سه‌شنبه ۲ تیر ۱۳۸۸ - ۰۸:۰۳
۰ نفر

ترجمه امیررضا نوری زاده: زمانی که دیگر جایی در جهنم نباشد مردگان به روی زمین می‌آیند

این جمله را در فیلم dawn of the Dead در سال 1978 شنیدیم تا توجیهی برای حضور زامبی‌ها باشد؛ گرچه آنها از مدت‌ها قبل در فیلم‌های ژانر وحشت حضور داشتند.

این روزها زامبی‌ها بدل به شخصیت‌هایی باور پذیر شده‌اند و آنها را می‌توان علاوه بر فیلم‌های ژانر وحشت در بازی‌های کامپیوتری و کمیک‌های مانگا سراغ گرفت و به نوعی آنها وارد جریان اصلی سرگرمی شده‌اند. رد پای آنها در گفتار روزمره هم دیده می‌شود و اصطلاحاتی از جمله بانک‌های زامبی، رایانه‌های ‌ زامبی و حتی تجمعات زامبی هم شنیده می‌شود. تجمعات زامبی، برای نخستین‌بار در سال‌2003 در توصیف افرادی به کار گرفته شد که با ماسک‌های زامبی اقدام به جمع‌آوری اعانه‌‌ در پایتخت‌های دنیا می‌کنند.

موج فیلم‌هایی که قهرمانان آنها را زامبی‌ها تشکیل می‌دهند تابستان امسال در راه است. فیلم کمدی- وحشت داگ‌هاوس در این هفته در انگلستان به اکران در آمد و وودی هارلسون را هم می‌توان در ماه آینده در فیلمی به نام « سرزمین زامبی‌ها» دید. همچنین نازی‌های زامبی به‌عنوان پدیده‌ای جدید در فیلم «برف مرده» به مردم معرفی می‌شوند و نسخه سینمایی کتاب پر فروش تاریخ شفاهی جنگ زامبی‌ها هم روی پرده خواهد آمد که کارگردانی آن برعهده مارک فارستر سازنده آخرین فیلم جیمزباند است.همچنین ویدئو کلیپ تریلر که در سال‌1983 انقلابی در کلیپ‌سازی‌ دنیا به‌وجود آورد قرار است تا به موزیکال جدیدی در برادوی بدل شود.

زامبی‌ها  فقط سینما را تسخیر نکرده‌اند بلکه در ادبیات هم ریشه دوانده‌اند و کتاب زامبی‌های خشن اکنون در فهرست پرفروش‌ترین کتاب‌های ماه قرار دارد و این سبب شده تا مجله تایم، زامبی‌ها را هیولاهای رسمی دوران رکود اقتصادی بنامد.

بروز این موج جدید و شهرت روز افزون زامبی‌ها همان‌طور که نویسندگان تایم اشاره کردند زاییده شرایط روز دنیاست. اگر خون‌آشام‌ها در دنیای مردگان متحرک، جزو اشرافیون هستند، زامبی‌ها جزو لمپن‌های پرولتاریا به شمار می‌آیند. هر دو این گروه‌ها با گاز گرفتن طعمه، خود او را دچار مصیبت می‌کنند اما نتیجه کارشان متفاوت است. خون‌آشامان افرادی شیک پوش هستند و با جذابیت طعمه‌هایشان را شکار می‌کنند اما کمتر زامبی‌ای را می‌توان یافت که خوش لباس باشد؛ ضمن اینکه  چهره هایشان هم منزجر‌کننده است. از سوی دیگر شیوه کارشان نیز متفاوت است و زامبی‌ها کمتر حاضر هستند که همچون مردگان،  تحرکی نداشته باشند و در جمع‌های انبوه به حرکت ادامه می‌دهند.زامبی‌ها ریشه در مذهب آفریقایی- کاراییب «وودو» دارند و باور ساکنان هاییتی به زامبی‌ها بیش از مردم سایر نقاط جهان است.

در هاییتی این لغت برای افرادی استفاده می‌شود که تحت‌تأثیر مواد‌مخدر و یا طلسم جادوگران برای بردگی به کار گرفته می‌شوند. از این تعبیر در فیلم‌های اولیه زامبی‌ها در دهه‌1930 استفاده شد و زامبی‌ها در این فیلم‌ها موجوداتی قدرتمند ولی بی‌مغزند و توسط یک ذهن برتر هیپنوتیزم شده و دست به کارهای ناشایست می‌زنند. در فیلم زامبی سفید (1932) بلاگوسی نقش فردی را ایفا می‌کند که زن جوانی را برای رسیدن به اهداف شومش اغوا می‌کند و در فیلم «با یک زامبی قدم‌زدم» (1943) داستانی مشابه جین ایر در قرن نوزدهم و با حضور زامبی‌ها روایت می‌شود.

ولی زامبی‌های مدرنی که این روزها ما می‌شناسیم در سال‌1968 و با فیلم «شب مردگان زنده» از جورج رومرو به دنیا معرفی شدند. در این فیلم کم خرج سیاه و سفید، گروه کوچکی از مردم ساکن در یک مزرعه دور افتاده در محاصره عده‌ای از مردگان متحرک قرار دارند و این موجودات به هر کسی که دستشان برسد حمله می‌کنند. در این فیلم هرگز از کلمه زامبی استفاده نمی‌شود و حضور زامبی‌ها هم به نوعی با تاثیر یک ماهواره سقوط کرده بر زمین توجیه می‌شود ولی هیچ‌کدام از اینها مهم نیست بلکه چیزی که اهمیت دارد عدم‌کنترل این زامبی‌های مدرن توسط یک ذهن برتر است. در واقع عکس‌العمل آنها غریزی است و غریزه به آنها حکم می‌کند تا در پی شکار انسان‌ها باشند. آنها در صف‌های به هم  پیوسته حرکت می‌کنند و تنها راه از میان بردن‌شان نابود‌کردن مغزشان است.

در پایان دهه‌1960 که سینما با فیلم‌هایی چون ایزی‌رایدر با گیشه آشتی کرده بود و به‌نظر می‌رسید می‌توان به سینما به‌عنوان صنعتی پر‌در‌آمد نگاه کرد، اکران فیلم‌هایی چون «شب مردگان زنده» نوعی حرکت انفعالی و بر خلاف جریان اصلی به شمار می‌آمد که تمامی اصول ژانر وحشت را تغییر داد و تصویری به تماشاگر ارائه کرد که هنوز هم برای آنها هراس‌آور است.

متأسفانه در آن زمان سوای منتقدان ، جریان اصلی سینما کاملا بی‌تفاوت از کنار اکران این فیلم مهم گذشتند و تنها تبلیغات شفاهی بود که باعث شد فیلم بتواند همچنان در بین علاقه‌مندان جدی سینما جایگاه خود را حفظ کند؛ علاقه‌مندانی که در آن دوره به سیاست‌های جاری آمریکا در ویتنام اعتراض می‌کردند و شاهد رویدادهای سیاسی مهمی در اروپا بودند.

اما با تمام اینها یک دهه طول کشید تا رومرو وفاداری‌‌اش به زامبی‌ها را با فیلم Dawn of   the dead اثبات کند. در این دنباله رنگی در یکی از سکانس‌ها 4انسان که از حمله زامبی‌ها در داخل یک فروشگاه بزرگ جان سالم به در برده‌اند دیالوگ جالبی دارند. یکی از شخصیت‌ها با تعجب می‌پرسد آنها دارند چه‌کار می‌کنند؟ چرا به اینجا آمده‌اند؟ و دوستش با آرامش به او می‌گوید: این بازگشت غریزی حافظه است. اینجا همان جایی است که همیشه عادت داشتند بیایند، اینجا برایشان مهم بود.

زامبی‌ها در این فیلم به‌عنوان مصرف‌کنندگان دائمی معرفی می‌شوند و جالب اینکه 30سال بعد شاهدیم که آنها در تبلیغات محصولات مختلف مصرفی از گوشی‌های موبایل و نوشیدنی‌های انرژی‌دهنده تا کوله‌های کوهنوردی مورد استفاده قرار می‌گیرند و به‌نظر می‌رسد همه پذیرفته‌اند که خرید هم امری غریزی است و مغز چندان در آن تاثیری ندارد.با آغاز دهه‌1980 سینمای وحشت چهره تازه‌ای به‌خود گرفت و فیلم‌های وحشت تین‌ایجری که سرآمدشان سری فیلم‌های کابوس خیابان الم استریت بود سینماها را پر کرد و البته قهرمانان سابق‌ ژانر وحشت جایگاهی دیگر یافتند. آنها دیگر قرار نبود مردم را بترسانند بلکه شوخی‌های فیلم عمدتا در حضور آنها انجام می‌شد و در فیلم‌هایی چون« بازگشت زندگان مرده» و یا قسمت دوم «مرده شرور» به قدری در این موضوع زیاده‌روی شد که برخی آنها را در ژانر تازه‌ای به نام وحشت-اسلپ استیک قرار دادند.

اما نسل تازه‌ای از زامبی‌ها در راه بودند. فیلم‌های 28 روز بعد از دنی بویل و یا بازسازی فیلم Dawn  of   the  Dead توسط خود رومرو اعتبار گذشته زامبی‌ها را به آنها بازگرداند؛ هرچندکه این بار زامبی‌ها همچون گذشته کند حرکت نمی‌کردند و برخی معتقد بودند این زامبی‌ها بیش از آنکه مرده باشند تحت‌تأثیر ویروس‌های تازه به این شکل در آمده‌اند.
ولی این بار نیز شیوه حرکت و یا نحوه خلق آنها اهمیتی نداشت بلکه تعبیر حضور آنها با توجه به جریانات اجتماعی و سیاسی روز تماشاگر را به فکر می‌انداخت.

رومرو یا به زعم علاقه‌مندان ژانر وحشت سلطان زامبی‌ها، از آن پس 5 فیلم دیگر با حضور آنها دارد و در هرکدام جزئیات جدیدی به شخصیت آنها افزوده است و این جزئیات آنها را هرچه بیشتر در متن تحولات جامعه امروز بشری قرار می‌دهد. در فیلم فیدو با بازی بیل کانلی ما متوجه می‌شویم که زامبی‌ها می‌توانند دوست داشتنی باشند و یا در فیلم Shaun of the Dead آنها حتی قادر به بازی کامپیوتری هستند. به تعبیر اجتماعی امروز، زامبی‌ها می‌توانند نماینده گروهی طرد‌شده از جامعه باشند؛ همچون آشوبگران مسابقات فوتبال یا کسانی که تحت‌تأثیر آنفلوانزای خوکی یا حتی بیماری ایدز هستند. این افراد همیشه تهدیدی برای جامعه محسوب می‌شوند اما همچنان بخشی از جامعه را تشکیل می‌دهند.

گاردین- 19 ژوئن

کد خبر 84083

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز