همشهری آنلاین - سمیرا باباجانپور : محله صفائیه ری همچون دیگر محلههای شهرری آسیاب کم نداشت. بهخصوص در سمت دولتآباد و در محدوده کارخانه سیمان آسیابهای متعددی فعال بود. «سیدمحسن ماجدی»، ری پژوه، میگوید: «رونق کشاورزی در ری و بهخصوص کاشت و برداشت گندم باعث شده بود تا آسیابهای پررونقی در این محدوده وجود داشته باشد. از طرفی، چرخ های آسیاب با آب میچرخید و این بهواسطه وجود قناتهای بیشماری بود که به ری سرازیر میشد. این موهبت هم برای کشاورزی و هم برای چرخیدن چرخ های آسیابهای ری عالی بود.»
خواندنیهای بیشتر را اینجا دنبال کنید
«جواد صفی نژاد» پدر علم قنات ایران که خود زاده ری است، در کتاب «شهرری» از ۷۵ قنات ری مینویسد که از این تعداد قنات های غنیآباد، نجفآباد، دولتآباد، دبیر بزرگ و تقیآباد در محدوده محله صفائیه قرار داشت. «سید محسن ماجدی» میگوید: «ری در جنوبیترین بخش تهران قرار دارد و به این دلیل همه قناتهای تهران به سمت آن سرازیر میشد و این باعث پرآبی ری و رشد و گسترش کشاورزی بهخصوص سبزیکاری و گندمکاری در آن بود. گندمزارهای ری معروف بود. از این رو، چرخ های آسیابهای ری محال بود از حرکت بایستند. آسیاب اوقاف، آسیاب کاوه، آسیاب خرابه، آسیاب طوطی، آسیاب دانگه، آسیاب دولتآباد و مش محمود در محدوده صفائیه قرار داشت که در حال حاضر اغلب آنها از بین رفتهاند و یا خرابهای از بنای آنها باقی مانده است.»
گندم و آرد مرغوب ری از گذشت زبانزد بود. ماجدی میگوید: «زمانی که قحطی بزرگ تهران را فراگرفت مردم برای پیدا کردن آرد و نان به ری آمدند. نقل است روزگاری که مردم دیگر محلههای شهر نان جو میخوردند اهالی ری نان گندم مرغوب سرسفره هایشان بود. در کتب دینی شیعه آنجا که روایت امام حسین (ع) و عمر سعد نقل میشود نام ری به میان میآید و ضربالمثل «هم از گندم ری جا ماند و هم از خرمای بغداد» بسیار روایت شده است. این روایت شرح حال عمر سعد است که به طمع حکومت ری آب بر حسین (ع) و یارانش بست و اباعبدالله در سخنی که با سعد داشت این جمله معروف را نقل کرد: «به خدا قسم که از گندم ری نخواهی خورد.» گندم ملک ری نیز کنایه به افرادی دارد که به طمع کاری دچارند و دین و ایمانشان را زیر پا میگذارند.»
در وصف کیفیت گندم، آرد و نان ری میتوان به کتاب «مجموعه معارف و فرهنگ نانوایی سنگکی و نان سنگک» مرحوم سید داوود روغنی معروف به شاطر عباس از شاطرهای معروف ری رجوع کرد که بهخوبی آن را شرح میدهد.
نظر شما