چرا‌که دولت در 2 ماه ابتدایی سال، اجازه واردات خودرو را نداد و پس از آن نیز رکود حاصل از انتخابات در اقتصاد ایران، بازار را به سمت سکون برده است اما با این همه فعالان بازار خودروهای وارداتی، اکنون از نشانه‌های رونق در بازار این خودروها خبر داده و معتقدند، تقاضا برای خودروهای ژاپنی و کره‌ای در حال افزایش است. با این روند در حال حاضر 3کشور کره، ژاپن و آلمان، کشورهای عمده تولیدکننده خودروهای وارداتی کشورمان بوده و به‌ترتیب 44، 21 و 7درصد از واردات خودرو به ایران را در اختیار دارند. همچنین شرکت‌های هیوندایی، کیا‌موتورز و تویوتا پیشتاز صادرات خودرو به ایران هستند.
در ارتباط با بحث واردات خودرو نخستین سؤالاتی که به ذهن خطور می‌کند این است که چه عواملی باعث آغاز و رشد مجدد واردات خودرو به ایران شده یا چه عواملی سبب تشدید و یا رکود چند ماه اخیر آن شده است؟!
در سال 83 پس از حدود یک دهه، واردات خودرو به ایران آزاد شد حال آنکه در آن سال تعرفه واردات خودرو 120 درصد بود. در سال 84 تعرفه واردات خودرو به صددرصد رسید و به همین دلیل واردات خودرو افزایش یافت. گرچه مقرر شده بود تا این روند هر ساله ادامه یافته و تعرفه واردات خودرو سالانه 20 درصد کمتر شود تا با این کاهش، صنعت خودروی داخلی خود را در برابر رقابت بیشتری دیده و آماده ورود به سازمان تجارت جهانی شود.
با وجود این طی 2 سال یعنی تا سال 86 تنها 10درصد از تعرفه واردات خودرو کاسته شد چرا که به‌نظر برخی مسئولان کاهش پلکانی به زیان صنعت داخلی بود اما با همین کاهش محدود نیز واردات همچنان افزایش یافت تا در سال 85 به رکورد 30 هزار دستگاه برسد که این امر به معنی افزایش بیش از 2 برابری نسبت به سال 84 بود.
با این حال همه انتظار داشتند تا واردات خودرو در سال های بعد ثابت بماند اما باز هم واردات خودرو تا اواخر سال 87 رشد خود را نشان می‌داد تا اینکه با رکود سال 88 در اقتصاد ایران، واردات خودرو هم سیر نزولی خود را طی کرد. این واردات سبب شده تا حدی خودرو‌سازان داخلی حضور در بازار بالا دستی خودرو را فراموش کنند اما آنها همچنان به لطف تعرفه بالا در بازار خودروهای زیر 20 میلیون تومان در امان هستند و همچنان بیش از 90 درصد از بازار را به کمک همین تعرفه‌ها در دست دارند.
با دو نرخی‌شدن بنزین همه گمان می‌کردند واردات خودرو کاهش می‌یابد اما مصرف پایین خودروهای به‌روز وارداتی، نسبت به رقبای وطنی‌شان چرخه‌بازار را به نفع وارد‌کنندگان در بازار بالا دستی بیشتر تغییر داد. چرا که مصرف این خودروها با موتورهای پرحجم از خودروهای تولید داخل کمتر است. به‌طور مثال یک خودرو پژو پارس در هر صد کیلومتر 13 لیتر در سیکل ترکیبی مصرف می‌کند درحالی‌که این مصرف را خودروهای وارداتی شش‌سیلندر با قدرت موتوری بیش از دو برابر پژو پارس دارند. البته همچنان در این بازار آشفته یک چیز مصرف‌کنندگان خودروهای وارداتی را نیز آزار می‌دهد و آن خدمات بعد از فروش است.
خدمات بعد از فروش مشکل تکراری
با اینکه در سال، هزاران خودرو وارد ایران می‌شود تعداد کمی از شرکت‌های وارد‌کننده دارای نماینده گسترده در تمام ایران هستند از طرفی بسیاری از شرکت‌های وارد‌کننده حاضر نیستند به بسیاری از خودروهای وارداتی شرکت‌شان خدمات بدهند.
یکی از دارندگان خودروهای وارداتی که خودروی خود را از بنگاه‌داری که اتومبیل را از دوبی وارد کرده، خریده می‌گوید: نماینده شرکت در ایران به سختی حاضر به دادن خدمات می شود. از سوی دیگر نمایندگان شرکت‌های وارد‌کننده نیز از واردات بدون ضابطه به ایران شکایت دارند. نماینده فروش و خدمات پس از فروش یک شرکت وارد‌کننده خودرو در این باره می‌گوید: «هر سال به سختی و با طی مراحل اداری موفق می‌شویم مجوز واردات محصولات جدید را به ایران کسب کنیم اما به سرعت دلال‌های بازار همان مدل را از دوبی وارد می‌کنند و این تمام سود شرکت ما را به مخاطره می‌اندازد به همین خاطر تنها به‌خودروهایی خدمات می‌دهیم که برای ایران به شرکت مادر سفارش داده‌شده باشند.
وی می‌افزاید: از سوی دیگر خودروهایی که برای کشورهای دیگر ساخته می‌شوند برای شرایط آب هوای همان کشور تنظیم شده‌اند که در ایران با مشکل مواجه می‌شوند ما همچنین در برخی موارد این خودروهای متفرقه را که بررسی می‌کنیم، متوجه می‌شویم دزدی است و توسط قاچاقچیان از دوبی وارد ایران شده است.
اما حتی با توجه به گفته برخی وارد‌کنندگان خودرو که نماینده شرکت مادر هستند باز برخی از مشتریان از خدمات نامناسب برای خودروهای خریداری شده از نمایندگی اصلی در ایران نیز گله‌مند هستند چرا که تعداد تعمیرگاه‌های این شرکت‌ها در ایران بسیار محدود است و خودروهای آنها نیز به خاطر تجهیزات پیشرفته در بسیاری از شهرهای ایران قابل تعمیر نیست.
رقیبی به نام واردات خودرو
به عقیده برخی کارشناسان نزدیک به خودرو‌سازان داخلی، واردات خودرو سم است چرا که معتقدند واردات خودرو پول ایرانی را از جیب کارگر ایرانی به جیب کارگر خارجی می‌برد و باعث بیکاری می‌شود. اما در آن سو کارشناسان دیگری نیز عقیده دارند کاهش تعرفه و افزایش واردات هم سبب رقابت در صنعت خودروی ایران می‌شود و هم تولیدکننده داخلی را بیشتر متوجه موقعیت خود در بازار می‌کند تا دیگر مثل گذشته هرگونه که خواست با مشتریان رفتار نکند و از طرفی این نوع واردات سبب رونق بازار و افزایش انتخاب مشتری ایرانی هم می‌شود. به عقیده این کارشناسان باید دوباره روند تدریجی کاهش تعرفه‌ها دنبال شود تا صنعت خودروی ایران از خواب زمستانی خود به آرامی بیدار شود.
البته برخی از تحلیل گران نیز بازار خودرو و واردات خودرو را چندان نظام‌مند نمی‌دانند و بعضی مشکلات در ارائه خدمات بعد از فروش و دلال‌بازی را دلیل مدعای خود عنوان می‌کنند. با این همه واردات خودرو اگر آنچنان که در سال‌های 83 برنامه‌ریزی شده بود هر سال با کاهش پلکانی تعرفه مواجه می‌شد، تا‌کنون با تعرفه واردات خودرو زیر 60 درصد مواجه بودیم نرخی که مسلما سبب افزایش رقابت در بازار داخلی می‌شد و خودرو‌سازان ایرانی را به‌خود می‌آورد و قدرت انتخاب شهروندان ایرانی را هم افزایش می‌داد. البته در برابر این ایده بسیاری از کارشناسان معتقدند، درست است این اتفاق سبب رقابت می شد اما این تئوری در جایی کارایی دارد که هر روز با سیاست‌های غلط دولتی و فضای غلط اقتصادی مانعی برپای صنعتگران ایرانی بسته نشود و اجازه رقابت به آنها داده شود؛ در آن صورت است که کاهش پلکانی تعرفه مفید صنعت و اقتصاد داخلی خواهد بود.
