بوی آشنایی که خاطره روزگاران گذشته را به یاد آدمی می‌آورد؛ خاطراتی که کمی به دوردست‌ها می‌رسد؛ دوردست‌تر از تمام دیروزها و خاطراتی که شاید در همین حوالی است. آری این خانه پر از خاطرات دور و نزدیک است.
دور و نزدیکی که گاهی فراموشش می‌کنیم؛ این خانه بوی خاطرات آن روزها را می‌دهد؛ روزهایی که بودیم و نبودیم. ولی آن که باید باشیم، بوده‌ایم. از «ازل» سخن می‌گویم. این خانه بزرگ مرا به یاد روزگاران ازل می‌اندازد. آنجا که ناگهان همه فریاد «قالو بلی» سر دادیم و پیمانی بستیم که ازل را به ابد وصل می‌کرد و حلقه‌ای گشت بین سرنوشت تمام مردمی که بیعت ابدی کرده بودند با آفریدگار خویش.
این خانه بوی همان روزها را می‌دهد و شاید برای همین است که اصلا نمی‌توان بی‌‌وضو وارد این خانه شوی، آخر این خانه حریم توست و حرمتی جاودانه دارد. وارد این خانه که می‌شوی، انگار صدایی ترا فرا‌می‌خواند. دل به آوای این صدا می‌سپاری و بی آن که زبانت تکانی بخورد، گفت‌وگوها شروع و ماجراها آغاز می‌شود.
چه آوای ملکوتی از درونت برمی‌خیزد. صدا می‌کنی. نه کسی را؛ که خودت را. نخست با خود سخن می‌گویی و اگر خوب سنجیدی و مجاب شدی، دل به آن آوای آسمانی می‌سپاری و با آن بالا بالاها سخن می‌گویی. گفت‌وگویی که پایانی ندارد و حتی از این سرا هم که بیرون می‌روی، هنوز حرف‌ها و کلام‌ها هزاران هزار بار در گوش‌ات می‌پیچد.
وارد این خانه که می‌شوی، دلت هوای سجده می‌کند. دوست داری به خاک بیفتی و در برابر ابهتی بزرگ، حقارت خویش را جشن بگیری. آخر اینجا خانه سجده است و سرایی است که «مسجد» می‌نامندش. بویی که از این خانه می‌آید، بوی غریب و آشنایی است.آشنا، که در وجودت جاری است و غریب، که شاید فراموشش کرده‌ای و یا در غبار عصیان و نسیان، گردی سر و رویش نشسته و در هوای روزگاران گم گشته است.
این خانه بوی آن حادثه اولین را می‌دهد. جایی که یکی بود و دیگر هیچ نبود و اراده‌ای که خواست تا بیافریند. آفرید و ندای «فتبارک» سر داد و به تحسین خدایی خویش نشست.اینجا حریم امن الهی است. خانه‌ای که بوی خدا می‌دهد. سرایی که مسجدش می‌نامیم و چقدر دلت هوای سجده می‌کند.
مسجد، سرای دلدادگی است و در این خانه، برای همیشه می‌توان عاشق بود. خانه‌ای به رنگ خدا و آغشته به مهربانی ابدی. خانه‌ای که می‌شد بیش از اینها میهمانش باشیم و چقدر اینجا برای هر روز ما مهیاست. چه ضیافت باشکوهی بر سر ماند. آسمانی این خانه برپاست و چه آسان گاهی فراموشمان می‌شود که برای همیشه به این ضیافت دعوت شده‌ایم و مائده آسمانی همواره گشوده است.
نه این فراموشی نیست، خسران است. زیانی است که سرمایه را هم بر باد می‌دهد و سودای دنیازدگی. بر جای حقیقت زندگی می‌نشیند. چه راحت خویشتن را گم کرده‌ایم و چه آسان دل به این گم‌گشتگی سپرده‌ایم.
راستش گاهی هم از این که گم شده‌ایم، لذت برده‌ایم که جای خیلی چیزها را گرفته‌اند، توجه به مساجد و حضوری جدی‌تر در این اماکن مقدس، می‌تواند معنای تازه‌ای از زیستن را به بشر تشنه معرفت ببخشد و او را سیراب کند. تاریخ اسلام پر است از حادثه‌های تاثیرگذاری که از مساجد نشات گرفته و توانسته‌اند، سیر تازه‌ای را بگشایند و تاریخ را با خود همسو کنند.
مساجد کانون دین‌داری و حکومت‌مداری و جامعه‌پذیری و ... بوده‌اند و این مسئله را می‌توان در جای جای تاریخ اسلام یافت. امروز نیز توجه به جایگاه والا و تاثیرگذار مساجد، مسئله مهمی است که می‌تواند بار دیگر راهگشا باشد و مسیرهای تازه را باز کند.
این را کارشناسان می‌گویند و معتقدند که باید برای ایجاد انس و الفتی دیگر بین بشر امروز و مخصوصا نسل جدید با این اماکن مقدس تدبیر کرد و راهکار ارائه داد و چه خسرانی بالاتر از این. این که پشت پا به یک مائده گشوده بزنی و به جای نوشیدن از زلال مهربانی، دل به جرعه‌های تلخ یک مرداب ساکن و آلوده‌ای ببندی که لبریز از هیچ است و پوچ. و پر است از ناکامی مردمانی که آمده‌اند و بی‌آنکه از مسیر آمدن و رفتنشان چیزی بدانند. لبریز آرزوهای خام بر باد رفته... و چه خسرانی بالاتر از این.
مسجد خانه خدا بر پهنه زمین است و آنجا که هر آن، امکان حضور در جوار «کعبه» فراهم نیست، این خانه‌ها بر گستره زمین و زمان بنا شده‌اند تا مردمان، بیگانگی احساس نکنند و هر لحظه بتوانند بر سر سفره رنگین الهی حاضر شوند و امروز در دنیایی که پر شده است از مفاهیم پیچیده‌ای هر روز رنگ و بوی تازه‌ای به خود می‌گیرند، در برابر مکاتب و آیین‌های گونه‌گون و وسایل ارتباط جمعی .
یکی از ساکنان محلات جنوب شرق تهران می‌گفت: سال‌ها از آن روزهایی که آدم‌هایی احساس تعهد داشتند تا مردم محله را با صدای اذان بیدار کنند، گذشته و این روزها، مساجد بیشتر از این که تابع دل‌ها باشند به مقررات خشک اداری پایبندند. خوشبختانه در سال‌های اخیر توجه به مساجد رونق بیشتری گرفته و مساجد چه به لحاظ کیفی یا کمی از رشد مثبتی برخوردار بوده‌اند.
مسجد به عنوان حریمی برای جمع شدن انسان‌هایی که پیرو یک عقیده و مرام هستند همواره کانونی برای هم‌اندیشی و یافتن راه‌هایی نو برای اداره جامعه و اتخاذ تصمیمات مهم اجتماعی بوده است. در نقاط متعدد ایران زمین مردم دور هم جمع می‌شدند و برای امور خود تصمیم‌گیری می‌کردند.
امروزه نیز در مدیریت شهری تهران، اعتقاد جدی نسبت به این موضوع دوباره ایجاد شده است. بر همین اساس است که شهرداری تهران با اقدام برای ساخت مساجد جدید و تدارک مساجد موجود، راهی نو در برابر دیدگان مردم محلات تهران گشوده است.
راهی که بر اساس آن بار دیگر مسجدمحوری و محله گرایی دارای اهمیت می‌شود و در تصمیم‌گیری‌های اساسی شهر دخالت داده می‌شود. علاوه بر این توجه به مساجد به عنوان یکی از پایگاه‌ای مهم برای توسعه فرهنگی نیز در این دوره دارای اهمیت افزون‌تری شده است. در دوره‌ای از زمان توجه به فرهنگسراها برای توسعه فرهنگی شهر مدنظر قرار گرفت اما امروزه ضمن اعتقاد به کار فرهنگسراها، مساجد نیز مدنظر قرار گرفته‌اند و اعتقاد بر این است که نظر به حضور گسترده اقشار متعدد مردم در مساجد، برنامه‌های توسعه فرهنگی در این اماکن مقدس بازخورد مناسب‌تری خواهد داشت.
شهرداری تهران بیش از 8 میلیارد تومان به تعمیر و تجهیز مساجد اختصاص داده که شامل آسفالت، ایزوگام، تجهیز سیستم صوتی، تعمیر سرویس بهداشتی، رایانه و کتابخانه است. در حال حاضر نیز حدود 40 مسجد در سطح شهر تهران، توسط شهرداری در حال ساخت است که مکان نمایی آن بر اساس میزان نیاز ،تراکم جمعیت و در خواست های مردمی انجام شده است.
حرکت‌های خزنده تهاجم فرهنگی
امروزه نسل جوان ما در معرض آسیب‌های متعددی قرار دارند. تولید و انتشار شبهات دینی بویژه در بین جوانان، فرقه‌سازی و ایجاد تردید در باورها از طرق مختلف به ویژه از طریق سایت‌ها و... از جمله شیوه‌های مرسوم فعلی در میدان تهاجم فرهنگی است.
حجت الاسلام علیرضا شاه فضل معاون آموزش و پرورش دبیرخانه ستاد عالی کانون‌های فرهنگی - هنری مساجد سراسر کشور توضیح می‌دهد: «این شیوه‌های، تهاجم از یک طرف تهدید و از سوی دیگر فرصت به حساب می‌آیند. اگر نتوانیم به ابهامات ذهنی جوانان پاسخ مناسبی بدهیم، تهدید بزرگی است و اگر رفع ابهام کنیم، از این فرصت برای استحکام بخشی اعتقادی جوانان سود برده‌ایم.»
معاون آموزش و پرورش دبیرخانه ستاد عالی کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد سراسر کشور در ادامه می‌گوید: «کانون‌ها موظفند به طور واضح و کامل مبانی شیعه را به جوانان منتقل کنند. سلاح ما در برابر تهاجم که مربوط به یک مقطع زمانی هم نمی‌شود و در همه زمان‌ها کاربرد دارد این است که بر روی مبانی اعتقادی نوجوانان و جوانان کار کنیم. وقتی تقوای افراد از درون بجوشد، در رفتار و کردارشان نمود پیدا می‌کند.
کانون‌ها با آموزش می‌توانند زیربنای اعتقادی بچه‌ها را محکم کنند تا به نتایج مطلوب دست پیدا کنیم. » افزایش نقش اجتماعی طی سال‌های اخیر نهادهای مسئول و رسیدگی‌کننده به مساجد و ائمه جماعات تلاش کرده‌اند تا با تعریف کانون‌ها و فعالیت‌های فرهنگی بر نقش اجتماعی مساجد اضافه کنند و به جذب جوان‌ترها بپردازند.
این از اتفاقات موثری است که در کنار اقدامات جامع‌نگر دیگر می‌تواند منتج به نتیجه دلخواه شود. آری، مساجد از دیرباز دارای نقش مهمی در زندگی اجتماعی مردم بوده‌اند و همواره در عرصه‌های متعدد تصمیم‌گیری مساجد بوده‌اند که بسیج نیروها در آنها شکل می‌گرفت و تصمیمات اساسی گرفته می‌شد.
مساجد این روزها می‌کوشند تا با توجه به تغییر شرایط اجتماعی و حتی اقتصادی، کارکردهای جدیدتری هم در جامعه داشته باشند، هما‌ن‌طور که در صدر اسلام مساجد بیش از آن که تنها به عنوان مکان عبادت مطرح باشد، مرکز و کانونی برای تصمیم‌گیری‌های مهم سیاسی اجتماعی بود. سازماندهی نیروهای نظامی، سیاستگذاری‌های کلان حکومتی و مشورت با مردم همه در مسجد صورت می‌گرفت.
امروزه نیز مساجد این الگو را مدنظر قرار داده و با کمک هیات امنا یا ائمه جماعت این کارکردها را در شکل جدیدتری احیا کنند. در سال‌هایی احساس می‌شد که خلاء‌هایی در این عرصه وجود دارد. اما امروز علاوه بر پرکردن آن خلاء‌ها باید کارکردهای دیگری نیز برای این نهادهای مقدس متصور شد. در دنیای امروز و در میان تلاطم‌های موجود مساجد می‌توانند مامن نسل امروز و دیروز فردا باشند.
مسجد و اثبات کارآمدی دین
ساخت مساجد جدید در تهران از قول‌هایی است که شهرداری به مردم داده است و اتفاقا اقدامات عملی نیز در این باره انجام گرفته است. به گفته قالیباف در شهرداری تهران ساخت بالغ بر 3 میلیون متر مربع فضای فرهنگی، مذهبی و تربیتی در دستور کار قرار دارد. این اقدامات در حال انجام است و مردم تهران امیدوارند تا بار دیگر و همانند گذشته شاهد حضور پررنگ مساجد در توسعه فرهنگی محله و شهرو اثرگذاری در اتخاذ تصمیمات باشند.
شهردار تهران می‌گوید: بر این باوریم که شهرداری تهران فقط مسئول جمع کردن زباله‌ها، توسعه حمل و نقل عمومی و نصب گاردریل‌ها نیست و وظیفه داریم در حوزه تربیت، دین داری و امر به معروف و نهی از منکر تلاش کنیم و اگر این کار را انجام ندهیم مدیون هستیم.
مردم نیز در این مسیر با شهردار و مدیران شهری خود همگامند و بر این موضوع صحه گذاشته‌اندو با این اراده محله محوری در قالب مساجد نمودی عینی پیدا خواهد کرد.محلات تهران با وجود مساجدی که یا ساخته شده‌اند و یا در حال ساخت هستند، هویتی جدید برای خود پیداخواهند کرد و هر محله‌ای متناسب با شرایطی که دارد محفل مقدسی را برای ساکنانش تدارک خواهد دید.
به گفته حجت‌الاسلام ناصحی مشاور شهردار تهران، قرار است 40 باب مسجد جدید بزودی در تهران احداث شود.
همشهری جمعه
