یعنی تقریباً یک پنجم جمعیت جهان به جهانگردی خواهند پرداخت؛ رشدی که شاید در هیچ صنعتی وجود نداشته باشد که این خود نشان از اهمیت این صنعت در جهان دارد؛ صنعتی که در حال حاضر، سومین صنعت پولساز جهان نام گرفته است اما در کمال تأسف، سهم ایران با ظرفیت‌های نامحدود گردشگری، در این میان، بسیار اندک است.
سازمان ملل متحد در تعریف خود از توریست به‌عنوان یک ملاقات‌کننده موقتی از یک کشور یا منطقه با هدف تفریح یا تجارت یاد می‌کند پس شاید بتوان گفت همه موضوعاتی که به تحلیل چنین رفتاری از انسان می‌پردازند، در قالب توریسم جای دارند.
اما به هر حال تعیین دوره اقامت به 2عامل اساسی وابسته همچون هدف یا اهداف توریست از مسافرت و محدودیت‌های قانونی (مدت اعتبار ویزا و یا سایر اجازه‌نامه‌های قانونی) بستگی دارد.
براساس تعریف ارائه شده از توریست، در مجموع دو نوع کلی گردشگر قابل تفکیک است؛ گردشگر استراحتی و گردشگر تجاری. البته گاه دلیل سفر تلفیق هر 2مورد بوده و شامل تفریح، ورزش، بازدید از ابنیه تاریخی و میراث و خرید و استفاده از بازارهای تجاری آن منطقه است. با وجود این برای برخی کشورها یا مناطق، نوع خاصی از توریست اهمیت ویژه‌ای دارد.
جزایر ایرانی، میزبانان گردشگران تجاری
از نظر بسیاری از پژوهشگران شهری، عناصری که دلیل حضور گردشگران در یک فضای شهری یا منطقه‌ای شوند، نمادهایی هستند که می‌توانند ماندگاری توریست در آن حوزه را رقم بزنند. این نمادها گاه فرهنگی، گاه طبیعی و گاه اقتصادی هستند.از سال1371 با تأسیس «سازمان منطقه آزاد کیش»، این جزیره پس از یک دوره طولانی رکود اقتــــصادی ـ که جای آن را موقعیت جغرافیایی و اقتصادی بندر جدید‌التأسیس عباس گرفته بود- جانی تازه گرفت و دوران توسعه سریع آن آغاز شد.
این منطقه آزاد با استفاده از نماد اقتصادی، خیلی زود نخستین گزینه گردشگران داخلی و گاه خارجی برای استفاده از مراکز تجاری و خرید شد.وجود اجناس با کیفیت، فراوان و فارغ از مشکلات قانونی سایر بازرگانان، کیش را به نخستین گزینه گردشگری تجاری ایران پس از انقلاب اسلامی تبدیل کرد. گزینه‌ای که تا همین چندی پیش و قبل از تسخیر بازارهای تجاری کشور با اجناس چینی، تنها نماد گردشگری خرید به شمار می‌آمد.
موفقیت کیش در زمینه تجاری و رقابت با سایر کشورهای حوزه خلیج همیشه فارس موجب شد که قشم - بزرگ‌ترین جزیره خلیج‌فارس- نیز با ایجاد شرایط مشابه، قطب دیگری در این گردشگری محسوب شود اما متوازن نبودن شرایط سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد کیش، قشم و همچنین چابهار شرایط توسعه توریسم تجاری و توسعه گردشگری را با دست‌اندازهایی مواجه کرد.هنگامی که قشم و چابهار برای جذب سرمایه فراخوان دادند، سرمایه‌گذاران پس از بررسی نتایج سرمایه‌گذاری در کیش و دریافت نکردن پاسخ‌های مناسب از این نمونه، دیگر به قشم و چابهار وارد نشدند.
نقش مناطق آزاد خلیج‌فارس در توسعه توریسم
هفتم شهریور1372 بود که قانون مناطق آزاد تجاری صنعتی به تصویب مجلس شورای اسلامی وقت رسید و هدف‌هایی ازجمله امور زیربنایی، عمران و آبادانی، رشد و توسعه اقتصادی، سرمایه‌گذاری و افزایش درآمد عمومی، ایجاد اشتغال، تنظیم بازار کار و کالا، حضور فعال در بازارهای جهانی و منطقه‌ای و ارائه خدمات عمومی در آن تعیین شد تا با توجه به این مناطق، شرایط نابرابر رقابت و تضعیف موقعیت نسبی کشور پایان یابد.
زکیه کرمی، کارشناس ارشد برنامه‌ریزی توریسم درباره ضرورت توجه به مناطق آزاد معتقد است: این مناطق را نباید صرفا به‌عنوان مبادی ورود کالا محسوب کرد زیرا این مناطق با امکانات و تسهیلاتی که دارند با یک مدیریت صحیح می‌توانند در زمینه گسترش توریسم مؤثر باشند. باید به این نکته توجه کرد که از سال 68 در تبصره برنامه اول توسعه به دولت اجازه داده شد تا در 3 نقطه مرزی کشور به‌دلیل بهره‌گیری از اثرات مثبت مناطق آزاد و دسترسی به بازارهای منطقه و رقابت با دیگر کشورهای جهان، مناطق آزاد تجاری- صنعتی چابهار، کیش و قشم را ایجاد کند.
وی می‌افزاید: مناطق آزاد ایران به‌ویژه کیش، قشم و چابهار در حال حاضر می‌توانند به‌منظور تحقق اهداف اقتصادی، به صنعت توریسم و جذب گردشگر نیز اهتمام ویژه‌ای داشته باشند. هر یک از این مناطق دارای ویژگی‌های منحصر به فردی هستند که برای تحقق اهداف در این زمینه کاملا مناسب است.این کارشناس اضافه می‌کند: ایران حدود 7 تا 9صدم‌درصد از امکانات بازار گردشگری را به‌خود اختصاص داده که این رقم در برنامه‌ریزی‌ای که برای سال1404 شده حدود 2 درصد در نظر گرفته شده است و باید رقم گردشگران ورودی به ایران 20میلیون باشد تا به اهداف مورد نظر رسید که این امر بدون برنامه‌ریزی دقیق و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های مرتبط با گردشگری قابل دسترس نخواهد بود.
کرمی یادآور می‌شود که یکی از مکان‌هایی که می‌تواند در این زمینه مورد توجه قرار گیرد جزایر خلیج‌فارس به‌خصوص کیش و قشم است و با توجه به موقعیــــت و شرایط یکسان آنها با دوبی با الگو برداری صحـیح می‌توان کارهای موفق آنها را به اجرا گذاشت و حداقل 3بعد مهم برای توسعه گردشگری آنها را مدنظـر قرار داد؛ اکوتوریسم و ژئوتوریسم، توریسم
فرهنگی ـ اجتماعی و همچنین توریسم ورزشی.
برنامه‌ریزی برای توسعه گردشگری در مناطق آزاد
البته قائم مقام ستاد دائمی تسهیلات سفرهای کشور از بررسی چگونگی توسعه گردشگری در مناطق آزاد کیش، قشم و چابهار با امضای تفاهمنامه‌ای در هشتمین جلسه کمیته امور گردشگری طرح ملی ساماندهی روابط اقتصادی، تجاری و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در حوزه خلیج‌فارس خبر می‌دهد. به گزارش خبرگزاری‌ها، محمد ابراهیم لاریجانی با اعلام این خبر می‌گوید: حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی، همکاری برای توسعه گردشگری، اطلاع‌رسانی، تورگردانی، بهره‌گیری از موقعیت استراتژیک مناطق آزاد و برگزاری تورهای آشناسازی، 6 ابزار اجرایی شدن تفاهمنامه همکاری ذکر‌شده به شمار می‌آیند.
وی در ادامه می‌افزاید: علاوه بر انعقاد تفاهمنامه گفته شده، تصمیم بر آن است تا تدوین آیین‌نامه تأسیس و نظارت بر فعالیت شرکت‌های خدمات گردشگری دریایی، استانداردسازی ورزش و تفریحات دریایی، تدوین چارچوب بسته‌های سرمایه‌گذاری در مناطق آزاد و ارائه طرح منطقه ویژه دیپلماتیک در جزیره کیش نیز مورد پیگیری قرار گیرند. همچنین تلاش به‌منظور ایجاد خطوط هوایی بین کشورهای حوزه خلیج‌فارس و مناطق آزاد، در اولویت قرار دادن طرح‌های سرمایه‌گذاری در این مناطق، ایجاد کمپ و اقامتگاه‌های موقت در مناطق آزاد، بخشی از مصوبه‌های پیشین و طرح‌های در دست اجرا به شمار می‌آید که می‌توان با تکیه بر آن آینده روشنی از به اجرا در آمدن این طرح ملی، به تصویر کشید.
مناطق آزاد برای گردشگری جاذب نیستند
معاون سابق سیاحتی سازمان منطقه آزاد قشم همچنین معتقد است که در ایران برای گردشگری و میراث فرهنگی بودجه و اعتبارات دولتی درنظر گرفته می‌شود اما به گردشگری مناطق آزاد، بودجه و اعتباری تعلق نمی‌گیرد.
محمدابراهیم لاریجانی در گفت‌وگویی که با ایسنا داشته، با بیان اینکه گردشگری مناطق آزاد از دیگر صنعت‌های موجود در این مناطق جدا نیست، در این باره اظهار می‌دارد: مشکل گردشگری مناطق آزاد به این مناطق برمی‌گردد. صنعت، اقتصاد و تجارت در مناطق آزاد به آن حدی که باید، ترقی نکرده و گردشگری متأثر از این جریان، مغفول مانده، بنابراین فقط گردشگری مناطق آزاد، عقب نمانده است.
معاون سابق سیاحتی سازمان منطقه آزاد قشم بیان می‌کند: گردشگری مناطق آزاد نسبت به دیگر فعالیت‌ها، وضعیت قابل دفاع‌تری دارد و مردم بیشتر از گردشگری این مناطق یاد می‌کنند اما این صنعت با آنچه باید باشد، فاصله بسیار دارد.وی بیان می‌کند شاید امکان سفر به مناطق آزاد ایران بدون روادید، یک امتیاز برای این مناطق محسوب شود اما اکنون که دولت تصمیم گرفته، در تمام فرودگاه‌ها برای مسافران روادید صادر کند، چه امتیازی متفاوت از سایر مناطق گردشگری وجود دارد؟
لاریجانی با اعتقاد به اینکه در کشور، منطقه آزاد گردشگری نداریم و تمام مناطق آزاد، تجاری و صنعتی هستند، ادامه می‌دهد: مناطق آزاد کشور برای گردشگران جاذب نیستند و آزاد بودن این مناطق فقط برای صنعت و تجارت مناسب است. گردشگری قشم، کیش و چابهار با شهرهایی مانند اصفهان و شیراز هیچ تفاوتی ندارد و حتی امکانات، زیرساخت‌ها، راه‌ها و حمل‌ونقل در داخل کشور نسبت به مناطق آزاد، وضعیت بهتری دارند.
مبلمان شهری، گزینه خالی
شهرهایی که دارای جاذبه‌ها و تأسیسات گردشگری فراوان و غنی هستند غالبا مقصد اصلی گردشگران بیشماری بوده و نظر توریست‌های زیادی را به خود جلب می‌کنند. این یک اصل در توسعه صنعت گردشگری است که آنچه یک بازدیدکننده از یک جاذبه انتظار دارد، ویژگی‌های متفاوت بودن آن است؛ متفاوت از آنچه محیط زندگی روزانه او را تشکیل می‌دهد. این روزها، نقش مبلمان شهری در توسعه گردشگری، انکارناپذیر است.
فقدان المان‌های مناسب از روشنایی معابر گرفته تا فضای سبز، از ساختار فیزیکی مناسب برای افراد خاصی چون معلولان گرفته تا سنگفرش ویژه نابینایان، از نورپردازی‌های مفرح بناها و استفاده از تابلوهای تبلیغاتی تا جمع‌آوری مناسب زباله و... همه و همه می‌توانند به‌عنوان ابزاری برای تقویت توسعه گردشگری استفاده شوند اما توجه به این مسائل در کنار سایر ضرورت‌ها تا چه میزان در مناطق آزاد مدنظر قرار گرفته است؟
چابهار، هم آواز با اقیانوس
قوس بریده آسمان سیستان و بلوچستان، مکانی است که انوار زیبای خورشید بر سطح دریا، جلوه ویژه‌ای از آفرینش را به نمایش می‌گذارد.
منطقه آزاد چابهار، مملو از جاذبه‌های بی‌نظیر و کم نظیر طبیعی است و به گفته بسیاری از مسئولان سازمان میراث فرهنگی و همچنین گردشگران، چابهار قابلیت تبدیل شدن به قطب ویژه اکوتوریسم کشور را داراست.
وجود جاذبه‌های طبیعی فراوان که مرهون شرایط اقلیمی خاص مکانی و جغرافیای تاریخی است، این منطقه آزاد را به مقصد گردشگری در ایران تبدیل کرده است.
پدیده‌های متعدد ژئو توریستی، زلالی تالاب لیپار، فرش خزه، کوه‌های مریخی، ساختمان تلگراف‌خانه، قلعه پرتغالی‌ها، دشت‌های تف دیده، دره پروانه‌ها، قدمگاه خضر و صدها جاذبه دیدنی دیگر، در انتظار گردشگران است.
براین اساس، توسعه گردشگری و افزایش شمار گردشگران در این منطقه امری طبیعی است.
علی مصطفی‌زاده، معاون گردشگری منطقه آزاد چابهار در گفت‌وگو با بنا(bena) در این‌باره اظهار می‌دارد: از نوروز امسال تاکنون، این منطقه میزبان بیش از 200 هزار گردشگر بوده که این رقم رشد 50 درصدی گردشگران این منطقه را نشان می‌دهد. طی امسال ما بیشترین ورود گردشگر را به این منطقه داشته‌ایم و ستاد نوروزی منطقه چابهار توانست رتبه اول را در زمینه ارائه خدمات به مسافرین در کشور کسب کند.
وی ادامه می‌دهد: با توجه به تبلیغات گسترده برای گردشگری منطقه می‌توان از رشد 10 الی 20 درصدی ورود مسافر و گردشگر به چابهار تا پایان سال خبر داد.
رئیس سرمایه‌گذاری گردشگری منطقه آزاد چابهار همچنین در رابطه با اقدامات و امکانات برای حضور گردشگران اضافه می‌کند: ساخت اماکن تفریحی، هتل 4 ستاره بین‌المللی، کمپینگ، مجتمع‌های بین راهی و بهداشتی و... نیز در برنامه‌های تسهیل اقامت مسافران قرار دارد.
وی با اشاره به راه‌اندازی سیستم سفر کارت در این منطقه تصریح می‌کند: ازجمله اقدام‌های انجام شده، می‌توان به ارائه خدمات به دارندگان سفر کارت، تخفیف در زمینه‌های گوناگون به تورهای بیش از 20 نفر، حضور راهنمایان منطقه به‌طور رایگان و... اشاره کرد.
قشم، مجموعه‌ای از کل کشور
می گویند جزایر مرجانی و سواحل زیبا و دل انگیز منطقه آزاد قشم از جاذبه‌های شگرف برای گردشگران این منطقه محسوب می‌شود که می‌تواند برای گردشگران طالب هیجان و آرامش، مکان مناسبی را فراهم آورد.
گردشگرانی که در پی تجربه‌های هیجان‌انگیز هستند، می‌توانند به اعماق دریا سفر کنند و آنها که به‌دنبال آرامش دریا از مناطق و شهرهای پر هیاهو و شلوغ کشور به سواحل دریایی این جزیره پناهنده می‌شوند، می‌توانند نهایت آرامش را در این جزیره تجربه کنند. اما منطقه آزاد قشم با برخورداری از تمام این مواهب، هنوز در سواحل خود آمادگی پذیرایی از مسافران و گردشگران داخلی و خارجی را ندارد و در نتیجه چندان مورد استقبال گردشگران قرار نمی‌گیرد.
به گفته گردشگران، سواحل 260 کیلومتری منطقه آزاد قشم تنها 2پلاژ ساحلی دارد که هیچ‌یک از آنها در حد استانداردهای بین‌المللی نیست. از همه مهم‌تر اینکه در چنین مساحتی تنها یک هتل بین‌المللی رو به دریا وجود دارد که گردشگران در کنار آن می‌توانند شاهد زیبایی خلیج همیشه فارس باشند. البته نبود امکانات در مناطق مختلف جزیره قشم، از مشکلاتی است که با یک نظر قابل رویت بوده و تنها کافی است تا بر سواحل آرام و زیبای این جزیره قدم بگذارید.
اما با این اوصاف، مسافران زیادی، قشم را به‌عنوان مقصد گردشگری انتخاب می‌کنند، به‌طوری‌که طبق آمار ارائه شده مدیریت سیاحتی و گردشگری سازمان منطقه آزاد قشم، در ایام نوروز 88، بیش از 90 هزار مسافر و گردشگر از سایت‌های گردشگری جزیره قشم، دیدن کرده‌اند.محمدرضا قاسمی‌نژاد در گفت‌وگو با همشهری آمار دقیق مسافران در نیمه نخست امسال را یک میلیون و 233 هزار و 66نفر می‌خواند و از تعریف زنجیره‌ای گردشگری در این منطقه و در 15 حوزه با مدیریت آینده نگری خبر می‌دهد.
وی با تأکید بر تقویت قابلیت‌های صنعتی و گردشگری مناطق آزاد ازجمله قشم می‌گوید: 200 مرکز و جاذبه با قابلیت گردشگری در قشم شناسایی شده که از این تعداد 43 عدد آن در فهرست آثار کشوری ثبت شده است.
معاون سیاحتی و گردشگری منطقه آزاد قشم ادامه می‌دهد: وجود جنگل حرا با 9 هزار هکتار مساحت که موقعیت ممتازی را برای توسعه گردشگری قشم نمایان ساخته و اکنون به‌عنوان میراث بشری معرفی شده در کنار ژئو پارک منحصر به فرد قشم در خاورمیانه که دیپلم افتخار یونسکو را در سال 85 به دست آورده، می‌تواند مقدمات توسعه توریسم پایدار را در قشم فراهم سازد.
وی به برخی جاذبه‌های منطقه آزاد قشم اشاره کرده و می‌افزاید: روستاهای طبل، سهیلی، شیب دراز، غار نمکدان، تنگه چاهکوه، دره ستاره‌ها و بیش از 220 گونه از 517 گونه پرنده ثبت شده در کشور در جزیره قشم وجود دارد که از این شمار پرنده 100 گونه آن پرندگان بومی و بقیه مهاجر است. پرندگان سنگ چشم، چک چک، سلیم خرچنگ خوار و فلامینگوها نیز از گونه‌هایی هستند که تابستان خود را در قشم می‌گذرانند.
قاسمی‌نژاد البته یادآور می‌شود: ممنوعیت شکار، ثبت ذخیره‌گاه پرندگان در ساحل شمالی جزیره قشم و ایجاد قوانین حمایت از پرندگان از برنامه‌های سازمان منطقه آزاد قشم است.
معاون سیاحتی و گردشگری منطقه آزاد قشم همچنین در مورد پروژه‌های در دست اقدام یا در حال انجام می‌گوید: ساخت کمپینگ دائمی قشم، ساخت دو مرکز اقامتی استاندارد، تهیه طرح جامع تفصیلی ژئوپارک و غیره از طرح‌های آتی این سازمان است.
کیش، مروارید خلیج‌فارس
شاید توصیف مسافران آفتاب از کیش دور از ذهن نباشد؛ آغاز زندگی با غروب آفتاب!
دوستی می‌گفت غروب آفتاب در کیش هیاهویی برای آغاز است. شب‌ها زمان رونق بازار، ساحل و رستوران‌های کیش است.
هر مرکز تجاری کیش مملو از جمعیتی است که در حال خرید یا بازدید از ویترین مغازه‌ها هستند. یکی از قیمت‌های مناسب می‌گوید و دیگری گلایه‌ای متفاوت دارد: «نباید از مراکز اسم و رسم‌دار خرید کرد، قیمت اجناس آنها مانند تهران است، باید به مراکز تجاری ارزان و کمتر معروف رفت تا بتوان به راحتی و با قیمت پایین خرید کرد». جزیره کیش به‌دلیل ماهیت گردشگری خود، طی سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است.
علاوه بر آثار تاریخی که مورد توجه گردشگران است، پارک‌های ساحلی و تفریحی مانند پارک هنر، ساحل مرجانی، سواحل ماسه‌ای- مرجانی، باغ وحش، آکواریوم، باغ پرندگان، دلفیناریوم، کشتی‌های تفریحی و همچنین کشتی به گل نشسته یونانی از دیگر دیدنی‌های کیش است.البته برگزاری جشنواره تابستانی در کیش، تاکنون عامل مثبت و شیوه‌ای مناسب برای جذب گردشگران بوده است، به‌طوری‌که مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش از افزایش 16 درصدی شمار ورودی مسافر و گردشگر در این منطقه طی ۹ ماه اول امسال نسبت به‌مدت مشابه سال قبل خبر می‌دهد.
به گفته اسدالله کریمی، سالانه نزدیک به یک میلیون و ۳۰۰هزار گردشگر داخلی و خارجی از جزیره کیش بازدید می‌کنند. وی با اشاره به اینکه جزیره کیش بهترین و سرآمدترین نقطه گردشگری کشور است، خاطرنشان می‌سازد: این جزیره مرجانی، تمامی بخش‌های صنعت گردشگری از جمله گردشگری ورزشی، گردشگری سلامت، گردشگری تاریخی و گردشگری طبیعی را در خود جای داده است.
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد کیش درباره امکانات گردشگری می‌گوید: در حال حاضر ۴۸ هتل با ۱۱ هزار تخت پذیرای مسافران و گردشگران است و چندین هتل 4 و5 ستاره با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در حال ساخت است. کیش بیشترین تراکم امکانات اقامتی در ایران را داراست.
شاید پلاژهای بانوان و آقایان، امکانات سوارکاری، پیست دوچرخه‌سواری، کارتینگ، باگی، غواصی، جت‌اسکی و اسکی روی آب از دیگر امکانات جذاب گردشگری این جزیره باشد اما بسیاری از مسافران تنها برای خرید می‌آیند، آنها فقط نام شهر تاریخی حریره را شنیده‌اند و اطلاعی از آب انبار، پایاب کاریز، درخت سبز و... ندارند.
توریسم دریایی گزینه مشترک مناطق آزاد
« کیش با داشتن امکاناتی مانند هوای پاک و تازه، ساحل مناسب، دریای تمیز و... باید محلی برای توسعه گردشگری کشور باشد. سال گذشته با تلاش زیاد، کیش، نخستین مسیر گردشگری با علایق دریایی شد ولی علایق دریایی فقط به معنی رفتن به دریا نیست بلکه باید در کنار آن پلاژهایی مجزا برای خانم‌ها و آقایان تأسیس شود.
در حال حاضر تنها تفریح مسافران کیش، خرید است در حالی‌که ما می‌توانیم برای این افراد تفریحات سالم و متنوعی ایجاد کنیم تا هم از وقتشان بیشتر استفاده کنند و هم گردشگری کیش رونق یابد.»اینها سخنان مسیح‌الله صفا، رئیس هیأت مدیره جامعه هتلداران کیش است.نگاهی گذرا به آمارهای جذب توریست‌های دریایی در جهان، این نکته را به ما گوشزد می‌کند که ما با داشتن 1700 کیلومتر مرز آبی در جنوب و 991کیلومتر مرز آبی در شمال و با داشتن چندین دریاچه، تالاب، سد و صدها رودخانه قابل استفاده، از قافله پروژه‌های گردشگری آبی، عقب مانده‌ایم؛ پروژه‌هایی که قطعا در کوتاهترین زمان ممکن، بیشترین بازدهی را برایمان به ارمغان خواهند آورد.
جغرافیای مناطق آزاد نشان می‌دهد که پتانسیل آب و گردشگری آب، قابلیتی است که هنوز از آن به‌طور شایسته، استفاده نشده است.متأسفانه بخش‌های مرتبط در این زمینه تاکنون نتوانسته‌اند به خوبی در این باب عمل کنند و در واقع هنوز باتوجه به شرایط فرهنگی، اجتماعی و جاذبه‌های گردشگری نتوانسته‌اند راهکار مناسبی برای جذب گردشگر و توسعه گردشگری دریایی در کشور اتخاذ کنند، حال آنکه ایجاد انگیزه و شناسایی جذابیت‌های موجود و افزایش امکانات و سرمایه‌گذاری در این بخش می‌تواند رکود در صنعت گردشگری دریایی را کاهش دهد.
مناطق آزاد ایران از جمله کیش، قشم، انزلی، چابهار و... هرکدام با داشتن امکانات بکر و طبیعی می‌توانند چه بسا در انواع گردشگری دریایی بی‌نظیر و یا کم نظیر باشند.وجود سواحل زیبا و کم عمق برای غواصی تفریحی، انواع ورزش‌های آبی مفرح از جمله جت اسکی، قایق سواری و قایقرانی، در کنار امکاناتی مانند رستوران‌های دریایی و کشتی‌های تفریحی، می‌تواند عامل دیگری در جذب گردشگران باشد.
همسایگان، تجربه موفقی از اقتصاد گردشگری
آنچه مسلم است، امروزه صنعت گردشگری یا توریسم، به یک صنعت پررونق برای کشورهایی که دارای جاذبه‌های سیاحتی هستند، تبدیل شده است و به گواه آمار سازمان جهانی جهانگردی سالانه بیش از 600میلیون نفر از نقاط دیدنی کشورهای مختلف بازدید می‌کنند.
قطعا ایران به‌دلیل دارا بودن شرایط جغرافیایی خاص و پیشینه تاریخی چند هزار ساله، می‌تواند در بُعد صنعت گردشگری به پیشرفت‌های چشمگیری نایل شود اما به‌رغم قرارگرفتن در ردیف 10 کشور اول دنیا به لحاظ جاذبه‌های گردشگری، رتبه 91 را درخصوص جذب جهانگرد و رتبه 96 را درخصوص درآمد حاصل از جهانگردی داراست؛ براساس آخرین آمارهای ارائه شده در جهان، آمار گردشگران جهانی سالانه 800 میلیون نفر است که سهم ایران از این تعداد گردشگر تنها دوهزارم درصد است.
اما ترکیه، همسایه شمال غربی با داشتن ۳۰ میلیون و ۹۲۹ هزار و ۱۹۲ نفر توریست یکی از کشورهای موفق توریستی جهان محسوب می‌شود. درآمدهای گردشگری ترکیه در سال۲۰۰۸ میلادی با 5/18 درصد افزایش نسبت به سال ۲۰۰۷ به ۲۱میلیارد و ۹۱۰میلیون و ۱۳۱هزار دلار رسید. براساس داده‌های آماری، ایران با بیش از 5/1 میلیون گردشگر، بیشترین تعداد گردشگران اعزامی به ترکیه را به‌خود اختصاص داده است!
البته در سال‌های اخیر گردشگری کشورهای عربی در کنار گردشگری سایر کشورهای جهان نیز از رشد خیره‌کننده‌ای برخوردار بوده است. کشورهای عربی در برنامه‌ریزی‌های خود به‌طور فزاینده‌ای به گردشگری اهمیت داده‌اند و پس از صنعت نفت، رویکرد عمده برنامه‌های آنان به سوی گردشگری بوده است.
پس در شرایطی که کشورهای همسایه در جنوب و شمال غرب، هر لحظه به فکر تبلیغ و درآمد هستند، وجود برنامه‌های ویژه برای جذب گردشگران داخلی و خارجی و جذب درآمدهای ریالی و ارزی، برای ایران، این سرزمین تمدن‌های چند هزار ساله، منبعی گرانبهاست؛ برنامه‌هایی که با آن بتوان چهره خفته میراث و توریسم را در برابر دید جهانیان قرار داد.کمی فکر کنیم! بازنگری‌های اساسی لازم است. از قافله صنعت سودآوری چون توریسم، عقب مانده‌ایم.
