دکتر ابوالفضل نجاران، متخصص مغز و اعصاب و استاد دانشگاه علوم پزشکی ارتش در این باره به همشهری گفت: عوامل متعددی در بروز سکته مغزی مؤثرند که از مهم‌ترین آنها دیابت، بیماری‌های قلبی، فشار خون بالا و سیگار را می‌توان نام برد. در ایران مطالعات نشان‌دهنده نسبت 2 به یک در مورد سکته‌های ایسکمیک نسبت به خونریزی مغزی است که مشابه سایر نقاط دنیاست.
براساس یک مطالعه روی 122 بیمار مبتلا به خونریزی مغزی در تهران، 67 درصد بیماران سابقه فشار خون بالا داشته‌اند. سکته‌های مغزی به 2گروه ایسکمیک و خونریزی مغزی دسته‌بندی میشوند.
عامل سکته‌های ایسکمیک انسداد عروق خون رسان به نواحی مختلف مغز و عامل خونریزی‌های مغزی معمولا پارگی یک رگ کوچک است. سکته‌های ایسکمیک نسبت به خونریزی‌ها شیوع بیشتری دارد.
وی افزود: علاوه بر خطر مرگ به‌علت سکته مغزی، بروز عوارض ناتوان‌کننده از قبیل اختلالات تعادلی، فلج اندام‌ها، اختلالات گفتاری و ذهنی به‌دنبال این بیماری، آن را در رده مهم‌ترین بیماری‌ها قرار می‌دهد.
در گزارشی جدید براساس یک پژوهش در ایران آمده است که ایرانی‌ها بیشتر از مردم کشورهای غربی و در سنین پایین‌تر از آنها دچار سکته مغزی میشوند.
45سالگی سن شروع سکته مغزی در ایران!
سکته مغزی یکی از مهم‌ترین دلایل مرگ در کشورهای مختلف دنیا محسوب می‌شود. اگرچه3 نوع مختلف سکته وجود دارد اما هریک از انواع آن می‌تواند منجر به صدمات جدی و یا حتی مرگ در انسان شود.
یافته دیگر این مطالعه نشان داد که سن شروع سکته در ایرانی‌ها بین 45 تا 54 سالگی است که یک دهه زودتر از کشورهای غربی است و کنترل ضعیف عوامل خطر سکته مغزی یکی از دلایل مهم در این زمینه است.
شواهد نشان می‌دهد که تقریبا نیمی از ایرانیان دچار سکته مغزی دارای فشارخون بالا بوده‌اند که از برنامه درمانی خود پیروی نمی‌کرده‌اند. همین طور 61 درصد سکته‌کنندگان دارای کلسترول بالا بودند و 36 درصد که دیابت داشتند نیز دچار وضعیت مشابهی بودند.
پژوهشگران ضمن اشاره به اینکه تحقیقات بیشتری به‌منظور درک عوامل مختلف دخیل در این بیماری مورد نیاز است، براین باورند که بسیاری از ایرانی‌ها در حال حاضر و به‌منظور کاهش خطر سکته نیاز به کمک دارند.
آنها از دست‌اندرکاران بهداشت کشور می‌خواهند که به وقوع سکته به‌خصوص در افراد جوان‌تر توجه ویژه کنند و برای پیشگیری آن اقدام کنند.در کشورهای پیشرفته آمار بیماران مبتلا به سکته مغزی و عوارض و مرگ و میر آن، به برنامه‌ریزی صحیح در راستای مدیریت این بیماری کمک قابل ملاحظه کرده است.
در ایران متأسفانه آمار دقیقی از مبتلایان به سکته مغزی و آمار شیوع و بروز آن وجود ندارد ولی براساس مطالعات پراکنده انجام شده در استان‌های خراسان، مازندران، آذربایجان و اصفهان بروز سکته مغزی در محدوده 33 تا 43 نفر در هر 100 هزار نفر ارزیابی شده است.
براساس این گزارش، آمار مرگ و میر در ماه اول پس از سکته مغزی در مطالعات ایران حدود 30 درصد است که قابل ملاحظه است.
نکته مهم دیگری که در ارتباط با سکته مغزی باید در نظر داشته باشیم تکرار سکته است که متأسفانه مرگ و میر و عوارض بیشتری را نسبت به سکته اول به‌دنبال دارد. سکته مغزی دوم در 95 درصد موارد ایسکمیک بود و در 5 درصد موارد خونریزی مغزی بود. فشار خون بالا، بیماری ایسکمیک قلبی، کلسترول بالا و کشیدن سیگار عوامل خطر در سکته اول و دوم مغزی هستند.
به گفته وی، با توجه به اینکه بیشترین عوامل مؤثر در وقوع هر دو نوع سکته مغزی قابلیت مداخله درمانی دارند، شناساندن این عوامل با آموزش‌های اجتماعی، تشخیص و درمان بموقع عوامل خطر به‌خصوص کنترل فشار خون و پیشگیری از پیدایش بیماری‌های روماتیسمی قلبی اقدامات ضروری هستند که با مدیریت صحیح می‌توان به کاهش موارد سکته‌های مغزی و عوارض حاصله شخصی و اجتماعی آن کمک کرد.
سکته مغزی بین مردم شناخته شده نیست
بعضی متخصصان معتقدند، سن سکته مغزی در ایران ۱۰ سال از میانگین جهانی پایین‌تر است؛ همچنین بررسی‌های سازمان بهداشت جهانی نشان داده است که میزان مرگ‌و‌میر و ناتوانی ناشی از سکته‌های مغزی در دنیا از سال ۱۹۹۰ تاکنون - یعنی طی ۱9سال گذشته - حدود ۵۰ درصد کاهش یافته که البته سهم مهم این کاهش مربوط به کشورهای پیشرفته اروپایی و آمریکای‌شمالی است.
این در حالی است که دکتر نجاران، هم با تایید این نکته ادامه می‌دهد: سن بروز سکته مغزی در ایران از یک طرف به‌علت افزایش بیماری‌های قلبی و از طرف دیگر به‌دلیل افزایش استرس‌های روحی کاهش یافته است که البته نقش وضعیت نامطلوب تغذیه، کمبود تحرک، وضعیت آب و هوا و مصرف دخانیات را در این امر نمی‌توان نادیده گرفت.
وی خاطر‌نشان می‌کند: با این حال اصل فراموش شده در مورد این بیماری این است که متأسفانه هنوز سکته مغزی در بین مردم شناخته شده نیست و تصورات غلط در مورد آن خیلی زیاد است؛ به‌طوری که این اعتقادات غلط حتی در میان نورولوژیست‌ها هم دیده می‌شود.
افراد دچار سکته مغزی باید حداکثر ظرف ۷ دقیقه به بیمارستان برسند
رئیس انجمن علوم اعصاب ایران گفت: طی ۲۰ سال گذشته میزان سکته‌های مغزی، مرگ و میر و ناتوانی ناشی از آن در کشور ۲۵ درصد کاهش یافته است اما هنوز هم افراد دچار سکته مغزی باید در کمتر از ۷ دقیقه به بیمارستان برسند.
یک تحقیق جدید نشان می‌دهد بر خلاف این عقیده رایج که سکته‌های مغزی در فاصله 3 ساعت از وقوع آنها قابل درمان طبی هستند، آسیب مغز در عرض 3دقیقه پس از سکته مغزی آغاز می‌شود.
تحقیقات نشان می‌دهد، تغییرات ساختاری مغز در جریان سکته مغزی خیلی زود رخ می‌دهد، بنابراین بهترین کار این است که عوامل خطرساز برای بروز این بیماری را از بین ببریم و شیوه زندگی را تغییر دهیم.
عوامل خطرساز برای سکته مغزی شامل سیگارکشیدن، داشتن اضافه‌وزن، بی‌حرکتی جسمی، اعتیاد به الکل، دیابت، استرس و کلسترول بالاست.
پاکدامن افزود: مغزی علائم آشکاری دارد و به ندرت ممکن است کسی متوجه آن نشود. بسته به اینکه محل سکته در کجای مغز باشد، علایم آن متفاوت است؛ ممکن است دچار اختلال حسی یا حرکتی شود، مثلا یک دست یا یک پا، یک دست و یک پا یا گاهی 2 دست یا 2 پا را دچار اختلال می‌کند.
اختلالات بینایی مانند دوبینی، توهم در بینایی، اختلال در صحبت کردن یا کج شدن دهان، اختلالات حسی، مور مور شدن، سوزن سوزن شدن، سردردهای ناگهانی و اختلال در بلع همه از جمله علائم سکته مغزی است.
پاکدامن افزود: افرادی که دچار سکته مغزی میشوند، باید بدون اینکه حرکت داده شوند با هلی‌کوپتر ظرف کمتر از ۷ دقیقه به بیمارستان برسند و اقدامات دارو درمانی برای از بین بردن لخته خونی در مغز به روش حل کردن یا لیز کردن لخته خونی حداکثر ظرف ۳ ساعت انجام شود در غیر این صورت احتمال ناتوانی یا عوارض و اختلالات بعدی آن بسیار زیاد می‌شودکه البته درایران چنین امکاناتی برای امدادرسانی به بیماران وجودندارد .
به گفته پاکدامن حدود ۵ درصد موارد سکته مغزی در جوانان و افراد بین ۲۰ تا ۴۰ سال رخ می‌دهد و با افزایش سن میزان بروز آن افزایش می‌یابد.
