این اصلاحات که توسط حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان، نخست‌وزیر ترکیه، پیشنهاد شده بود، در ابعاد داخلی خواستار محاکمه نظامیان در دادگاه‌های غیرنظامی و سخت‌تر کردن مقررات انحلال احزاب بود.
همچنین این همه‌پرسی در ابعاد خارجی نیز زوایای مختلف سیاست خارجی ترکیه را تحت‌تأثیر قرار خواهد داد و به احتمال زیاد به گسترش بیش از پیش روابط تهران و آنکارا منجر خواهد شد؛ به‌نحوی که بسیاری از کارشناسان، ایران را شریک پیروزی اردوغان در همه‌پرسی ترکیه نامیده‌اند.
تغییرات راهبردی؛ شرق یا غرب؟
به‌نظر می‌رسد که جامعه ترکیه شاهد تغییرات راهبردی است. بر این اساس تاریخ سیاسی جدیدی در ترکیه در حال شکل‌گیری است و به احتمال زیاد، نیروهای دمکراتیک و جامعه مدنی در نظام سیاسی این کشور تثبیت خواهند شد. در این بین مسلما هرگونه تحولی در ترکیه، بر ایران نیز تأثیرات خاص خود را خواهد گذاشت؛ به‌خصوص که طی سال‌های گذشته، حزب عدالت و توسعه همواره خواستار گسترش روابط با ایران بوده است. از این‌رو در حال حاضر که حزب اسلام‌گرای اردوغان در همه پرسی پیروز شده، بی‌شک اعتماد به نفس بیشتری در حوزه سیاست خارجی به‌دست خواهد آورد و خط‌مشی پیشین را با قدرت بیشتری ادامه خواهد داد. این خط‌مشی شامل محورهای زیر خواهد بود:
1- نزدیکی به ایران،
2- کاهش روابط با اسرائیل،
3- گسترش مناسبات با اتحادیه اروپا،
4- اتخاذ رویه‌ای مستقل از آمریکا.
از این‌رو به‌نظر می‌رسد تعادل در سیاست خارجی ترکیه بیشتر به‌سوی شرق و کشورهای مسلمان به‌خصوص ایران گرایش پیدا خواهد کرد. در واقع ترکیه پس از همه‌پرسی اصلاحات قانون اساسی، بیشتر به سمت گرایش‌های اسلامی متمایل خواهد شد. همچنین به احتمال فراوان، ترکیه شاهد بحران‌های نسبی در مناسبات خود با آمریکا و اسرائیل خواهد بود.
نباید از یاد برد که پیش از این نیز ترکیه (در کنار برزیل) از رأی دادن به قطعنامه تنبیهی ۱۹۲۹ شورای امنیت علیه ایران خودداری ورزیده بود. همچنین در حالی که آمریکا، جامعه اروپا، ژاپن، کره‌جنوبی، کانادا و استرالیا، علاوه بر اجرای قطعنامه‌های تنبیهی شورای امنیت، به اتخاذ تنبیهات یکجانبه اقتصادی و محدودیت‌های بانکی و تجاری علیه جمهوری اسلامی مبادرت ورزیده‌اند، دولت ترکیه نه تنها تا‌کنون در جهت اجرای مفاد قطعنامه‌های تنبیهی شورای امنیت علیه جمهوری اسلامی اقدام قانونی لازم را به عمل نیاورده، بلکه همچنین اعلام داشته است صادرات کالاهای مصرفی به ایران را طی 5سال آینده تا ۳۰۰درصد افزایش خواهد داد.
بنابراین می‌توان چنین متصور شد که درصورت افزایش حجم صادرات کالاهای مصرفی به ایران، ترکیه می‌تواند اقدامات تنبیهی جامعه جهانی علیه جمهوری اسلامی را تا حدود قابل ملاحظه‌ای خنثی سازد. از این‌رو طی ماه‌های اخیر به‌رغم آنکه
ایالات‌متحده آمریکا تلاش‌های فراوانی کرده تا دولت ترکیه را متقاعد سازد که به اعمال تحریم علیه ایران بپردازد، با این حال مقامات ترکیه در تمام موضع‌گیری‌های خود نه تنها از فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران دفاع کرده و از عدم‌همراهی خود با وضع تحریم علیه ایران سخن رانده‌اند، بلکه سعی کرده‌اند نقش غیرقابل انکاری نیز در حل و فصل مسائل هسته‌ای ایران ایفا کنند. مواضع فوق به همراه روند رو به رشد همکاری‌های سیاسی و اقتصادی باعث شده که تهران و آنکارا طی سال‌های اخیر بیش از پیش به یکدیگر نزدیک شوند.
شرکای منطقه‌ای
هر دو کشور ایران و ترکیه از موقعیت خاص استراتژیک در منطقه برخوردارند که این موقعیت مرهون جغرافیایی است که در آن قرار دارند. ایران، پل ارتباطی ترکیه به شرق و ترکیه، پل ارتباطی ایران به غرب است. مرزهای ایران و ترکیه نزدیک به 4قرن است که مرزهای صلح و دوستی است. این طولانی‌ترین مرزهای صلح میان دو کشور در جهان می‌تواند باشد که باید از آن برای تقویت روابط سودجست. اگر چه روابط دو کشور در برخی زمان‌ها توأم با بدبینی تاریخی بوده و رابطه طرفین را دچار بدبینی سیاسی کرده، اما از زمان روی کار آمدن حزب عدالت و توسعه، یک نوع تعامل دیپلماتیک بین دو طرف ایجاد شده و طرفین بیش از هر زمان دیگری به توسعه و گسترش روابط دوجانبه اهتمام ورزیده‌اند. این روند ملایم و صعودی در روابط به‌نحوی بوده که بارها هر دو طرف اذعان کرده‌اند که در بهترین شرایط ممکن در روابط خود قرار دارند.
اگر چه دامنه روابط ایران و ترکیه به‌علت همسایگی و سطوح آن از ابعاد بسیار گسترده و وسیعی برخوردار است، با این حال هم‌اکنون مجموعه تحولات داخلی در ایران و ترکیه و تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی سبب شده است که روابط دو کشور به سطح اعتماد دوجانبه ارتقا یابد. در این بین مسئله‌ای که در روابط ایران و ترکیه بسیار مهم است، موضوع تعدد قومیت‌ها و طوایف مختلف در منطقه است که هر یک با توجه به سنن و هنجارهای خود عمل می‌کنند. وجود کردها و ترکمن‌ها در شمال عراق و پراکندگی آنها در ایران و ترکیه امری طبیعی است و از پیشینه تاریخی زیادی برخوردار است اما موضوع مهم در این میان جلوگیری از تنش‌های قومی و قبیله‌ای است که ممکن است عواقب نگران‌کننده‌ای را به همراه داشته باشد. به همین سبب نیز هم ایران و هم ترکیه برای بعد امنیتی روابط خود با یکدیگر اهمیت زیادی قائل هستند. عنصر اصلی این همکاری، مبارزه با تروریسم است.
علاوه بر این، سوابق تاریخی و مشترکات فرهنگی فراوان میان دو ملت، آنچنان است که می‌تواند زمینه بسیار مساعدی برای توسعه روابط اقتصادی میان دو کشور باشد. در سال‌های اخیر رشد روابط تجاری ایران و ترکیه موجب شده که دو طرف به همکاری‌های گسترده‌تر فنی و اقتصادی تمایل پیدا کنند؛ چنان‌که در حال حاضر حجم تجارت سالانه ترکیه با ایران از مرز 10میلیارد دلار گذشته است. ضمن آنکه نباید از یاد برد که ترکیه یکی از مسیرهای مهم صادرات گاز ایران به اتحادیه اروپا است.
در مجموع با نگاهی عمیق‌تر به عملکرد دولت اسلام‌گرای ترکیه، درمی‌یابیم که سیاست خارجی ترکیه سیاستی مدبرانه و منسجم است. در این بین تقویت روابط ایران و ترکیه از یک سو به نفع دو کشور است و می‌تواند موجب شکوفایی منافع ملی و تثبیت منافع مشترک شود و از سوی دیگر می‌تواند به حل و فصل موضوعات و بحران‌های موجود در منطقه نظیر مسائل افغانستان، عراق و فلسطین کمک کند. به همین دلیل ترکیه می‌تواند در بین کشورهای منطقه، مناسب‌ترین شریک جمهوری اسلامی ایران باشد.
