همشهری آنلاین - مهدی تهرانی: مستندنما نوعی از فیلم یا نمایش تلویزیونی است که رویدادهای تخیلی را به تصویر می‌کشد اما به صورت مستند ارائه می‌شود. در اولین قدم باید مرز بین "مستندنما" و "شبه‌مستند" را دریابید. در شبه‌مستند رویدادها به‌صورت ساختگی اما در قالب مستند و غیرداستانی ارائه می‌شود.
اما در مستندنما اغلب برای تحلیل یا اظهار نظر در مورد رویدادها و مسائل جاری با استفاده از یک فضای روایی یا تقلید از خود فرم مستند استفاده می‌شود. در نظر داشته باشید که فیلم‌های مستندنما معمولا کمدی هستند، نیمه مستند معادل‌های دراماتیک آن‌ها هستند. با این حال، مستندنما را نباید با درام مستند، که در آن تکنیک‌های نمایشی با عناصر مستند ترکیب می‌شوند تا رویدادهای واقعی را به تصویر بکشند، اشتباه گرفت. در یک جمله درام مستند ژانری است که در آن مستند با عناصر داستانی آمیخته شده است.
اصطلاح مستندنما (mockumentary) که در دهه ۱۹۶۰ ابداع شد، در اواسط دهه ۱۹۸۰ زمانی که راب راینر کارگردان فیلم "این اسپینال تپ است" در مصاحبه‌هایش برای توصیف این فیلم استفاده کرد، رایج شد.
پیشینه و آثار اولیه
آثار اولیه، از جمله سرزمین بی‌نان محصول ۱۹۳۳ ساخته لوئیس بونوئل، پخش رادیویی برنامه جنگ دنیاها ساخته اورسن ولز در سال ۱۹۳۸، گزارش های خبری مختلف در باره دروغ اول آوریل، و فیلم ها و آثار تلویزیونی واقع گرایانه در دهه های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ مانند بازی جنگ محصول ۱۹۶۵، امتیاز محصول۱۹۶۷ و پارک مجازات محصول ۱۹۷۱ هر سه ساخته پیتر واتکینز، درباره ژانر مستندنما بسیار گویا و برای مخاطب قابل همذات‌پنداری است.
نمونه‌های دیگر عبارتند از: اتصال (۱۹۶۱) ساخته شرلی کلارک، شب‌زنده‌داری با بزن و بکوب (۱۹۶۴) ساخته ریچارد لستر، خاطرات دیوید هولتزمن (۱۹۶۷) ساخته جیم مک‌براید، پت پاولسن برای رئیس جمهوری (۱۹۶۸) ساخته پت پاولسن، پول را بردار و فرار کن (۱۹۶۹) ساخته وودی آلن، دلقک‌ها (۱۹۷۰) ساخته فدریکو فلینی و لبخند (۱۹۷۵) ساخته مایکل ریچی.
مستندنما به طور گسترده توسط دیگران در دهه ۸۰ نیزمورد استفاده قرار گرفت و حتی وودی آلن پس از پول را بردار و فرار کن دوباره در فیلم‌های مردان بحران: سرگذشت هاروی والینجر(۱۹۷۱)، زلیگ (۱۹۸۳) و رذل و دوست‌داشتنی(۱۹۹۹) این سبک فیلم سازی را تجربه کرد.
شرح تصویر مقاله: وودی آلن در نمایی از فیلم پول را بردار و فرار کن محصول ۱۹۶۹
نظر شما