این منطقه به یکی از مناسب‌ترین نقاط در عرصه اقتصاد جهانی تبدیل شده و دولت‌ها برای دوستی با کشورهای آن و به‌دست‌آوردن منابع خام این کشورها با یکدیگر در رقابت هستند. دیدار اخیر هو جین تائو، رئیس‌جمهوری چین و دیمیتری مدودف، رئیس‌جمهوری روسیه از آمریکای جنوبی نشانگر رقابت این کشورها برای تجارت سودمند با کشورهای آمریکای جنوبی و نیز، نفوذ ژئوپلیتیک در حیاط‌خلوت آمریکا است. روسای جمهوری چین و روسیه دقیقا در یک هفته به آمریکای لاتین سفر کردند.
رئیس‌جمهوری چین به برزیل سفر کرد و قراردادهایی برای سرمایه‌گذاری در این کشور منعقد کرد. رئیس‌جمهوری روسیه نیز در همان هفته به آرژانتین سفر کرد. اهمیت این سفر در آن بود که پیش از این در تاریخ سیاسی روسیه هیچ رئیس‌جمهوری از این کشور به‌طور رسمی از آرژانتین دیدار نکرده بود. پس از آن مدودف راهی برزیل شد تا در اجلاس کشورهای عضو «بریک» (برزیل، روسیه، هند و چین) حضور یابد.
در سال‌های اخیر جمهوری اسلامی ایران نیز درصدد برقراری و توسعه روابط متقابل با کشورهای آمریکای لاتین بوده و توانسته است روابط نسبتا خوبی هم با این کشورها برقرار کند.
روابط ایران با کشورهای آمریکای لاتین به‌شدت باعث نگرانی آمریکا و حتی اسرائیل شده است؛ به‌طوری که به قول رامین مهمانپرست، سخنگوی وزارت خارجه «برای اینکه به اهمیت حضور پررنگ ایران در این منطقه پی ببرید، کافی‌است نگرانی‌های رژیم صهیونیستی را در اجبار کشورهای این منطقه برای محدودکردن همکاری با ایران دنبال کنید» اخیرا نیز رابرت گیتس، وزیر دفاع آمریکا با سفر به این کشورها درخصوص برقراری روابط دوستانه با جمهوری اسلامی ایران هشدار داد.
چین در راس رقابت برای به‌دست‌آوردن مواد خام منطقه آمریکای لاتین است. رئیس‌جمهور چین در جریان دیدار اخیر خود از برزیل و نیز در سفر قبلی خود به این کشور در سال 2004، تلاش کرد تا با مقامات این کشور به توافقاتی در زمینه استخراج مواد معدنی این کشور که برای اقتصاد چین از اهمیت حیاتی برخوردار است، دست یابد. همچنین رئیس‌جمهوری چین قصد دیدار از ونزوئلا و شیلی را نیز داشت اما به‌دلیل وقوع زلزله در چین سفرش ناتمام ماند و مجبور شد به پکن بازگردد. در سال 2009 چین با پشت‌سرگذاشتن آمریکا به شریک اول تجاری برزیل تبدیل شد. طبق اطلاعات منتشره از سوی دولت برزیل، حجم معاملات بین دو کشور از 7/6 میلیارد دلار در سال 2003 به 1/36 میلیارد دلار در سال 2009 رسیده است.
روسیه نیز تلاش فراوانی را برای بازگشت به آمریکای لاتین آغاز کرده است. مدودف، رئیس‌جمهور روسیه در سفر خود به آرژانتین در یک کنفرانس مطبوعاتی اظهار داشت: روسیه به آمریکای جنوبی بازگشته است. به اعتقاد ما در اینجا دوستان ما زندگی می‌کنند. ما می‌خواهیم روابط نزدیک با آنها برقرار کنیم. شرایط کنونی اجازه این کار را به ما می‌دهد.
حضور روسیه نباید موجب هراس دیگران شود، چرا که کسی نمی‌تواند مدعی انحصار در این منطقه باشد. کریستینا فرناندِز، رئیس‌جمهوری آرژانتین نیز در گفت‌وگو با مدودف اظهار داشت: ما درباره شکل‌گیری نظم نوین جهانی صحبت می‌کنیم و از حضور بازیگران بزرگی چون روسیه با تاریخ غنی آن در منطقه استقبال می‌نماییم.
رئیس‌جمهوری روسیه در این سفر با بازرگانان و تجار آرژانتینی نیز دیدار کرد و خواهان گسترش روابط تجاری بین دو کشور شد. همچنین مدودف تفاهمنامه‌هایی با این کشور در زمینه‌های انرژی اتمی، فضا و حمل‌ونقل به امضا رساند.
یک ماه قبل نیز ولادیمیر پوتین، نخست‌وزیر روسیه در جریان سفر خود به ونزوئلا قراردادهایی با این کشور به امضا رساند که حجم این قراردادها حدود 5 میلیارد دلار برآورد می‌شود. این قراردادها در زمینه‌های مختلفی چون تسلیحات نظامی، انرژی، هوانوردی، کشتی‌سازی، ترانزیت و کشاورزی بودند. پوتین همچنین در کاراکاس با اوو مورالس، رئیس‌جمهوری بولیوی دیدار و گفت‌وگو کرد. همچنین، در این گفت‌وگوها در مورد همکاری مشترک در زمینه نفت و گاز تبادل‌نظر شد.
روسیه با برزیل نیز در زمینه‌های مختلفی چون کشاورزی، انرژی اتمی، صنایع هواپیمایی و موشکی و نظامی- فنی و... همکاری فعالی دارد. با درنظرگرفتن توسعه فعال روابط روسیه با برزیل می‌توان گفت که حضور اقتصادی روسیه در آمریکای جنوبی به‌صورت روزافزونی گسترش می‌یابد.
حضور ایران در آمریکای جنوبی
در دهه اخیر جمهوری اسلامی ایران نیز در کنار سایر قدرت‌ها تلاش روزافزونی برای ورود به منطقه آمریکای جنوبی انجام داده است. این تلاش‌ها به‌خصوص با روی‌کار‌آمدن دولت نهم در ایران به اوج خود رسیده است. در این دوره ایران موفق به برقراری روابط دوستانه‌ای با برخی کشورهای آمریکای لاتین از جمله ونزوئلا، بولیوی و برزیل شده است.
سفرهای متعدد دولتمردان ایران به این کشورها و نیز سفرهای مقامات این کشورها به ایران فضای مناسبی برای گسترش روابط متقابل ایجاد کرده است. در حال حاضر، ایران در این منطقه بیشترین روابط در زمینه‌های مختلف را با کشور ونزوئلا دارد؛ همچنین بیشترین مراودات اقتصادی را با کشور برزیل داشته و اخیرا هم اقداماتی را در بولیوی، نیکاراگوئه و اکوادور آغاز کرده است.
در میان کشورهای آمریکای جنوبی، برزیل مقام نخست را از نظر حجم مبادلات با ایران دارا است. هم‌اکنون حجم مبادلات رسمی ایران و برزیل به‌طور مستقیم و غیرمستقیم حدود 2میلیارد دلار برآورد شده و امید می‌رود که در نتیجه سفر اردیبهشت‌ماه رئیس‌جمهور برزیل به ایران و مذاکرات دولتمردان دو کشور، حجم این مبادلات افزایش چشمگیری یابد. مهدی غضنفری، وزیر بازرگانی در دیدار با میگوئل جورج، وزیر خارجه برزیل با بیان اینکه ایران و برزیل از منابع و توانمندی‌های بسیاری بهره‌مند هستند، آمادگی وزارت بازرگانی ایران را برای افزایش حجم مبادلات تا 4میلیارد دلار در کوتاه‌مدت اعلام کرد.
غضنفری تاکید کرد که نگاه به شرق و توسعه مناسبات با کشورهای آمریکای لاتین و آفریقا جزو اولویت‌های اصلی دولت آقای احمدی‌نژاد به شمار می‌آید. وزیر امور خارجه برزیل نیز به توسعه روابط با ایران تاکید کرد و خاطرنشان ساخت که برزیل درخصوص ایران معامله نخواهد کرد چرا که همکاری با ایران موضع اصولی دولت برزیل است.
با عنایت به اینکه کشورهایی همانند روسیه و چین، رقابت تنگاتنگی برای نفوذ بیشتر در آمریکای جنوبی و برقراری روابط سودمند اقتصادی با این کشورها دارند، جمهوری اسلامی ایران نیز با توجه به پتانسیل‌های موجود و با استفاده از فضای مناسبی که در سال‌های اخیر ایجاد شده، می‌تواند سهم قابل توجهی را در تجارت با این کشورها به‌خود اختصاص دهد. در شرایطی که کشورهای جهان در رقابت با یکدیگر سرسختانه خواهان ورود به بازارهای کشورهای آمریکای لاتین هستند، چرا ما از این فرصت به‌وجودآمده استفاده نکنیم؟ جمهوری اسلامی ایران این توانایی را دارد که در عرصه‌های مختلف از جمله انرژی، کشاورزی، صنعت و همکاری‌های علمی - تحقیقاتی وارد بازار این کشورها شود.
واقعیت این است که کشورهای آمریکای لاتین در تلاشند تا به نوعی از زیر سلطه آمریکا خارج شوند و به این منظور، درصدد ایجاد و ارتقای روابط سیاسی- اقتصادی با دیگر کشورهای جهان هستند. همین مسئله باعث می‌شود که آنها به‌رغم مخالفت پنهان و آشکار آمریکا، به همکاری و ارتباط با جمهوری اسلامی ایران تمایل داشته باشند. امید است که دولت ایران با به‌کارگیری حداکثر ظرفیت دستگاه دیپلماسی خود و با استفاده بهینه از شرایط موجود بتواند براساس سیاست همگرایی کشورهای جهان سوم، سطح مناسبات ایران با کشورهای این منطقه مهم را ارتقا دهد.
