البته سابقه علمی و وجهه هنری سازنده موسیقی جمهوری اسلامی ایران می‌تواند تا حدی کمبودهای جشنواره موسیقی را که در کمتر از 5 ماه آماده شده، جبران کند؛ جشنواره‌ای که آمار شرکت کنندگانش نسبت به سال گذشته نصف شده و مانند سال‌های گذشته چهره‌های شاخص موسیقی در آن شرکت نمی‌کنند. حضور دکتر ریاحی را می‌توان اعتبار جشنواره‌ای دانست که این روزها چندان اعتبار ندارد. این جشنواره تا 8 اسفند در تهران ادامه دارد و برای نخستین بار این جشنواره به شهرستان‌های شیراز، گرگان، کرج، زنجان و بوشهر می‌رود تا شاید بسیاری از کمبودهای جشنواره پنهان بماند.
- آقای دکتر، گفت‌وگو را با سیاست شما در این دوره آغاز می‌کنم. به چه دلیل خواستید که محور و اساس بیست و ششمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر بر کشف استعدادهای جوانان باشد؟
پشت هر جشنواره باید یک هدف فرهنگی باشد. در هر جشنواره‌ای گروه‌های مختلف جوابگوی سلیقه‌های مختلف مخاطبان هستند اما پشت این موضوع هدف فرهنگی وجود دارد که مربوط است به آینده‌نگری موسیقی کشور. به‌نظرم جوانان پشتوانه فرهنگی موسیقی کشور هستند، خصوصا در بخش دانشگاهی که آینده موسیقی کشور به دست آنهاست. به‌نظرم آموزش موسیقی در 20 سال گذشته موفق عمل کرده است و چهره‌های خوبی در عرصه موسیقی کشور حضور دارند و جایگزین نسل قدیم موسیقی شده‌اند و خیلی هم موفق هستند. به همین دلیل خواستم که جوانان در این دوره شرکت داشته باشند تا روی استعدادهای جوانان سرمایه‌گذاری بشود. در حال حاضر مشکل اصلی موسیقی کشور، نوازندگی نیست، بلکه آهنگسازی و خلاقیت است.
- آیا جشنواره با توجه به اهمیتی که به جوانان داده، می‌تواند استعدادیابی کند؟
فعلا که داریم این کار را می‌کنیم. در بخش آهنگسازی 83 اثر به جشنواره رسیده بود و داوران از حضور این تعداد اثر تعجب کرده بودند و می‌پرسیدند که آیا ما چنین استعدادهایی داریم؟ بله، ما این استعدادها را داریم. در این دوره پایان نامه‌ها را هم شرکت دادیم و آثار خوبی را در آن دیدیم. ما نیاز به حضور جوانان و استعدادهای آنان داریم. در حال حاضر صدا و سیما و موسیقی کشور نیاز به حرکت‌های تازه‌ای دارد. مشکل موسیقی پاپ کشور ما این است که موسیقی پاپی که در کشور ارائه می‌شود، دیگر تازه نیست و جوانان ما این نوع موسیقی را نمی‌پذیرند. در شعر و موسیقی نکته تازه‌ای نداریم که به آنها ارائه بدهیم. در بخش موسیقی کلاسیک، رپرتوآرها قدیمی شده است و نیاز داریم که در هر برنامه‌ای اثر یک آهنگساز ایرانی اجرا شود. در حال حاضر به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پیشنهاد داده‌ام که مسابقه آهنگسازی همه ساله در سطح کشور برگزار شود تا استعدادها شناخته شوند.
- آقای دکتر، می‌دانم که دبیر جشنواره، سیاستگذار موسیقی کشور نیست. در مقطعی او سیاستی را طراحی و اجرا می‌کند و با پایان یافتن دوره جشنواره سیاست‌ها هم فراموش می‌شود. این سؤال را به این دلیل پرسیدم که در جشنواره موسیقی فجر استعدادها و جوانان شناسایی شده اما بعدش رها می‌شوند. چه ضمانت اجرایی‌ای برای حمایت از آنان وجود دارد؟
کاملا درست می‌گویید ولی برنامه من این است که بعد از کشف جوانان مستعد، آنان را به مراکز مهم معرفی کنیم تا به آنها اثر سفارش بدهند. ما باید کارها را به سمت موسیقی آکادمیک سوق بدهیم؛ حال چه در بخش موسیقی کلاسیک ایرانی و غربی و چه در بخش موسیقی سنتی. در مورد موسیقی پاپ هم ما باید به الگوهایی برسیم که مربوط به موسیقی منطقه خودمان باشند تا جوانان از شعر و موسیقی آن رضایت داشته باشند. به همین دلیل سیاست را بر این گذاشتیم که جوانان را جذب و شناسایی کنیم.
- اشاره کردید که می‌خواهید افراد مستعد را به مراکز مختلف معرفی کنید. آیا رایزنی‌هایی با مراکزی مثل صدا و سیما برای این امر شده است؟
وظیفه من تا اینجاست که آنها را شناسایی و به مراکز مختلف که کار تولید دارند، معرفی کنم. البته زمینه‌سازی‌هایی در این رابطه شده است. امیدوارم که این مراکز از آنها بهره ببرد یا خود وزارت ارشاد به جوانان اثر سفارش بدهد.
- شما در عرصه موسیقی اعتبار خاصی دارید. انتخاب شما نشانه هوشمندی مسئولان بود که از اعتبار و تجربه شما استفاده کنند تا جشنواره‌ای را که به این دیری استارت خورده، جمع و جور کنند. می‌خواهم بدانم که چقدر از این اعتبار را صرف کردید که استادان موسیقی را برای شرکت در جشنواره ترغیب کنید؟
با تعدادی خودم تماس گرفتم که برخی قبول کردند و تعداد دیگری از استادان گفتند که بهتر است شاگردان ما در این دوره از جشنواره شرکت کنند. به عبارت دیگر، خود هنرمندان هم به این نتیجه رسیدند که جوانان در جشنواره شرکت کنند. اما حرف شما هم درست است، ما از لحاظ حضور استادان موسیقی خصوصا در بخش موسیقی سنتی کمبود داریم.
- آمار فروش بلیت‌های جشنواره نشانه علاقه مردم به گروه‌های حرفه‌ای و معروف است. بلیت گروه رستاک که تمام شده است و بعد از آن بلیت‌های ارکستر سمفونیک با رهبری شهرداد روحانی و ارکستر ملی به‌دلیل اعتبار 11ساله‌‌اش بیشترین طرفدار را داشته است. با توجه به سیاست شما بر کشف شناسایی استعدادهای جوان، تکلیف مخاطبان موسیقی چه می‌شود؟
سعی شده است که در جدول به این نیاز مردم هم پاسخ داده شود. ما در این دوره موسیقی کودک، بانوان، سنتی، کلاسیک و... داریم.
- بگذارید سؤالم را به شکل دیگری بپرسم. چه باید کرد تا هنرمندانی که در شکل‌گیری جشنواره موسیقی شرکت داشته‌اند مجددا با جشنواره موسیقی آشتی کنند؟
تا جایی که در جریان هستم هنرمندانی که شما به آنها اشاره دارید، دستمزدهای زیادی را پیشنهاد کردند و برای من سؤال بود که چرا باید یک چنین چیزهایی مطرح بشود اما وظایف و سیاست‌های من این بود که گفتم، من هم موافقم باید فکری برای این قضیه کرد تا این آشتی انجام بگیرد.
- یکی دیگر از حاشیه‌های امسال موسیقی حذف بخش رقابتی پاپ از جشنواره بود. آیا شما با این سیاست موافق بودید؟
ما هنوز به الگویی در مورد موسیقی پاپ نرسیده‌ایم تا بتوانیم آن را قضاوت و داوری کنیم. باید ابتدا الگو‌سازی بکنیم و سلیقه مخاطبان را در این مورد پیدا کنیم. در مورد موسیقی پاپ هنوز نمی‌دانیم که چه موسیقی پاپی خوب است.
- دقیقا تضاد قضیه اینجاست. بخش جنبی پاپ که معلوم نیست موسیقی‌‌اش متعلق به ماست یا آن ور آب، در جشنواره اجرا می‌شود، اما بخش رقابتی که همواره جوانان شرکت می‌کردند و تابع سیاست‌های جشنواره بودند، حذف شده است.
بهتر است که برای موسیقی پاپ جشنواره‌ای مستقل برگزار بشود. به‌نظرم موسیقی پاپ می‌تواند جشنواره مستقلی برای خودش داشته باشد. با برگزاری این جشنواره در حقیقت به این نوع موسیقی، موسیقیدانان و مخاطبانش احترام گذاشته‌ایم.
- با این حساب شما موافق بودید که بخش رقابتی موسیقی پاپ از جشنواره حذف شود؟
گروه‌های قدیمی موسیقی پاپ را می‌شناسم و می‌دانم که کارشان در چه حدی است اما گروه‌های جدید را نمی‌شناسم و نمی‌دانم که به چه صورتی کار می‌کنند. برای پاسخ دادن به سؤال شما باید کارهای آنان را بررسی کنم و از کار آنها آمار بگیرم تا بتوانم به این سؤال پاسخ بدهم.
- این نکته‌ای که گفتید ممکن است برای گروه‌های سنتی و کلاسیک تازه کار هم باشد و شما کار آنها را نشناسید اما در جشنواره با توجه به سیاستش قرار است این گروه‌های جوان شناسایی شوند.
بله، درست است. اما در بخش موسیقی پاپ ما هنوز الگو نداریم. همچنین در شعر موسیقی پاپ مشکل داریم. موسیقی پاپ وظیفه دیگری دارد و باید فراتر از شعرهایی باشد که در موسیقی پاپ خواننده می‌شود.
- آیا این مسائل و معیارهایی که گفتید در بخش جنبی پاپ هم لحاظ شده است؟
بله، اینطور است؛ مثلا گروه رستاک در کارهایش تازگی‌هایی دارد که متعلق به همین سرزمین است.
- آیا رضا صادقی یا نیما مسیحا هم این معیارها را دارند؟
آنها برای قشر جوان جذاب هستند و خوب است که کارهایشان در جشنواره اجرا شود.
- شما دیر به جشنواره پیوستید. این موضوع چه مشکلاتی را برای شما از نظر اجرایی به وجود آورد؟
من آدم خوشبینی هستم و به جای اینکه جنجال درست کنم، می‌گذارم که آنچه روال عادی کار است اتفاق بیفتد. گروه‌هایی که قلبشان برای فرهنگ و موسیقی این کشور می‌تپد به جشنواره آمدند. فراتر از این نمی‌دانم که باید چه کار کنم.
- آیا گروه‌های درجه یک خارجی به جشنواره می‌آیند؟
برای اینکه گروه‌های خارجی درجه یک در جشنواره شرکت کنند، باید از چند سال قبل آنان را دعوت کرد، از طرف دیگر آنان دستمزدهای بالایی هم می‌گیرند. باید از حالا به فکر آینده بود و برنامه‌ریزی کرد. چه اشکال دارد که بوچلی به ایران بیاید؟
- با این مواردی که گفتید، جشنواره بیست و ششم را چطور ارزیابی می‌کنید؟
به‌نظرم جشنواره این دوره خوب برگزار می‌شود و به اهدافی که من داشتم نزدیک شده‌ایم. می‌خواستیم که در این دوره جوانان شرکت کنند که کردند. در کنارش هم بزرگانی شرکت دارند؛ دلبر حکیم آوا یک هنرمند است و در کنارش هم 3استاد بزرگ گیتار در جشنواره خواهند نواخت، در کنارش هم بخش پیانو ایرانی با حضور شاگردان استاد معروفی برگزار می‌شود. ارکستر ملی بعد از 2 سال رونمایی می‌شود و ارکستر فرهنگسرای نیاوران برای نخستین بار به روی صحنه می‌آید و جوانان شهرستانی هم حضور پررنگی دارند. به‌نظرم موسیقی کشور حرکت رو به جلویی دارد.
- آقای دکتر، اگر از شما بخواهم که بدبینانه به جشنواره نگاه کنید، چه می‌گویید؟
به خیلی چیزها می‌توانم اشاره کنم اما می‌خواهم نیمه پر لیوان را ببینم. نسل من در تاریخ زندگی می‌کند، اما نسل جوان در زمان حال و آینده زندگی می‌کند و ما به این نیاز داریم.
