در حال حاضر بیش از یک سوم جمعیت جهان به آب آشامیدنى سالم دسترسى ندارند و این مسئله از مدتها پیش مورد تاکید کارشناسان قرار گرفته و آنها نسبت به وقوع جنگ بر سر آب در آینده‌ای نه چندان دور هشدار داده‌اند.
به گزارش شرکت مدیریت منابع آب ایران، با پیشنهاد تاجیکستان و موافقت سازمان ملل، سال 2003 به عنوان سال جهانی آب و همچنین سال‌های 2005 تا 2015 میلادی به عنوان دهه بین‌المللی آب نامگذاری شده است.
مطالعات نشان می‌دهد، با آنکه میزان آب در دسترس بشر ثابت است، اما تقریبا هر 21 سال، نیاز به آب، دو برابر می‌شود. هر چند 71 درصد سطح زمین را آب فرا گرفته، اما از این میزان، فقط 2/5 درصد آن را آب شیرین تشکیل می‌دهد.
اما همین مقدار ناچیز هم در دسترس نیست، چون دو سوم ذخایر آب شیرین بصورت یخچال‌های طبیعی وجود دارند و بقیه ذخایر آب شیرین هم به منابع زیرزمینی‌‌ای مربوط می‌شود که مقدار ناچیزی از آن در اختیار انسان قرار دارد.
بخش دیگری از آب شیرین از طبیعت تامین می‌شود و هر سال حدود چهل هزار کیلومتر مکعب آب شیرین بصورت باران و برف از دریاها به خشکی منتقل می‌شود، اما دست طبیعت برای همه کشورها مهربان نیست، زیرا زمین‌های زیادی عطش قطره‌ای آب را دارند و کمتر روی آب را به خود می‌بینند.
هزینه شیرین‌کردن آب نیز که هم‌اکنون در برخی کشورها مانند عربستان و چین انجام می‌شود، توجیه اقتصادی ندارد. ساخت سد راه دیگری برای تامین آب شیرین است که با توجه به عبور اکثر رودخانه‌ها از چند کشور، ممکن است به بروز درگیری منجر شود. چنانچه براساس گزارش یونسکو، اختلاف بر سر آب، به بروز چندین درگیری مسلحانه منجر شده است.
بولتن‌های وضعیت منابع آب کشور نشان می‌دهد، متوسط حجم آبی که به صورت ریزش‌های آسمانی، بر زمین می‌بارد، حدود 110 هزار میلیارد متر مکعب می‌باشد که 8/63درصد از این مقدار، یعنی حدود 70هزار میلیارد مترمکعب، به صورت تبخیر و تعریق هدر می‌رود.
این بولتن‌ها نشان می‌دهند، سرزمین پهناور ایران با حدود 2/1درصد از سطح خشکی‌های کره زمین، سهمی حدود 37/0درصد از کل ریزش‌های آسمانی را در اختیار دارد که این میزان کمتر از یک سوم استحقاق طبیعی آن به نسبت وسعت است. قرارگیری ایران در کمربند خشک جهان، کشورمان را در زمره کشورهای خشک و نیمه‌خشک جهان قرار داده است.
در همین حال، به گفته جواد میبدی - مدیرکل دفتر حفاظت و بهره‌برداری از آبهای زمینی - آب ورودی به مخازن کشور سالانه بیش از 63 میلیارد مترمکعب بوده و در مقابل تعداد چاه‌های عمیق نیز بیش از 130 هزار حلقه است که سالانه 31 میلیارد مترمکعب آب از آنها استحصال می‌شود.
معاون وزیر نیرو در امور آب نیز با اشاره به روند روبه کاهش متوسط بارندگی در کشور می‌گوید: «متوسط بارندگی در کشور 250 میلیمتر است که این میزان در 10 سال اخیر به 210 میلیمتر کاهش یافته که نشان‌دهنده وضعیت بحرانی کشور در بخش آب می‌باشد».
رسول زرگر افزود: «70درصد از مجموع بارندگی‌ها در 30درصد کشور اتفاق می‌افتد و این یعنی اینکه 70درصد کشور با خشکسالی مواجه است».
وی همچنین تصریح کرد: «هر پنج تا هفت سال، دچار یک دوره خشکسالی می‌شویم که این دوره بین سه تا پنج سال طول می‌کشد، از طرف دیگر، متاسفانه تناسبی میان میزان بارش و زمین‌های کشاورزی در کشور ما وجود ندارد».
زرگر در عین حال تصریح کرد: «شاید باورتان نشود، ما در هر 24 ساعت، ده میلیارد تومان در بخش آب هزینه می‌کنیم و به طور متوسط هر سال، سه میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در بخش آب داریم».
وی همچنین افزود: «از 59 سد موجود، 31 سد قبل از انقلاب و 28 سد پس از انقلاب به بهره‌برداری رسیده و همچنین حدود 671 سد را در دست مطالعه داریم که سی میلیارد مترمکعب آبی را که نمی‌‌توانیم در حال حاضر کنترل کنیم، ذخیره می‌‌کند».
از سوی دیگر، زرگر از طرح باروری ابرها در کشور خبر داد. به گزارش ایرنا، معاون وزیر نیرو در امور آب گفته است: «پس از سه سال توقف، طرح باروری ابرها مجددا از نیمه دوم امسال اجرا می‌شود که برای اجرای این طرح، ۱۵میلیارد ریال اعتبار پیش‌بینی شده و چون این کار در کشور سابقه دارد، امکانات نرم افزاری و سخت افزاری آن آماده است».
در همین حال، شنیده می‌شود به دلیل برداشت‌های آب از سفره‌های زیرزمینی، دشت‌های بسیاری در کشور با بحران کم‌آبی یا بی‌آبی مواجه هستند، زیرا تناسب لازم میان میزان آب ورودی به سفره‌های زیرزمینی و آب برداشتی از آنها وجود ندارد.
به اعتقاد کارشناسان، محدودیت منابع آبی و تمرکز مراکز جمعیتی و صنعت در حاشیه منابع آبی کشور به ویژه در چند سال اخیر، روند استفاده از منابع آبی را تشدید کرده و پیامدهای فعالیت‌های آنها، این منابع را در معرض خطر قرار داده است.
همچنین کاهش بارندگی، افزایش جمعیت و روشهای ناکارآمد آبیاری باعث شده، بهره‌برداری از آبهای زیرزمینی به صورت گسترده‌ای افزایش یافته و حیات سفره‌های آب‌زیرزمینی به‌خطر افتد.
از آنجا که نابودی یک سفره آب زیرزمینی، معضلات بزرگی چون مشکلات زیست‌محیطی و مهاجرت به دنبال دارد، بی‌توجهی به این موضوع می‌تواند عوارض جبران‌ناپذیری بر جای بگذارد.
همچنین یکپارچه‌نبودن مدیریت منابع آبی کشور، ناهماهنگی در سیاستگذاری‌ها، ضعف هماهنگی بین دستگاه‌ها، فرسوده‌بودن لوله‌‌های آب و اتلاف در بخشهای مختلف، توجه‌نکردن به ملاحظات زیست‌محیطی در فعالیت‌های عمرانی و ضعف فن‌آوری، از جمله چالش‌های مدیریت کارآمد منابع آب کشور به حساب می‌آیند که ضرورت اقدامات هماهنگ و همسو برای استفاده بهینه از منابع آبی کشور و دست‌یافتن به توسعه پایدار و مناسب را اجتناب‌ناپذیر می‌نماید.
با توجه به تنگناهای آشکاری که در زمینه آب در کشورمان مشاهده می‌شود، ایران از امتیازات طبیعی و مزیت‌های نسبی ناهمتایی نیز برخوردار است که در کوتاه مدت توانسته پاره‌ای از محدودیت‌های اقلیمی را خنثی و آبی در خور برای کشاورزان به ارمغان آورد؛ارمغانی که در صورت بکارگیری خردمندانه، می‌تواند به صورتی مانا با بیشترین ارزش افزوده در خدمت ارتقاء کیفیت زندگی و مهار جریان‌های پس‌رونده قرارگرفته و توسعه‌ای پایدار به ارمغان آورد و بتواند بحران آب را در کشورمان برطرف کند.
