جهنم منقول و جهنم غیرمنقول

 این است که وجود مبارک حضرت وارد بهشت شد، از نزدیک از جهنم بازدید کرد، یک عده را در حال تنعّم دید، یک عده را در حال عذاب دید. پرسید: اینها چه کسانی‌‌اند؟ فرمود: اینها بی‌‌حجابند که اینطورند، لذا با مو آویخته می‌‌شوند؛ یا آنها که دارند عذاب می‌شوند، رباخوارند که با این وضع عذاب می‌‌شوند.

مرحوم امین‌‌الاسلام می‌فرماید که اینها را ما قبول می‌کنیم، ولی با تأویل؛ یعنی صفت رباخواری این است، اسم رباخواری این است، نه شخص رباخوار؛ برای اینکه شخص رباخوار هنوز در دنیا هست؛ هنوز نمرده که بیاید در جهنم و با این وضع عذاب بشود.

اما اگر این را طبق آن آیاتی که در اوایل سوره مبارکه «نساء» گذشت، آنطور معنا بکنیم، این شخص هم‌اکنون در جهنم است منتها نمی‌بیند؛ «الَّذِینَ یَأْکُلُونَ أَمْوَالَ الْیَتَامَی ظُلْماً إِنَّمَا یَأْکُلُونَ فِی بُطُونِهِمْ نَاراً وَ سَیَصْلَوْنَ سَعِیراً» یعنی گناهکار هم‌اکنون دارد آتش می‌خورد. بعضی از بزرگان گفته‌اند اینها که فتنه‌گرند، داعیه اختلاف دارند؛ وقتی اینها حرف می‌زنند، ما می‌بینیم از دهانشان آتش می‌آید.

خب اگر کسی این نگاه را داشته باشد، می‌گوید: هم‌اکنون او در جهنم است دیگر. این‌طور نیست که ما بگوییم این باید توجیه بشود؛ یعنی صفتِ رباخواری آن است، خیر. خود رباخوار هم‌اکنون در جهنم است؛ این فرد همین که بدنش سرد شد و قلبش ایستاد، خودش را شعله‌‌ور می‌بیند. هزاران راز و رمز در قیامت است که ما به آن دسترسی نداریم.

ما یک جهنم منقولی در قرآن داریم، یک جهنم غیرمنقول. جهنم غیرمنقول همین است که در سوره قاف فرمود «أَلْقِیَا فِی جَهَنَّمَ کُلَّ کَفَّارٍ عَنِیدٍ» و مانند آن، همان جهنم معهود. یک جهنم منقولی را هم قرآن کریم مشخص کرده که نقل و انتقال می‌کنند، جهنم را می‌آورند، جهنم را می‌برند. در سوره مبارکه فجر «وَ جِی‏ءَ یَوْمَئِذٍ بِجَهَنَّمَ یَوْمَئِذٍ»... آن روز جهنم را می‌آورند.

در روایاتی که ذیل این آیه کریمه وارد شده است، ملاحظه بفرمایید که فرشتگان الهی با زنجیر، جهنم را کشان‌کشان می‌آورند. این چه جهنمی است که منقول است، با زنجیر آن را می‌آورند؟ ما که دلیلی بر نفی این مطلب نداریم؛ آمنّا و صدّقنا. آن جهنم غیرمنقول سرِ جایش محفوظ است؛ ما هیچ راهی نداریم که بگوییم جهنم إلا و لابد واحد است، همان‌طوری که بهشت متعدّد است. در سوره الرحمن می‌خوانیم «وَ  لِمَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ جَنَّتَانِ» و «وَمِن دُونِهِمَا جَنَّتَانِ»؛ وقتی چندین بهشت هست، خب چندین جهنم هم هست!

اگر قرآن کریم در سوره اعراف فرمود «أُولئِکَ کَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ» این (معاذ‌الله) تشبیه است یا واقعاً حیوانند؟ واقعاً حیوانند؛ یعنی در قیامت به‌صورت حیوان درمی‌آیند. اما الآن چه؟ الآ‌ن هم اگر کسی دارای چشم برزخی باشد، می‌بیند اینها حیوانند.

 وجود مبارک امام باقر(ع) این کار را کرده، وجود مبارک امام سجاد(ع) این کار را کرده؛ این دو امام در صحنه عرفات همین کار را کردند. آن سائل که عرض کرد: «ما أکثر الحجیج» و أقل الضجیج. فرمود: خیر، بگو: «ما أکثر الضجیج و أقل الحجیج»؛ حاجی کم است، ناله زیاد است. عرض کرد: این همه جمعیت در صحنه عرفات، شما می‌گویید حاجی کم است؟ حضرت اشاره کرد، چشم برزخی باز شد؛ دید خیلی‌ها حیوانند. خب کسی که در برابر امام زمانش بایستد، همین است دیگر.