همشهری آنلاین: اما اگر سنجش و تشخیص این نقطه را بر عهده مسافران گذاشته باشند، باید شش دانگ حواس‌شان را جمع کنند تا در تشخیص خود خطا نکنند: آنها وقتی هزار و ٣۵٠ متر از آخرین قسمت مسکونی شهر دور شوند به این نقطه می‌رسند. اگر هم چشم‌شان به کیلومتر شمار خودرو نباشد و ندانند چقدر از آخرین خانه آن محدوده فاصله گرفته‌اند، وقتی دیوارهای شهر دیده نشود و صدای اذان بدون بلندگو به گوش آنها نرسد به نقطه‌ای رسیده‌اند که یکی از حدود ترخص شرعی پایتخت است! بنا به نظر اغلب مراجع عظام تقلید، مسافر فردی است که بیش از ٨ فرسخ که حدود ٤۵ کیلومتر می‌شود، از حد ترخص شهر محل سکونت خود دور شود بدون آن که بنای بازگشت داشته باشد و اگر بخواهد برگردد، با فاصله ٤ فرسخ یعینی ۵/٢٢ کیلومتر محاسبه می‌شود. اما نقطه آغاز این ٨ فرسخ کجاست؟ به‌جایی که آخرین منازل مسکونی شهر رویت شود، حد ترخص می‌گویند و بنای محاسبه مسافر برای آن که نمازش شکسته باشد یا مجاز به خوردن روزه شود، فاصله گرفتن از حد ترخص به‌اندازه ٨ فرسخ یادشده است.
با عبور ساکنان پایتخت از ٨ فرسخ شرعی، حکم مسافر پیدا می‌کنند. آنچه در این گزارش به آن پرداخته شده محدوده‌های پررفت و آمدی است که از این محدوده‌ها حکم سفر شرعی با طی مسافت ٨ فرسخ آغاز می‌شود.
بیشتر بخوانید:حکم افطار روزه قبل از حد ترخص | فتوای حضرت آیت الله خامنه‌ای
جاده قدیم تهران- قم
خیابان انبار نفت را بیابید
رسیدن ماه رمضان اتوبان شهید رجایی را خلوت و کم‌رفت و آمد کرده است. در میان خودروهای نه‌چندان فراوانی که در جاده در رفت‌وآمدند، شمار وانت‌ها و کامیون‌های سنگین باری که سلانه‌سلانه جاده را طی می‌کنند، کم‌نیست. پس‌زمینه این بروبیای پرهیاهو ساختمان‌های مسکونی و تجاری کوتاه و بلندی است که در سرتاسر اتوبان امتداد دارند و رسیدن به حد ترخص شرعی این مسیر را به تعویق می‌اندازند. وقتی واحدهای هم قد و قواره شهرک فاطمه زهرا (س) رخ نشان می‌دهند این خط ممتد پررنگ‌تر ادامه پیدا می‌کند، اما بعد از شهرک فرهنگیان حجم این ساختمان‌های مسکونی کمتر و کمتر می‌شود تا در ابتدای خیابان انبار نفت دیگر خانه‌ای به چشم نمی‌خورد: هزار و ٣۵٠ متر بعد از این نقطه حد ترخص این خروجی است.
بزرگراه شهید تندگویان
انتهای محله خانی آباد کجاست؟
هم مرزی بزرگراه شهید تندگویان با محله لبریز از جمعیت خانی آباد نو، رخ نشان دادن حد ترخص شرعی این خروجی را کشدار می‌کند و مسافرانی که از این دروازه تهران قصد سفر کرده‌اند، از ابتدای این مسیر تا میدان بهمن شاهد ساختمان‌های مسکونی قدیمی و کوتاه قامتی هستند که تا تقاطع بزرگراه آزادگان شانه به شانه هم داده‌اند، اما با اتصال این بزرگراه به بزرگراه بهشت زهرا (س) از شمار این ساختمان‌ها کاسته می‌شود. وقتی کنار گذر آزادگان نمایان می‌شود محله خانی آباد نو به ته می‌رسد و هزار و ٣۵٠ متر بعد حد ترخص شرعی خروجی بزرگراه شهید تندگویان در جنوب پایتخت نمایان می‌شود.
بزرگراه شهید بابایی
مجتمع امام خمینی را جستجو کنید
تهران نشینانی که با مقصد شهرهای شمالی کشور به دل جاده‌زده‌اند، باید حسابی حوصله به خرج دهند تا از راهبندان و شلوغی بزرگراه شهید بابایی بگذرند، اما این اقبال را دارند که در پس‌زمینه تک و توک ساختمان‌های آجری و سیمانی مسیرشان درختان انبوه حاشیه بزرگراه چشمنوازی می‌کنند. آنها در انتهای غربی این بزرگراه به آزادراه پردیس می‌رسند که تا کمربندی بومهن چندین پل و تونل پیش‌روی‌شان قرار دارد، اما پیش از شروع این پستی و بلندی‌های مسیر و پس از گذر از بیمارستان شهید لواسانی و دانشگاه چمران در انتهای خیابان امام خمینی به مجتمع مسکونی امام خمینی می‌رسند که انتهای دیوارهای بلند آن آخرین دیوار شهر و ٣۵٠ متر پس‌ازآن حد ترخص شرعی تهران در این خروجی است.
آزادراه تهران- شمال
بعد از خانه‌های کوهستان توچال
آزادراه تهران- شمال از تقاطع غیر همسطح با بزرگراه شهید همت و بزرگراه آزادگان آغاز می‌شود، اما انتهای خانه‌های پراکنده در طول این مسیر حد ترخص شرعی آن به شمار نمی‌آید و مسافران پایتخت‌نشینی که راهی استان مازندران و جاده چالوس شده‌اند، بعد از پشت سر گذاشتن خانه باغ‌های کن و حاشیه روستای سولقان هم به نقطه حد ترخص این مسیر نمی‌رسند. این نقطه در انتهای محوطه مسکونی کوهستانی و کم‌جمعیت توچال قرار دارد و تهرانیان عازم سفر هزار و ٣۵٠ متر بعد و پیش از رسیدن به تونل تالون و دره لانیز مسافر محسوب می‌شوند و باید بر اساس احکام روزه مسافر عمل کنند.
حدود ترخص مشخص شده‌اند
مرکز موضوع‌شناسی احکام فقهی مرجعی است که حدود ترخص شرعی محورهای خروجی تهران را تعیین کرده است. حجت‌الاسلام حجت الله شاکری کارشناس ویژه تعیین حد ترخص و مسافت شرعی استان‌های کشور دراین‌باره به همشهری می‌گوید: «چند سال پیش با ابزارهای علمی و به‌صورت دقیق حدود ترخص شرعی ١٦ خروجی کشور را تعیین کردیم و اطلاعات آن در ستاد اقامه نماز و سامانه ١٤١ (مرکز مدیریت راه‌ها) ثبت و ضبط شد، اما با درنظرگرفتن مصلحت‌هایی تابلوهای معرف این حدود را در خروجی‌های تهران نصب نکردند.» حدهای ترخص شرعی محورهای ذکر شده در این گزارش، بر اساس اطلاعاتی بررسی شده که امید پیشگر دانش‌آموخته حوزه علمیه، کارشناس ارشد حدیث و نهج‌البلاغه و دکترای تفسیر قرآن کریم، با استناد بر یافته‌های مرکز موضوع‌شناسی منتشر کرده است.
حد ترخص شرعی؛ مرز و معیاری مهم
مراجع تقلید درنظرگرفتن حد ترخص شرعی را برای مسافران روزه‌دار لازم می‌دانند و بر اساس نظر امام خمینی (ره)، مقام معظم رهبری، آیت‌الله مکارم شیرازی و بسیاری از مراجع تقلید اگر فرد روزه‌دار در ماه رمضان بنا بر ضرورت سفر کند، باید تا گذراندن حد ترخص شرعی روزه خود را نگه دارد، اما پس از عبور از این نقاط حکم مسافر را دارد و باید بر اساس احکام روزه مسافر رفتار کند.
طبق نظرعلما به‌طورکلی مسافرت در ماه رمضان اشکال ندارد، اما اگر برای فرار از روزه باشد مکروه است، شخص مسافر بنا بر نظر مرجع تقلید خود می‌تواند سفر خود را مدیریت کرده و قضای آن را بعد از بازگشت به وطن به‌جای آورد.
مسافت شرعی بنا به نظر فقهی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای
۱. کسی که رفتن او کمتر از چهار فرسخ باشد، و مسیر بازگشتش هم به مقدار مسافت شرعی نباشد نمازش تمام است، بنابراین مامورین غیر محلی اگر فاصله‌ی بین وطن و محل کار آنها به مقدار مسافت شرعی ولو تلفیقًا نباشد احکام مسافر را ندارند.
۲. اگر انسان به قصد رفتن به مکان معینی از شهر خود خارج شود و در آنجا به گردش بپردازد، این گردش در مقصد جزو مسافتی که از منزل پیموده محسوب نمی‌شود.
۳. برای حساب مسافت ۸ فرسخ باید از آخر شهر حساب کرد، و تعیین آخر شهر موکول به نظر عرف است؛ اگر در نظر عرف، کارخانه‌ها و شهرک‌های پراکنده‌ی اطراف شهر جزو شهر نباشد، مسافت را باید از آخر خانه‌های شهر حساب نمود.
نظر شما