همشهری آنلاین - مریم قاسمی : وقتی وارد خانه‌اش می‌شویم از همان ابتدا با دیدن اجسام و وسایل مختلف که ساخته دست حاج حسین است مات و مبهوت می‌مانیم. اینجا دقیقا شبیه یک موزه ناشناخته و قدیمی در دل یکی از محله‌های قدیمی جنوب شهر است درحالی‌که جذابیت‌های بصری آن کمتر از دیگر موزه‌های شهر تهران نیست. مجموعه آثاری که در خانه حاج آقا توکلی مشاهده می‌شود به چند بخش تقسیم‌بندی می‌شود که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
اول مجموعه‌های متنوعی از تمبر، سکه، برگ و حبوبات است که طی سالیان متمادی جمع‌آوری کرده و هرکدام برای خودشان ویژگی‌هایی دارند. دوم آثار و دست‌سازه‌هایی است که با وسایل دورریز خانگی و لوازم دیگر از جمله سیم مفتول و... با دقت، هوش و هنرمندی بالا ساخته شده‌اند که نگاه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کنند.
توکلی مهارت خاصی در ساخت تابلوها و وسایل هنری و تزیینی دارد. درودیوار خانه این هم‌محله‌ای ٧٠ساله پر است از وسایل تزیینی جالبی که همه آنها با دورریختنی‌ها ساخته شده است. اما این همه ماجرا نیست. حاج حسین توکلی، علاوه بر این ذوق هنری از سخنرانان فعال و قدیمی مسجد و هیئت محله است و در زمینه مسائل اخلاق و عقیدتی برای خودش کرسی دارد.
آغاز کار با آلبوم تمبرهای قدیم و جدید
حاج «حسین توکلی» را به جز وقت اذان و موقع نماز جماعت می‌توانید در خانه و پیش اهل بیتش پیدا کنید. حاجیه خانم توکلی هم که ذوق‌وشوق حاجی برای انجام کارهای هنری را می‌بیند او را مدام تشویق و ترغیب می‌کند و البته بخش زیادی از تزیینات خانه‌اش از همین وسایل و ساخته‌های هنری همسرش است.
از توکلی می‌خواهیم که درباره علاقه به جمع‌آوری کلکسیون و مجموعه‌های مختلفی که دارد برایمان حرف بزند. او می‌گوید:«راستش را بخواهید از قدیم آلبوم تمبر کوچکی داشتم که خودم تمبرهایش را جمع نکرده بودم، برای همین همان کسی که آن را به من داده بود از من گرفتش. این بود که بعد از مدتی در من انگیزه‌ای ایجاد شد که خودم تمبر جمع کنم. این ماجرا به بیش از ٢٠سال قبل برمی‌گردد. اوایل این کار برایم سرگرم‌کننده بود و جنبه تفریح داشت، اما کم‌کم علاقه‌مند شدم و هدفمند تمبرهای مختلفی جمع کردم. بعدها هم به جمع‌آوری انواع سکه و برگ حبوبات علاقه‌مند شدم.»
هنرمند هم محله‌ای عقیده دارد که این کار می‌تواند برای آیندگان مفید باشد، چرا که با تماشای کلکسیون‌های مختلف می‌توانند به‌مرور گذشته‌ها بپردازند و یا با نمونه‌های علمی از نزدیک آشنا شوند. علاوه بر این، تماشای کلکسیون می‌تواند یک سرگرمی جالب و آموزنده به‌ویژه برای کودکان و نوجوانان باشد.
به عضویت افتخاری اداره پست درآمدم
همان‌طور که توکلی برای ما تعریف می‌کند او اولین‌بار با جمع‌آوری تمبر وارد این کار شده است: «در این مدت توانسته‌ام ٣ آلبوم ٣٠٠ برگی از تمبرهای مختلف جمع کنم. برای جمع‌آوری تمبر هر سال ٣ مرتبه به‌حساب اداره پست پول واریز می‌کنم تا برایم تمبرهای جدید ارسال کنند. از همان زمان که تمبرهای مختلف جمع می‌کنم به عضویت این اداره درآمده‌ام. سوره‌های مختلف قرآنی، عکس پیشکسوتان و بزرگان رشته مختلف ادبی، مذهبی و ورزشی و آثار باستانی مهم‌ترین موضوعات تمبرهایم است. هر موقع که مهمان به خانه‌مان می‌آید با تماشای این آلبوم‌ها حسابی سرگرم می‌شود. تفریح خوب و سالمی است.»
جمع‌آوری سکه‌هایی که در هیچ مغازه‌ای پیدا نمی‌شود
داخل سینی بزرگی، سکه‌ها مثل نقل و نبات چیده شده‌اند، از سکه یک ریالی تا ۵٠ و ١٠٠ریالی و... به جز اینها سکه‌های خارجی هم هستند که با هنرمندی و ظرافت خاص داخل ورقه‌های شفاف کنار هم چیده شده‌اند. توکلی در این باره می‌گوید: «جرقه جمع کردن سکه زمانی در ذهنم زده شد که چند سکه جدید به بازار آمد و سکه‌های قدیم تعدادشان کم‌شد، برای همین تصمیم گرفتم برای حفظ سکه‌های قدیمی که بعد از مدتی کنار می‌روند کلکسیونی از سکه‌ها جمع کنم. حدود ١٠ سال می‌شود که این کار را آغاز کرده‌ام. علاوه بر سکه‌های کشور خودمان، تعدادی سکه خارجی هم در کلکسیون سکه‌هایم دیده می‌شوند. فکر می‌کنم اکنون بیش از هزار سکه داشته باشم. برای نگهداری این سکه‌ها به‌جای آلبوم آنها را به شکل ردیف بر روی نوار چسب ضخیم چسبانده‌ام. مهم‌ترین نکته‌ای که از تماشای کلکسیون سکه به انسان یادآوری می‌شود کم‌ارزش بودن پول در زندگی است و اینکه ارزش زندگی انسان‌ها نباید با پول و مادیات سنجیده شود.»
برگ درختان سبز در نظر هوشیار ...
یکی دیگر از مجموعه‌های جالب حاج آقا توکلی کلکسیون برگ است: «متاسفانه کمی دیرتر به فکر جمع کردن کلکسیون برگ افتادم. با این حال خوشحالم که تاکنون برگ‌های مختلفی جمع کرده‌ام. ماجرا کلکسیون برگ هم از این قرار است که یک روز در بوستان قائم (عج) بودم که به ذهنم رسید به جمع‌آوری انواع برگ هم بپردازم. همان روز تصمیمم را عملی کردم. واقعا کار جالبی است و باعث می‌شود انسان بیشتر به قدرت و توانایی پروردگار پی ببرد. به قول شاعر «برگ درختان سبز در نظر هوشیار، هر ورقش دفتری است معرفت کردگار.»
او ادامه می‌دهد: «برای جمع کردن برگ‌های کلکسیون مسافت‌های طولانی پیمودم و از تمامی بوستان‌های منطقه خودمان برگ جمع کرده‌ام و حتی به بوستان ولایت رفته‌ام. حتی سفارش داده‌ام از شهرهای مختلف مثل خوزستان برگ یک درخت خاص را برایم بیاورند. گاهی برای تدریس مباحث اخلاقی و عقیدتی از این کلکسیون برگ برای نشان دادن عظمت خداوند به نوجوانان و جوانان استفاده می‌کنم که تاکنون بسیار تاثیرگذار بوده است.»
این حبوبات سر از دیگ آشپزخانه در نمی‌آورند
توکلی درباره دیگر مجموعه‌اش توضیح می‌دهد: «چند سالی می‌شود که به جمع‌آوری حبوبات مختلف مشغولم. قبل‌تر در یک مهتابی سوخته که شفافش کرده بودم حبوبات مختلف را به شکل تزیینی روی هم می‌ریختم، اما مهتابی شکست و همین شکسته شدن باعث شد که تصمیم بگیرم کلکسیونی از حبوبات و هسته‌های مختلف داشته باشم، از هسته انبه گرفته تا عدس و ماش. کلکسیون حبوباتم اکنون در یک صفحه به طول یک متر و ٨٠ سانتی‌متر گنجانده شده است. برای پیدا کردن هسته‌های مختلف به هرجا که فکر کنید می‌روم، مثلا برای پیدا کردن هسته بادام خاکی به بازار مولوی رفتم. کلکسیون حبوباتم ارزش علمی دارد و موقع تدریس از آن استفاده می‌کنم.»
استفاده از مواد دورریختنی، زباله و پسماند
همان‌طور که گفته شد یکی دیگر از کارهای مورد علاقه‌اش ساختن وسایل هنری و تزیینی از چیزهای بی‌ارزش و دورریختنی است که ما آنها را به‌عنوان زباله و آشغال می‌شناسیم. به‌عنوان نمونه از تکه‌های چوب برای خانه خودمان شومینه دکوری ساخته و یا با استفاده از یک لگن پلاستیکی بزرگ یک حوض زیبا ساخته که با پمپ کار می‌کند و داخلش هم ماهی قرمز نگهداری می‌کند. خلاصه نمی‌گذارد چیزی از بین برود. خودش در این باره می‌گوید: «تاکنون وسایل هنری مختلفی از پسماند و زباله‌های بی‌ارزش درست کرده‌ام. از گلدان‌های گل، انواع عروسک با پارچه و پت نوشابه، مار پیتون پارچه‌ای، تفنگ، دوچرخه، سه‌چرخه، خرچنگ، دروازه تهران، برج میلاد و... که هرکدامشان داستان و حکایت خاص خودشان را دارند.»
خانه‌موزه حاج «حسین توکلی» آنقدر جذابیت دارد که اگر بخواهید برای دیدن هرکدام از مجموعه‌ها وقت کافی بگذارید شاید یک روزتان را بگیرد. در این گزارش تلاش کردیم به اختصار او و مجموعه‌اش را به شهروندان معرفی کنیم. هرچند اگر مسئولان دلسوز معاونت امور اجتماعی و فرهنگی منطقه ١٨ فضای مناسبی در اختیار این شهروند قرار دهند این امکان فراهم می‌شود تا موزه‌ای چندروزه از آثار و دست‌سازه‌های این هنرمند برپا شود و تعداد بیشتری از مردم شانس دیدن این مجموعه بی‌نظیر و جذاب را داشته باشند.
نظر شما