مدت‌هاست که پای بطری‌های آب که در بسته‌بندی‌های متنوع عرضه می‌شوند نیز به خانه‌ها باز شده است. شما چقدر در این مورد اطلاعات دارید؟ آیا این آب به آبی که از شیر منزل در اختیارتان قرار می‌گیرد ارجحیت دارد؟
آبی که به‌صورت بطری در کشورهای مختلف ارائه می‌شود آب آشامیدنی‌ای است که می‌تواند آب به دست آمده از یخچال‌های طبیعی یا توده‌های یخ رودخانه‌ها باشد که این نوع آب بزرگترین منبع آب تازه روی کره زمین است و معمولا در نواحی قطبی و کوهستانی دیده می‌شود یا آب چشمه‌های طبیعی باشد که از درون زمین فوران می‌کند و بسته به محل آن دارای املاح مختلفی است و یا صرفا آبی باشد که به روش فیزیکی تصفیه شده است. در کشورهای توسعه یافته کیفیت آب بطری‌ها با استانداردهای ویژه کنترل می‌شود و با برچسبی که روی آن نصب شده ایمنی و مواد موجود در آن به خریدار ارائه می‌شود.
در کشورهای در حال توسعه این استانداردها متغیر است و دقت آن کمتر از کشورهای توسعه یافته است.
ماجرا از کجا آغاز شد؟
در نوامبر گذشته گروه‌های مختلف محیط زیست آمریکا که معتقدند آب بطری باآب تصفیه شده شیر تفاوت چندانی نداشته و نسبت به آن ارجحیت ندارد، 101 نوع آب آشامیدنی بطری را از نظر 170 نوع آلاینده مورد بررسی قرار دادند و ترکیبات مختلفی از 38 آلاینده از جمله باکتری، کود و مواد شیمیایی صنعتی را درست در همان حد مجازی که در آب آشامیدنی شیر وجود دارد درآنها یافتند. به این ترتیب این گروه‌ها همچنان تاکید دارند که این آب‌ها نسبت به آب شیر برتری خاصی ندارند. در اصل چون هر دو این آب‌ها تحت نظارت قرار دارند امنیت هیچ‌کدام نسبت به دیگری بیشتر نیست.
متخصصان در دو مورد آب بطری را توصیه می‌کنند: در شرایطی خاص که امکان دسترسی به آب شرب سالم وجود نداشته یا منبع آب آشامیدنی به دلایلی آلوده بوده و یاسیستم لوله کشی آب، سربی یا مسی بوده و روی آب تاثیر نامطلوب بگذارد. حتی اگر در منازل قدیمی زندگی می‌کنید که احتمال وجود لوله‌های سربی زیاد است و یا آب آن منطقه دارای بو یا مزه است فیلتر، انتخاب خوبی است که البته برای تهیه آن نیز باید به استانداردها توجه کنید. مثلا فیلترهای اسمزی اکثر آلاینده‌ها را از آب حذف می‌کنند درحالی که برای حذف بو و طعم، نوع زغالی بهتر است.
آب معدنی را منجمد نکنید
آب بطری حتی اگر تاریخ انقضای روی برچسب آن نامحدود قید شده باشد نباید به مدت طولانی نگهداری شود و اگر برای موارد اضطراری آنها را نگهداشته‌اید باید بعد از مدتی آنها را با بطری جدید جایگزین کنید. سؤالی که برای بسیاری پیش می‌آید این است که آیا مواد شیمیایی این بطری‌های پلاستیکی به داخل آب نشت می‌کند؟ اکثر متخصصان معتقدند در این مورد جای نگرانی نیست. در این باره نگرانی اصلی در مورد دو ماده شیمیایی بیسفنول آ و فتالات‌ها است که ممکن است در شرایطی وارد آب شود و متأسفانه برای مصرف‌کننده قابل شناسایی نیست.
از منجمد کردن آب درون این بطری‌ها باید اجتناب کرد، چون انجماد آب محتوای این بطری‌ها بسیار خطرناک است و باعث آزاد شدن ماده سرطان‌زای دی‌اکسین می‌شود. این ظروف صرفا برای نگهداری آب در درجه حرارت یخچال (0 تا 4 درجه سانتی‌گراد) طراحی شده‌اند. به عبارتی طراحی آنها برای شرایط سرد و خنک است، نه انجماد.
حتی بعضی نگران نگهداری این آب‌ها در هوای گرم داخل اتومبیل هستند که هنوز شواهد علمی دال بر تاثیر سوء حرارت ماشین روی آنها وجود ندارد.
در این زمینه مدیرکل نظارت بر مواد غذایی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی وزارت بهداشت ایران، بسته‌بندی آب‌های معدنی و آشامیدنی را جزو مناسب‌ترین و سالم‌ترین نوع بسته‌بندی‌ها دانسته و گفته چنانچه این قبیل آب‌ها در شرایط عادی نگهداری شود خطری مصرف‌کننده را تهدید نمی‌کند. نکته دیگر وجود فلوراید در این آب‌هاست که معمولا وجود ندارد و اگر هم باشد باید روی برچسب قید شود. معمولا میزان فلوراید آنها به اندازه آب لوله کشی نیست و کمتر از حدی است که برای سلامت دندان‌ها لازم است.دوستداران محیط زیست به موضوع دیگری نیز در مورد بطری آب اشاره می‌کنند و آن هم بحث تولید و دفع این بطری‌هاست.
آنها معتقدند هزینه و نیروی فراوانی برای تولید این بطری‌ها صرف می‌شود، تجزیه این ظروف بین 400 تا 1000 سال طول می‌کشد و مقادیر زیادی گازهای گلخانه‌ای طی ساخت این ظروف تولید می‌شود که باعث گرم‌تر شدن دمای کره زمین می‌شود. متأسفانه از هر 6بطری پلاستیکی فقط یکی از آنها قابل بازیافت است و مابقی در محیط زیست به‌طور زباله طولانی مدت باقی می‌ماند. ضمنا برای تولید یک لیتر آب بطری حداقل 3 تا 5 لیتر آب باید تحت پردازش قرار بگیرد که هدر رفتن آب را به‌دنبال دارد.
داستان‌های باور نکردنی
در مورد آب آشامیدنی نیز مثل هر ماده دیگری باورهایی وجود دارد که باید صحت و سقم آنها را مورد توجه قرارداد.
باور اول: طعم آب بطری بهتر از آب تصفیه شده است. در اصل این سدیم، منیزیم و کلراید است که به آب طعم می‌دهد. اگر آب شیر کمی طعم ناخوشایند دارد به دلیل وجود کلر است که اگر مدتی بماند کلر حذف شده و خوش طعم می‌شود.
باور دوم: آب بطری به دلیل داشتن ویتامین‌ها و املاح سالمتر از آب شیر است. در بعضی کشورها حتی تولید‌کنندگان آب بطری مدعی هستند که افزودنی، پروتئین و ویتامین به آب اضافه می‌کنند که البته این فقط تمهیدات بازرگانی برای فروش بیشتر است و اصلا ارزش غذایی ندارد.
باور سوم: روزانه باید 8 لیوان آب مصرف شود. این موضوع به‌صورت مصرف 8 لیوان مایعات درست‌تر است. انتظار می‌رود 80 درصد آن از طریق آب، آب میوه، قهوه، چای و سایر نوشیدنی‌ها بوده و 20 درصد بقیه از طریق غذا دریافت شود.
باور چهارم: بعد از انجام کار سنگین و فعالیت بدنی نوشیدن آب معدنی بهترین اقدام است. اگر کار جسمی و فعالیت بدنی بیش از یک ساعت طول بکشد آب و الکترولیت‌ها مثل سدیم و پتاسیم که طی فعالیت بدنی از بین رفته‌اند باید جایگزین شوند. به همین دلیل مصرف نوشیدنی‌های حاوی املاح مثل آب معدنی و یا آب میوه مفید است. اگر مدت فعالیت کمتر باشد همان آب شیر کفایت می‌کند.
