این تحقیقات که توسط محققان مؤسسه تحقیقات حاره‌ای اسمیت سونیان آمریکا انجام شده ابعاد و زوایای گرمای زمین را روی درختان و رشد آنها مشخص می‌کند و گویای آن است که افزایش گاز دی‌اکسید‌کربن این اثر دوپینگی را ایجاد کرده و بسته به میزان این افزایش، قطر درختان ضخیم‌تر خواهد شد. هر چند این موضوع از نظر علمی علت را مشخص کرده و به‌نظر می‌رسد حدود و ثغور جغرافیایی در این فرایند بی‌تأثیر باشد، با این حال چگونگی بروز این پدیده و زوایای مختلف آن موضوعی است که ابعاد تغییرات آب و هوایی را روشن می‌سازد.
کارشناسان محیط‌زیست‌که انجام اینگونه تحقیقات را در مناطق مختلف آب و هوایی کشور یک ضرورت می‌دانند بر این باورند که در فرایند تغییرات اقلیمی که بزرگ‌ترین چالش دنیا در آینده خواهد بود درختان تجمع بیشتری از مواد آلی را در بافت‌های خود دارند و این موضوع به مرور به قطور شدن آنها می‌انجامد. آنها البته افزایش گاز دی اکسید کربن را به نفع درختان و گیاهان دانسته و معتقدند باعث می‌شود درخت و گیاه عمل فتوسنتز بیشتری انجام دهد که افزایش عمل فتوسنتز به‌اصطلاح چاقی درخت را به همراه دارد.
برهان ریاضی، مدرس محیط‌زیست با تأکید بر این نکته که گرم شدن زمین به نفع گیاهان و درختان است می‌گوید: درخت و در یک مجموعه کلی گیاه نیازش به گاز دی‌اکسید‌کربن که امروزه بر اثر تغییرات آب و هوایی افزایش یافته بیشتر از اکسیژن است و بر عکس جانوران که آسیب بیشتری از این فرایند می‌بینند گیاهان منافع بیشتری از آن می‌برند به این صورت که می‌توانند فتوسنتز بیشتری انجام دهند. او می‌افزاید: با افزایش گاز دی‌اکسید‌کربن درخت می‌تواند فتوسنتز بیشتری انجام دهد و این موضوع باعث می‌شود مواد آلی بیشتری در درخت تجمع پیدا کند که دانشمندان اصطلاحا آن را چاق شدن درختان نامیده‌اند؛ البته لازم است در مورد این اتفاق به اشعه خورشید نیز اشاره کرد که با گرم‌تر شدن اشعه خورشید و متعاقب آن افزایش گاز دی‌اکسید‌کربن فرایند فتوسنتز سرعت می‌گیرد و ما عملا شاهد آن هستیم که گیاه، فتوسنتز بیشتری انجام می‌دهد.
این مدرس دانشگاه معتقد است: تغییرات آب و هوایی باعث شده تراکم گاز دی اکسید کربن در هوا افزایش یابد و از همان روزهای بروز پدیده گلخانه‌ای تحقیقات گسترده‌ای درخصوص تأثیرات و پیامدهای آن بر گونه‌های گیاهی و جانوری صورت گرفت که این تحقیق محققان آمریکایی نشان داد تأثیرات این پدیده بر گونه‌های گیاهی و جانوری یکسان نبوده و در گیاهان به پیامدهای متفاوت‌تری از جانوران انجامیده است و اینکه در آینده ما شاهد محسوس بودن اثر دوپینگی گاز دی‌اکسید‌کربن بر گیاهان باشیم دور از انتظار نیست. هر چند در حال حاضر این فرایند بسیار ناچیز بوده و به‌نظر می‌رسد محسوس نباشد.
ریاضی البته به موضوع دیگری هم درخصوص پیامدهای تغییرات آب و هوایی بر زیست گیاهان و درختان اشاره می‌کند که به موازات چاق شدن درختان صورت می‌گیرد. او می‌گوید: علاوه بر افزایش عمل فتوسنتز درختان که باعث حجیم شدن قطر درخت می‌شود. رشد درختان نیز در فرایند افزایش گاز دی‌اکسید‌کربن افزایش می‌یابد و مزید بر علت می‌شود.
از دیدگاه این مدرس دانشگاه، گیاهان در گرمای بیشتر، رشد بیشتری می‌کنند و گرم شدن زمین باعث می‌شود دوره رشد گیاهان طولانی شده و گیاه در فاصله زمانی بیشتری نسبت به دوره‌ای که گرمای زمین کمتر از این حدود بود رشد کند که در یک ارزیابی کلی می‌توان چنین نتیجه گرفت که تغییرات آب و هوایی در گونه‌های گیاهی در مرحله اول به افزایش قطر درختان می‌انجامد و در مرحله بعدی زمان رشد آنان را طولانی می‌سازد؛ موضوعی که نتایج تحقیقات دانشمندان محیط‌زیست بر آن صحه می‌گذارد و گویای آن است که گرم شدن زمین تأثیرات بیشتری در رشد و وزن درختان دارد.
محققان مؤسسه تحقیقات حاره‌ای اسمیت سونیان در بررسی‌های خود دریافتند که گرمای زمین موجب رشد سریع‌تر درختان و افزایش وزن آنها برای یک دوره یکساله می‌شود و این اثر دوپینگ ناشی از تغییرات آب و هوایی و گرمای جهانی است که منجر به افزایش زمان فصل رشد گیاهان می‌شود.
آنها البته در تحقیقات کارشناسی خود به نمونه جالب توجهی نیز اشاره و اعلام کردند تب سیاره، رشد کاج‌های پیری را که در کوهستان‌های کالیفرنیا زندگی می‌کنند شتاب بخشیده است و در دیگر بررسی خود روی درختان جنگل‌های پهن برگی که بین 5 تا 225سال سن دارند مشاهده کردند که حدود 90 درصد از این درختان مستقل از سن در سال‌های اخیر به سرعت رشد کرده‌اند.
هر چند این تحقیقات تأثیر تغییرات آب و هوایی و گرم شدن زمین را به روشنی مشخص می‌کند اما ریاضی، مدرس محیط‌زیست معتقد است ضرورت دارد تحقیقات مشابهی در گونه‌های گیاهی کشور صورت گیرد و اندازه و میزان این رشد در مورد درختان بومی داخل، مورد بررسی قرار گیرد. نکته‌ای که دکتررهنمایی، اقلیم‌شناس نیز در این رابطه با او هم‌عقیده بوده و بر این باور است؛ تحقیقات مشابهی در کشور صورت گیرد تا دامنه این تأثیرات سنجیده شود.»
دوره رشد طولانی می‌شود
کارشناسان محیط‌زیست و اقلیم بر این باورند که بر اثر گرم شدن زمین دوره رشد درختان نیز طولانی شده و زمان کهولت به تعویق می‌افتد. رهنمایی برای روشن شدن موضوع مثالی می‌آورد و می‌گوید: اینکه گفته می‌شود گرم شدن زمین به افزایش دوره رشد درخت می‌انجامد به این صورت است که در سنین بالاتری به کهولت می‌رسد به‌عنوان نمونه اگر تنه یک درخت کاج در سن 25سالگی به شکلی در می‌آید که می‌شود آن را به‌صورت الوار درآورد این فرایند با گرم شدن زمین در دوره طولانی‌تری اتفاق افتاده و ما در 35سالگی این درخت شاهد این اتفاق خواهیم بود.
او می‌افزاید: این یک امر طبیعی است که تغییرات آب و هوایی چه به‌صورت سرد شدن زمین و چه به‌صورت گرم شدن، آن‌گونه گیاهی را تحت‌تأثیر قرار داده و دوره رشد و طراوت آن را طولانی یا کاهش دهد. بنابراین ما مکانیسم تغییر را در همه ابعاد می‌توانیم در بافت‌های درخت مشاهده کنیم و البته این تمام ماجرا نیست.
این اقلیم‌شناس معتقد است: گرم شدن زمین که باعث افزایش فتوسنتز در درختان می‌شود در فاصله دایره‌های تنه آن نیز تغییراتی به‌وجود می‌آورد که در یک آزمایش ساده قابل رویت است و در هوای مرطوب فاصله آن متفاوت از هوای گرم خواهد بود. هر چند او طولانی شدن دوره رشد درختان را از جهاتی خوب عنوان می‌کند اما در مجموع در فرایند تغییرات آب و هوایی درختان تغییراتی پیدا می‌کنند که گاه از دیدگاه برخی کارشناسان محیط‌زیست چندان جالب نیست.
گل‌دهی و میوه درختان دچار اشکال می‌شود
تغییرات آب و هوایی علاوه بر اینکه به چاق شدن درختان می‌انجامد در گل‌دهی و میوه آنها نیز تأثیراتی به‌وجود می‌آورد که از دیدگاه علی خلدبرین، کارشناس محیط‌زیست که سابق بر این عضویت شورای جنگل را نیز داشته است چندان مطلوب نیست. او می‌گوید: از نظر علمی، درخت و پوشش گیاهی باید دوره‌ای سرما را طی کند و این دوره برای این است که ساختار طبیعی آن به هم نریزد ولی با تغییرات آب و هوایی که به گرم شدن زمین انجامیده این دوره کوتاه شده یا از بین می‌رود که همین مسئله در ساختار طبیعی درخت و گیاه اشکالاتی را به‌وجود می‌آورد که این اشکالات ممکن است در گل‌دهی و میوه آنها تأثیر سوء بگذارد. بنابراین آن طرف قضیه گرم شدن زمین بسیاری از پیچیدگی‌ها در روابط درخت با آب و خاک و هوا به‌وجود می‌آید که همگی در گل‌دهی و میوه آن تأثیرگذار است.
خلدبرین می‌افزاید: در یک نظام زیست طبیعی آب، خاک و اقلیم یک روابط متقابل و متعادل دارند و زمانی که میزان آب کم شود بر رشد گیاهی تأثیر سوء می‌گذارد و به کاهش پوشش گیاهی می‌انجامد. خاک نامناسب هم به محدودیت رشد گیاه منجر شده و در مجموع هر گونه عدم‌تعادل در محیط‌زیست تغییراتی را در رشد گیاه به‌وجود می‌آورد که این تغییرات بسته به میزان آن تفاوت می‌کند اما در نهایت کیفیت رشد درخت را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
او در مورد فرایند افزایش وزن درختان می‌گوید: این موضوع به چاق شدن انسان می‌ماند که در نهایت، بیماری‌ها و ناراحتی‌هایی را برایش به‌وجود می‌آورد که این ناراحتی‌ها در ابعاد مختلف بروز می‌کند و در مورد درختان نیز به همین صورت است. تغییرات اقلیمی می‌تواند سیستم تکاملی آنها را که باید در دوره خاص و با سرعت مشخصی اتفاق بیفتد مختل کند و نباید در بررسی‌های کارشناسی روی درختان از این موضوع غافل شد چرا که تغییرات اقلیم، تعادل موجود در نظام طبیعت را به هم می‌زند و درخت نیز برای رشد و ثمردهی طبیعی نیاز به تداوم این تعادل دارد؛ موضوعی که به‌نظر می‌رسد در بررسی‌های بعدی ابعاد و زوایای پیچیده‌ای پیدا کند.
