بمپور که روزگاری مرکز حکومت بلوچستان ایران بوده است در غرب شهرستان ایرانشهر واقع است و از زمانی که به بلوچستان، مکران به معنای سرزمین درخت خرما، لقب داده بودند به‌عنوان مرکز آن حکومت زیر نظر پادشاهان ایرانی حیات داشته است. اینک بمپور و توابعش 55 هزار نفر جمعیت دارد و علاوه بر تاریخی که این شهر را به پیش از تاریخ هم نسبت می‌دهد فرصت‌های مغتنمی برای گردشگری دارد.
همین فرصت‌ها سبب شده تا اعضای شورای شهر بمپور برای رونق دوباره این شهر به فکر معرفی و توسعه شهر بر پایه اصول گردشگری باشند. آنها تصمیم دارند با ارائه طرحی به سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و همین‌طور کمیته ملی طبیعت‌گردی از فرصت‌های داخلی و به‌ویژه علاقه‌مندان گردشگری در حوزه خلیج‌فارس بهره برده و روحی تازه به این منطقه بدمند. وجود زمین‌های کشاورزی در کنار تپه‌ماهورها و ریگ‌های روان از یک سو و تاریخ باستانی این شهر مهم‌ترین محور برنامه‌ریزی براساس توسعه پایدار است. این شورا تلاش دارد تا زمستان امسال میزبان نخستین گروه گردشگران باشد.
مرکز حکومت باستانی مکران در جنوب شرقی ایران و در نزدیکی ایرانشهر کنونی واقع است. بمپور دارای آب و هوای گرم و مرطوب است که دارای تابستانی طولانی و میانگین دمای آن در تابستان از ۴۰ درجه سانتیگراد بیشتر است. می‌توان گفت که بمپور از لحاظ تاریخی یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران به شمار می‌رود که براساس کاوش‌هایی که در اطراف این شهر صورت گرفته‌است تاریخ پیدایش آن به زمان ساسانیان و اشکانیان برمی‌گردد؛ البته همچنان این تحقیقات ادامه دارد.
در خرداد ماه ۱۳۸۷ سازمان میراث فرهنگی ایران اعلام کرد که محوطه‌ای باستانی را در اطراف بمپور با وسعت ۱۵۰هکتار کشف کرده‌است که کاوش‌ها در آن، همدوره بودن آن با تمدن‌های شهر سوخته و جیرفت را نشان می‌دهد. در دوره معاصر هم تا پیش از سال ۱۳۷۰ بمپور بزرگ‌ترین بخش کشور بود که از آن بخش‌های بزمان، فنوج، دلگان، ولاشار منشعب شدند، شهرداری بمپور هم همزمان با شهرهای سمنان، یزد و کهگیلویه تاسیس شده است. از نقاط دیدنی آن هم می‌توان به ارگ بمپور و رودخانه بمپور اشاره کرد که متأسفانه اینک فقط ردی از رودخانه بمپور باقی است اما همچنان کشاورزی و دامداری در آن رونق خود را حفظ کرده است.
اما حدود 5 کیلومتر که از بمپور به سمت چابهار خارج شویم با تپه‌ماهورهایی مواجه می‌شویم که همه با ریگ یا همان شن روان پوشیده شده است؛ این منطقه بیابانی اما پوشش گیاهی جذابی دارد. درختان گز و داز و کهور سختی مناظر بیابانی را از این خطه گرفته است.
قدم نهادن در این بیابان که این روزها با موتورسیکلت جذابیتی دوچندان می‌یابد سبب به جنب و جوش درآمدن حیوانات صحرایی این منطقه می‌شود. دویدن موش‌های دوپا، خزیدن مارمولک‌ها، دویدن شترها و خیره‌ماندن گاوهایی که برای چرا به این منطقه آمده‌اند تصویری متفاوت از منطقه‌ای بیابانی ساخته است.
این نمای ظاهری بیابان است. شغال‌ها هم هستند که نوید وجود حیوانات وحشی را می‌دهند. اینجا منطقه‌ای مورد پسند و مقبول عرب‌هاست زیرا نه آنقدر خشک و بی‌آب و علف است و نه دور از روحیات آنها. اینجا همان جایی است که عرب‌ها به آن علاقه‌مندند و همین مزیتی است برای طرح توسعه بمپور برپایه توسعه پایدار.
بمپور از آذر تا فروردین شاهد بارندگی است که این بیابان‌ها را سیراب و شرایط را برای تغذیه دام فراهم می‌کند. شترداران و گاوداران از این منطقه برای تغذیه دام‌های خود بهره‌می‌برند.
با این شرایط و در حالی که بمپور فقط 20کیلومتر تا ایرانشهر و فرودگاهش فاصله دارد، زمینه بررسی وضعیت گردشگری آن بیشتر فراهم شده است.
وجود فرودگاه ایرانشهر که اینک فقط روزهای یکشنبه و چهارشنبه پروازهای شرکت هواپیمایی ماهان در آن برقرار است، می‌تواند برگزاری تورهایی را فراهم کند که هم ایرانیان را به عمق تاریخ این مرز و بوم بکشاند و هم عرب‌ها و سایر گردشگران خارجی را به یک بیابانگردی جذاب دعوت کند.
طرحی برای توسعه پایدار مرکز مکران
شورای شهر بمپور که 5 عضو دارد پس از سیل ویرانگر دی‌ماه 1386 و در حالی که روند بازسازی و نوسازی شهر به کندی پیش می‌رود به فکر راه‌حلی متفاوت و عمیق‌تر برای این شهر افتاد. رحیم صلاح‌زهی عضو شورای شهر بمپور در این‌باره می‌گوید: با توجه به موقعیت شهر و نزدیکی آن با یکی از فرودگاه‌های کشور در ایرانشهر و همین‌طور وجود هتل‌هایی در این شهر، بمپور می‌تواند با حداقل‌برنامه‌ریزی و حداقل‌هایی برای گردشگری، رونق از دست رفته خود را دوباره بازیابد.
این عضو شورای‌عالی استان‌های کشور همچنین در تشریح این طرح که قرار است از سوی شورای شهر به سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری ارائه شود تا با همکاری شهرداری بمپور و سازمان یاد شده رونق اقتصادی به شهر بازگردد، می‌افزاید: ما در این طرح 2 مدل گردشگر را مد نظر داریم: نخست ایرانیانی که علاقه‌مند به بازدید از منطقه باشند، دیگری خارجیان به‌ویژه اعرابی که علاقه‌مند به بیابانگردی باشند.
وجود بیابان‌هایی در اطراف بمپور این فرصت را در اختیار ساکنان منطقه قرار داده است تا با به‌کارگیری موتورسیکلت، موتورهای 4چرخ مخصوص، شترسواری و... میزبان گردشگران باشند.
به گفته صلاح‌زهی فضاسازی برای استقبال از گردشگری در منطقه بیابانی با کپرهای بومی ویژگی خاصی به این منطقه بکر می‌بخشد و استفاده از شتر هم بر کیفیت آن می‌افزاید.
این عضو شورای شهر بمپور دراین‌باره می‌گوید: علاوه بر آنکه با توسعه گردشگری ما می‌توانیم شاهد نوسازی و بازسازی شهر باشیم، حضور گردشگران به رونق اقتصادی آن و مردمش کمک می‌کند کما اینکه در همین بخش بیابانگردی شترداران می‌توانند با ساماندهی لازم از طریق شترسواری گردشگران کسب درآمد کنند.
صلاح‌زهی همچنین به سرمایه اندک مورد نیاز برای توسعه گردشگری اشاره کرده و می‌افزاید: ایجاد کمپینگ به شیوه بلوچی و بومی منطقه بسیار ارزان تمام می‌شود. کپرهایی که اینجا مورد استفاده قرار می‌گیرد با نام محلی کتوک می‌تواند استراحتگاه‌های مناسبی برای گردش کوتاه‌مدت در بیابان باشد و در عین حال بازدید از عشایر و مردم مستقر در بیابان جذابیت دیگری برای گردشگران است.
مدل مورد نظر شورای شهر بمپور نظیر مدلی است که کشورهای حاشیه خلیج‌فارس از آن بهره می‌برند و تور بیابان برپا می‌کنند.
صلاح‌زهی دراین‌باره تاکید می‌کند: خوشبختانه ما می‌توانیم با بهره‌برداری از فرهنگ و اعتقادات اسلامی خود، این تورها را برپا کنیم و گردشگران علاوه بر بیابانگردی و بازدید از حیوانات بومی منطقه در پایان با موسیقی محلی آشنا شوند.
بسیاری از جوانان بمپوری موسیقی محلی می‌نوازند و نواها و ترانه‌های بلوچی نیز همگی پر از اسطوره‌ها و معانی فرهنگی - باستانی است که می‌تواند برای بسیاری جذاب باشد.
غذاهای بلوچی، جذابیتی دیگر
جنوب‌شرقی ایران به‌دلیل بعد مسافت و هم‌مرز بودن با 2کشور پاکستان و افغانستان که مرکز تولید مواد‌مخدر جهان محسوب می‌شوند، کمتر در دید و بازدید ایرانیان قرار داشته است. از سوی دیگر، در این سال‌ها استان سیستان و بلوچستان جزء مناطقی بوده که کمتر دولتمردان به آن توجه داشته‌اند و از توسعه کمتری برخوردار شده است.
این وضع سبب شده تا مردم کمتر با فرهنگ و آداب و رسوم این خطه و تاریخ و اسطوره‌هایش آشنا شوند. بدین‌ترتیب مسافر بلوچستان ایران عملا با مقصدی بکر و تازه مواجه است. شاید بتوان در این میان اول از غذاهای متفاوت و البته لذیذ مرکز حکومت باستانی مکران گفت.
در بلوچستان ایران و همین‌طور بمپور، می‌توان غذاهایی را نوش‌جان کرد که هم روش طبخ متفاوت و هم طعم دیگری دارند. از میان غذاهای این دیار می‌توان به تنورچه، تباهگ و دوغ‌پا اشاره کرد؛ هرچند که کشک بادمجان و خورشت بامیه این منطقه هم مثال زدنی است.
همه این غذاها با گوشت طبخ می‌شوند. تنورچه گوسفندی است کامل که پس از تخلیه محتویات درون آن آماده طبخ می‌شود. تنور برای طبخ باید پر از ذغال‌هایی باشد که همه گداخته‌اند. سپس گوسفند که با نخی مناسب بسته شده است درون این ذغال‌ها گذاشته می‌شود و روی آن با کاهگل پوشانده می‌شود. پس از ساعتی این غذا آماده است.
تباهگ نیز گوشتی به‌صورت نمک‌سود است. گوشت گوسفند را با نمک در معرض نور آفتاب قرار می‌دهند و بعد از یک هفته این گوشت که بیشتر مربوط به بخش‌های پهلوی گوسفند است آماده استفاده است. بیشتر با این گوشت استانبلی‌پلو درست می‌کنند یا اینکه با برنج سفید آماده پذیرایی می‌شود.
اما غذای دوغ‌پا نوعی خورشت است که به‌جای آب با دوغ آماده می‌شود. در این خورشت نیز گوشت، نقش محوری دارد و برای طبخ باید به‌جای آب، دوغ استفاده شود.
شورای شهر بمپور در برنامه خود برای توسعه گردشگری شهر بنا دارد ساخت رستورانی صحرایی را در دستور کار شهرداری یا بخش خصوصی قرار دهد که این نوع غذاها در آن سرو شود.
میراث معنوی بمپور
اتفاقی که در بمپور باید هر چه زودتر مورد توجه سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری قرار گیرد بحث ثبت میراث‌معنوی این خطه است.
موسیقی و نواهای محلی، دونی‌نوازی استاد شیرمحمد اسپندار و سوزن‌دوزی بلوچی ازجمله فعالیت‌هایی است که نیازمند توجه خاص است و البته می‌تواند هم بازار گردشگری بمپور را رونق بخشیده، داغ‌تر کند و هم به غنا و کیفیت سفر به منطقه بلوچستان بیفزاید.
بداهه‌نوازی‌های بلوچی و ترانه‌های محلی این دیار همه همراه با یاد از اسطوره‌های کهن ایرانی است که سینه به سینه به زمان ما رسیده‌اند اما هیچ مرجعی برای حمایت از آن پیشقدم نشده است. استاد اسپندار تنها ایرانی است که می‌تواند 2 نی را همزمان بنوازد، اما این هنرمند و هنرش در گوشه جنوب شرقی ایران محجور مانده است که خود از زاویه میراث معنوی قابل تامل است.
