بازداشت این افراد به اتهام آنچه دخالت در اغتشاشات داخلی ایران پس از انتخابات خوانده می‌شد، صورت گرفت. ادامه اختلافات تهران و لندن پس از موضع‌گیری‌ها و اظهارات مقامات بریتانیا در مورد انتخابات ریاست‌جمهوری دهم ایران و آنچه به زعم آنها نقض حقوق بشر و آزادی‌های سیاسی و مدنی صورت گرفت، تشدید شد. سیر فزاینده این اختلافات با گفته‌های خطیب نماز جمعه تهران ( احمد جنتی) که اعلام کرد: کارمندان بازداشت شده قطعاً محاکمه خواهند شد، ادامه یافت.
ریشه تنش‌های اخیر در روابط ایران و انگلیس به زمانی برمی‌گردد که ایران، انگلیس را به دخالت در امور داخلی خود متهم کرد و پس از آن لندن و تهران سفرای دو کشور را احضار کردند. بعدها هم تهران کاردار دوم و سوم سفارت بریتانیا را اخراج کرد. اقدامی که با مقابله به مثل لندن همراه شد. با این همه اوج تنش در روابط نه چندان گرم تهران و لندن هنگامی بود که ایران 9 نفر از کارکنان سفارت بریتانیا را به اتهام نقش داشتن در اغتشاشات پس از انتخابات ریاست‌جمهوری بازداشت کرد.
این تنش پس از اقدام 3 سال پیش تهران در بازداشت 15 ملوان نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا به اتهام نقض حریم دریایی جمهوری اسلامی ایران در بهار 2007 بار دیگر پاندول روابط پرفرازونشیب دو کشور را در گسستی دامنه دار قرار داده است.
روند هارمونی تحولات اخیر در روابط تهران و لندن بیانگر کاهش بار تعاملات و مراودات دو سویه است و روابط ایران و انگلیس در کوتاه مدت به سردی خواهد گرایید. بحران شکل گرفته در روابط تهران و لندن جدای از انگیزه‌ها و انگاره‌های شکل گرفته، این بستر و کشش را دارد که حادتر از شرایط فعلی نیز شود؛ مادامی‌که فضای اتهام زنی برتعاملات طرفین حاکم باشد.
آنچه در این میان می‌تواند راهگشای آب شدن یخ روابط باشد، خواستی است که مبتنی بر رفع سوءتفاهم و تنش و بعد از آن ابتکار برای گذر از انسداد فعلی است.
بارم بندی رفتارها و گفتارهای اخیر اما نشانی از این ادبیات را به همراه ندارد. اقدام اتحادیه اروپا برای عدم‌تمدید مهلت صدور ویزای دیپلمات‌های ایرانی و تهدید به فراخواندن سفرای خود از تهران نشان از تمایل اروپا در ادامه راه رفته دارد.
پیروزی ایران در نشست گروه8
روابط تهران و لندن در طول یک ماه پس از انتخابات ریاست‌جمهوری ایران به سردترین شکل خود طی یک دهه اخیر رسید و بی‌اعتمادی و اتهام زنی بر نگاه دو طرف سایه انداخت. اوج مناقشه اگر چه با اظهارنظرهای غیرمسئولانه و مداخله‌جویانه مقامات بریتانیایی شکل گرفت اما بازداشت 9 نفر از کارکنان ایرانی سفارت انگلیس تنش را دامنه‌دار ساخت. به‌نحوی که انگلیس دارایی‌های 6/1 میلیارد دلاری ایران در این کشور را بلوکه کرد و سعی کرد با تشکیل یک جبهه اروپایی، تهدید به فراخوانی سفرای یورو از ایران کند.
اقدامی که اگر چه با همراهی اتحادیه اروپا مواجه نشد اما اقدام ایران در آزادی 8 نفر از 9 کارمند بازداشت شده بحران را در شکل فعلی آن مسکوت گذاشت.چرخش موضع لندن پس از آن صورت گرفت که باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا در نشست گروه 8 به‌رغم مواضع قبلی این کشور در قبال انتخابات ایران، تاکید کرد: واشنگتن همچنان خواهان گفت‌وگو با تهران است. گوردون براون، نخست‌وزیر انگلیس نیز با تکرار گفته‌های اوباما گفت: لازم است که ایران را از طریق گفت‌وگو قانع کنیم، اگر خواهان رسیدن به انرژی هسته‌ای صلح آمیز هستند و می‌خواهند در جامعه جهانی بمانند، لازم است بر مواضع سابقشان باقی بمانند.
وزیر امور خارجه سوئد، رئیس دوره‌ای اتحادیه اروپا نیز گفت: در ماه‌های آینده این اتحادیه با تصمیم‌هایی درباره برنامه هسته‌ای ایران روبه‌رو خواهد بود. کارل بیلت، وزیر امور خارجه سوئد افزود: در ماه‌های آینده باید درباره گزینه‌ها و آنچه باید در قبال ایران انجام دهیم، تصمیم‌گیری کنیم. وی در سخنرانی خود در پارلمان اروپا تأکید کرد که گفت‌وگو تنها راه‌حل پایان دادن به مناقشه هسته‌ای ایران است.
برگشت دیپلماتیک لندن تنها به این ایستگاه منتهی نشد و نخست‌وزیر بریتانیا با عقب‌نشینی از مواضع قبلی خود درخصوص انتخابات ریاست‌جمهوری ایران، اعلام کرد: نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری ایران یک موضوع ایرانی است و هیچ ارتباطی به قدرت‌های خارجی ندارد. ما با ایران در یک مدت زمان معین به مذاکره پرداختیم اکنون نیز مصمم هستیم به همراه دیگر شرکایمان با ایالات متحده و اروپا در زمینه‌های بین‌المللی به گفت‌وگو با ایران ادامه دهیم.بارم بندی نهایی گروه 8 در عدم‌تمایل به تصویب تحریم‌های جدید علیه ایران و راه نیافتن موضوع ایران به بندهای بیانیه پایانی نشست، دور دیگری از ناکامی مثلث اروپایی؛ آلمان، فرانسه و انگلیس در هم آوایی بین‌المللی حتی به‌صورت نمادین علیه ایران را شکل بخشید.برآورد نهایی اجلاس گروه 8 به تنهایی یک پیروزی نسبی برای ایران بود.
سخنرانی‌های تهاجمی و مداخله‌گرایانه سارکوزی، مرکل و براون در این نشست و خیز بلند آنان برای توافق بر سر تحریم‌های جدید علیه ایران که با هیچ نتیجه‌گیری مشخصی پایان یافت، نشان داد دیپلماسی پنهان ایران قابلیت نفوذ بیشتری نسبت به دیپلماسی جنجال و هیاهوی آنان دارد. تثبیت مواضع روسیه و چین در قبال ایران به‌رغم تلاش فزاینده واشنگتن و بروکسل برای شکاف در محور تهران ـ مسکو ـ پکن، یک پیروزی دیگر برای ایران بود.
دنباله روی اروپا از آمریکا
اوباما ترجیح می‌دهد دستاوردهای آنی دیپلماتیک را فدای داشته‌های امنیتی بلندمدت ـ که در گرو همکاری با تهران محقق می‌شود ـ نکند و به‌رغم موضع‌گیری ناخواسته‌ای هم که اتخاذ می‌کند سعی در چینش زمینه‌های گفت‌وگو برای نشستن دو طرف بر سر میز مذاکره دارد. آزادی 5 دیپلمات ربوده شده ایرانی در 2 سال قبل و در هنگامه تنش فزاینده ایران و اروپا پیامی روشن از سوی اوباما به تهران بود. تحولات پس از انتخابات ریاست‌جمهوری ایران دامنه روابط ایران و اروپا را در سراشیبی بی‌اعتمادی قرار داده است. همین مسئله هم به نوبه‌خود یک امتیاز مثبت برای آمریکا قلمداد می‌شود. بی‌اعتمادی ایران به اروپا سبب می‌شود تا تلاش برای تماس‌های جسته و گریخته از سوی تهران و واشنگتن با همدیگر از کانال بروکسل ـ که بعضاً دگرگون و نامفهوم ترجمه می‌شود ـ صورت نگیرد.
تلاش اوباما برای مطالعه و شنیدن مذاکرات هسته‌ای با چینش 1+1+5 آغازی برای ورود فعالانه در گفت‌وگوهای هسته‌ای است. تلاشی که در ادامه احتمال دارد به حاشیه‌نشینی تمام یا بخشی از گروه از میز هسته‌ای و مذاکرات رودررو و دو جانبه بینجامد. تغییراتی که در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز همسو با این قضیه انجام شد با برگزیده شدن یوکیا آمانو به دبیرکلی آژانس که در بدو انتخابش موضع مثبتی در قبال پرونده هسته‌ای ایران اتخاذ کرد به همزیستی این شرایط کمک خواهد کرد.
شکاف در اجماع غرب علیه ایران
رویکرد اتحادیه اروپا به شکل سنتی مبتنی بر سیاست دو‌بعدی در مواجهه با ایران بوده است. یورو در یک بعد آن و در میز هسته‌ای از مذاکره و گفت‌وگو می‌گوید و در میز شورای امنیت ادبیات تحریم، تهدید و فشار را جاری می‌سازد. بی‌آنکه بدانند نظم نوین جهانی شکل گرفته در فضای جدید چنین پارادوکس‌های رفتاری را بر نمی‌تابد. یورو نمی‌خواهد پیوند دو مولفه سیاست و امنیت را در چینش زمان فضای نوین بپذیرد. زمانی که برقراری نظم جدید را در خاورمیانه از سوی اروپا سپری شده قلمداد می‌کند. بدین معنی که اصولاً اروپا و آمریکا در موقعیتی نیستند که بتوانند ایفاگر نقشی سازنده و پیش برنده در سازوکارهای چنین نظمی باشند.
بی نتیجه بودن دور تحریم‌ها در مواجهه با ایران مسئله‌ای است که حتی خود این کشورها هم بر آن اعتراف می‌کنند. بانک مرکزی آلمان در گزارش ماه مارس سال‌جاری خود با اعلام رشد میزان مبادلات اقتصادی با ایران اظهار داشت: در طول 6ماهه پایانی سال 2008 میزان مبادلات تجاری ایران و آلمان با 68 درصد رشد به بیش از یک میلیارد دلار بالغ می‌شود. طبعاً با این تراز تجاری که با نسبتی کمتر و بیشتر در دیگر کشورهای اروپایی تکرار شده است، منافع اقتصادی آنان اجازه تشدید دور تحریم‌ها را به اتحادیه اروپا نخواهد داد.
اخیرا وزیر امور خارجه ایران در واکنش به گروه8 در مورد پرونده هسته‌ای ایران از تدوین یک بسته پیشنهادی جدید شامل مسائل سیاسی، امنیتی و بین‌المللی از سوی ایران خبر داده است. منوچهر متکی با اشاره به اینکه مواضع ما روشن است، اعلام کرد که این بسته جدید مبنای گفت‌وگوی ما درباره مسائلی است که منطقه و جهان با آنها روبه‌روست.
علی اصغر سلطانیه، نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای هم از آمادگی ایران برای گفت‌وگو با کشورهای 1+5 در باره برنامه هسته‌ای ایران خبر داد. این اقدام یک گام اعتمادساز دیگر از سوی تهران و نه پاسخی به گفته‌های نیکلا سارکوزی، رئیس‌جمهوری فرانسه است که در چارچوب اجلاس گروه 8 اعلام کرد از سوی این قدرت‌ها به ایران تا ماه سپتامبر( اوایل پاییز) مهلت داده شده یا مذاکره درباره اهداف هسته‌ای خود را بپذیرد یا با تحریم‌های سخت‌‌تری مواجه شود. همین اقدام تهران می‌تواند سنجشی برای تعارف به گفت‌وگوی ادعا شده از سوی اروپا و آمریکا باشد.
