته فضای سبز در بیشتر مناطق شهری تهران توسعه یافته است و محدود به منطقه‌ای خاص نبوده است. برخی مناطق نیز به‌دلیل وجود پارک‌های جنگلی شاهد رشد قابل توجهی در سرانه فضاهای سبز بوده‌اند. با این‌همه شهرداری تهران اقدام ارزنده‌ای در توسعه فضای سبز شهر انجام داده است.
3 - پایان روزگار فراموشی فرهنگ
هنگامی که گودال سینمای سوخته در ضلع شمالی خیابان شهید بهشتی - تقاطع شهید احمد قصیر- جای خود را به سینمای آزادی داد، روحی تازه در رگ‌های فرهنگی شهر دمید. سینما آزادی پس از 11سال از خاکستر برآمد و سیمای تازه‌ای یافت و نمادی شد بر توسعه فضاهای فرهنگی. هنوز این سینما از اشتیاق سینماروها لبریز نشده بود که خبری دیگر اهالی فرهنگ را غافلگیر کرد. پردیس سینمایی ملت در ضلع جنوبی بوستان ملت در حال شکل گرفتن بود. پس از آن نیز پردیس زندگی، پردیس جوانه و چند تالار نمایش ازجمله تالار نمایش ایرانشهر در مناطق مختلف تهران رخ نمود و خیلی زود اماکنی شدند برای حضور چهره‌های فرهنگی. در سوی دیگر شهر در حوالی تپه‌های عباس‌آباد، باغ موزه‌های مختلف کتاب، هنر، قرآن و مجموعه‌های مختلف فرهنگی در حال شکل‌گیری بود. انگار رقابتی تازه در شهر برای توسعه فضاهای فرهنگی شروع شده بود؛ این اماکن فرهنگی امکان دسترسی عادلانه تمامی شهروندان به امکانات فرهنگی را فراهم آورد. از سویی دیگر توسعه فضاهای مذهبی نیز در دستور کار شهرداری قرار گرفت. بیش از 22 مسجد در جای‌جای شهر در دست ساخت است و با بهره‌برداری از آنها می‌توان انتظار داشت که شهر چهره‌ای نو بیاراید.
4 - 6 سال تلاش متمادی در شهر
زیر هرم تابستان، جایی دوردست در روزهای سال85 هنگامی که برای نخستین‌بار طرح جهادی منطقه 17 برگزار شد و شهردار تهران اعلام کرد که هر ماه یک منطقه تهران را ساماندهی می‌کند، حال و روز تهران اینگونه نبود. آن روزها تب تند محرومیت در جنوب شهر تن‌های رنجور شهروندان را می‌آزرد. اما با ساماندهی و شکل‌گیری طرح جهادی مناطق و تداوم این طرح در طول سال‌های متمادی، دیگر شهر به‌تدریج چهره عوض کرد. از سویی استقرار سامانه‌های 1888 و 137 نیز در شهرداری باعث گسترش ارتباط شهروندان و مدیریت شهری شد. در این‌گذار آنچه از مشکلات باقی ماند تنها سایه محوی بود که دیگر رنگی نداشت. شهر هر روز رنگی تازه به‌خود می‌گرفت و توسعه می‌یافت و گام‌های استواری به سمت آینده‌ای بهتر برمی‌داشت. جنوب شهر نیز در این‌گذار آن مفهوم قدیمیاش را از دست داد. دیگر جنوب شهر آن جنوب شهر قدیم نبود. تهران آرام‌آرام از یک شهر سنتی با مدیریت سلیقه‌ای به شهری مدرن و امروزی بدل شد و تأثیر قابل‌توجهی بر دیگر کلانشهرهای کشور گذاشت. تهران در طول 6 سال گذشته سیمایی بهتر یافته و این‌همه را مرهون تلاش شبانه‌روزی مدیریت شهری است؛ تلاشی که هر روز رنگی نو می‌زند بر این قامت 200ساله.
