تفسیر مناجات شعبانیه انسان را از کدام کتاب بخوانیم؟

همشهری آنلاین- گروه فرهنگی: کتاب «بر سفره توحید» با عنوان فرعی: سیری در مناجات شعبانیه، از سوی کارگروه محتوایی مؤسسه جوانان آستان قدس رضوی تهیه و توسط انتشارات به‌نشر چاپ و منتشر شده است. این کتاب با یک مقدمه و ۲بخش «حقیقت دعا و مناجات شعبانیه» و «شرح فرازهای مناجات شعبانیه» تهیه و تنظیم شده است. در بخش مقدمه این کتاب به این نکته اشاره شده که اثر حاضر یکی از کتاب‌های مجموعه «برترین آرزو» محسوب می‌شود که این مجموعه سلسله‌کتاب‌هایی با رویکرد دینی- معرفتی است که با هدف تأمین نیازهای فکری نسل جوان و پاسخگویی به آنها تهیه و تألیف شده است. مهم‌ترین بخش این مجموعه، دوره ۷جلدی «معارف کاربردی» است که اصول مسائل اعتقادی را در برگرفته است. در کنار آن، کتاب‌های مکملی در موضوعات گوناگون درنظر گرفته شده که به پرسش‌های نسل جوان پاسخ می‌دهند و برخی از گره‌های ذهنی نوجوانان و جوانان را می‌گشایند و به تبیین بیشتر معارف الهی می‌پردازند. در همین راستا، کتاب حاضر (بر سفره توحید) با زبانی روان سیری دارد در مناجات شریف شعبانیه که از توحیدی‌ترین ادعیه گنجینه معارفی شیعه است. در بخش‌هایی از این کتاب با نگاهی نو به چیستی و چگونگی تأثیر دعا و همچنین ذکر شریف صلوات در زندگی انسان آشنا می‌شویم و در ادامه به تماشای گوشه‌هایی از بحر عظیم این دعا از دریچه فرازهایی از آن خواهیم نشست. محتوای اثر را به‌دلیل روانی و سادگی، به‌راحتی می‌توان خواند و پیگیری کرد و این کتاب برای کسانی که به‌دنبال اطلاعات دقیق و استوار در این زمینه‌ها هستند، مفید است. پایه محتوای کتاب همچون دوره معارف کاربردی آثار مرحوم علامه طباطبایی است و در کنار آن از آثار شاگردان این عالم جلیل‌قدر هم به شایستگی استفاده شده است.

اهمیت دعا
در ابتدای بخش اول کتاب به اهمیت دعا پرداخته شده است. اینکه، دعا، حقیقت عبادت و روح آن و اعتراف به عجز، فقر و مسکنت در محضر حضرت رب‌العزه و یکی از ارکان سلوک الی‌الله است. دعا، روح عبادت و عبادت روح دین است و بنابراین دعا روح دین است. به واسطه دعا بنده به حضرت قاضی‌الحاجات متصل شده و جریان امور خود را از منبع فیض و سرچشمه جود طلب می‌کند و سرانجام آنکه دعا، بزرگ‌ترین وسیله‌ای است که برای نیل به مقصود مفید است؛ زیرا تمام امور مبتنی بر سلسله‌ اسبابی است که منتهی به ذات مقدس ربوبی می‌شود و دعا درخواست از آن ذات مقدس و کلید گشایش تمام قفل‌هاست. دعا برای بنده، حال انقطاعِ به‌سوی خدا می‌آورد و بین بنده و خالقش پرده‌ها را برمی‌دارد و پرتو انوار خدا را در دل بنده می‌تاباند؛ لذا اولیای الهی و مقربان درگاه ربوبیتش، بدون حاجت ظاهری همیشه با خدا در راز و نیاز و گفت‌وگو و مناجات بوده‌اند.

جایگاه مناجات شعبانیه
یکی از ویژگی‌های مناجات شعبانیه، مضامین عالی و معارف بسیار بلند و عمیق آن است که بسیاری از اصول و پایه‌های معارف و ارکان و آداب سلوک الی‌الله را دربر گرفته است؛ معارفی که همه آنها در میراث شیعه و روایات اهل‌بیت(ع) به‌شکل پراکنده شاهد و گواه داشته و متواتر است و در کتاب حاضر کنار هم گرد آمده است؛ از همین‌رو بزرگان در طول تاریخ به این دعا اعتنا و توجه خاصی داشته‌اند. بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی(ره) می‌فرماید: «مناجات شعبانیه از مناجات‌هایی است که کم‌نظیر است... از ائمه هدی ادعیه‌ای وارد شده که در مضامین آنها باید تأمل کرد و آنهایی که اهل‌نظر و اهل‌معرفت هستند، آنها را شرح کنند و به مردم ارائه دهند؛ اگرچه هیچ‌کس نمی‌تواند آن چیزی که به‌حسب واقع هست شرح کند. (صحیفه نور، ج۲۰، ص۸۳) مناجات شعبانیه از مناجات‌هایی است که اگر انسان دنبالش برود و فکر در آن بکند، انسان را به یک جایی می‌رساند. (صحیفه نور، ج۱۹، ص۲۵۳) مناجات شعبانیه از مناجات‌هایی است که اگر یک نفر انسان دلسوخته، یک عارف دلسوخته، نه از این عارف‌های لفظی، بخواهد آن را شرح کند و از برای دیگران شرح کند، بسیار ارزشمند است و محتاج به شرح است.» (صحیفه نور، ج۲۱، ص۲)