به گزارش همشهری‌آنلاین، ورود آقایان از این پس در همه استان‌ها در مدارس دوره اول و دوم متوسطه ممنوع شده است. بخشنامه‌ای که اجرایی شدنش در مدارس عادی دولتی، استعدادهای درخشان، نمونه دولتی، شاهد و حتی مدارس غیردولتی الزامی است. نظارت بر الزام اجرایی شدنش هم به‌عهده مدیر واحد آموزشی و مدیر آموزش‌وپرورش منطقه و اداره کل گذاشته شده است.
قانون ضوابط حضور معلمان مرد در مدارس دخترانه به سال ۷۷ برمی‌گردد. سالی که مصوبه‌هایی از سوی شورای عالی آموزش‌وپرورش اعلام شد مبنی بر استفاده از معلمان مرد به‌شرط. سخنگوی وقت وزارت آموزش‌وپرورش هم اعلام کرد. به گفته مسعود ثقفی در صورت کمبود نیروی تدریس زن در مدارس دخترانه، مردان پای کار می‌آیند اما به شروطه‌ها. احراز صلاحیت اخلاقی و سیاسی دبیران مرد پیشنهادی، رعایت شرط تاهل و حداقل ۳۵سال سن از شروط حضور معلمان مرد بود.
در حالی از قانون ممنوعیت تدریس برای مردان صحبت می‌شود که به گفته معاون حقوقی و پارلمانی وزارت تا سال ۱۴۰۳ ایران همچنان با مشکل کمبود معلم در کلاس‌های درس مواجه است.
ورود آقایان از این پس در همه استان‌ها در مدارس دوره اول و دوم متوسطه ممنوع شده است. بخشنامه‌ای که اجرایی شدنش در مدارس عادی دولتی، استعدادهای درخشان، نمونه دولتی، شاهد و حتی مدارس غیردولتی الزامی است. نظارت بر الزام اجرایی شدنش هم به‌عهده مدیر واحد آموزشی و مدیر آموزش‌وپرورش منطقه و اداره کل گذاشته شده است.
قانونی که از سال ۹۳ وجود داشته
ممنوعیت تدریس معلمان مرد در مدارس دخترانه قبل از این هم مخالفانی به خود می‌دید. سال ۹۸ مشاور امور زنان و خانواده وزارت آموزش‌وپرورش به این موضوع انتقاد داشت. فرحناز مینایی‌پور به محدودیت حضور معلمان مرد در مدارس دخترانه برای تدریس به المپیادی‌ها انتقاد کرده بود. او گفته بود این محدودیت هرساله تکرار می‌شود اما بنابر مصلحت‌سنجی برخی مسئولان فقط کم‌وزیاد می‌شود. «در حالی این محدودیت‌ها اعمال می‌شود که دختران مقطع پیش‌دانشگاهی سال بعدش وارد فضای دانشگاهی می‌شوند که اساتید آنها مردان هم هستند.»
سال ۹۷ هم آموزش‌وپرورش از ممنوعیت تدریس معلمان مرد در دبیرستان‌های دخترانه گفت. موضوع این ممنوعیت تا جایی پیش رفت که در دبیرستان‌های دخترانه ویژه تیزهوشان و المپیادی هم به اجرا درآمد. در همان دوره رئیس مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان به این محدودیت انتقاد داشت.
فاطمه مهاجرانی گفته بود: «ممنوعیت به‌کارگیری دبیران مرد در مدارس دخترانه سمپاد، از افزایش تعداد دختران در فضای المپیادی جلوگیری می‌کند. این یعنی سوق دادن دانش‌آموزان به سمت آموزشگاه‌های غیرمجاز.»
مهاجرانی معتقد بود با توجه به فضای مردانه المپیادها، یکبارگی ممنوعیت در به‌کارگیری مردان در مدارس دخترانه سبب کاهش مدال‌آوری دختران می‌شود. البته ممنوعیت تدریس معلمان مرد در مدارس دخترانه در سال ۹۳ هم در قالب بخشنامه وزارتی به مدارس ابلاغ شد.
قانون است و اجرایش الزامی
«بخشنامه‌ای به استان‌ها ابلاغ کردیم. قرار شد تخصیص دبیر غیرهمجنس در مدارس دوره اول و دوم متوسطه ممنوع شود. این بخشنامه شامل حال همه مدارس عادی دولتی، استعدادهای درخشان، نمونه دولتی، شاهد و حتی مدارس غیردولتی می‌شود.»
معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش از قانون بودن این ممنوعیت می‌گوید.
بخشنامه ابلاغی بر ماده ۳ آیین‌نامه اجرایی مدارس که سال ۱۴۰۰ تصویب شده تکیه دارد. طبق این آیین‌نامه مدارس به تفکیک جنسیت تاسیس می‌شوند. درواقع تطابق جنسیت کارکنان مدارس با دانش‌آموزان الزامی است.
به گفته محمدمهدی کاظمی این ممنوعیت قانون است. قانون مصوب شورای عالی آموزش‌وپرورش که تاکید دارد کادر مدارس باید متناسب با جنسیتش باشد. «این موضوع موارد خاص دارد که با مجوز می‌تواند این ممنوعیت را لحاظ نکنند.»
کاظمی این ممنوعیت را تاکیدی بر توانمند بودن زنان می‌داند. «این ممنوعیت به معنای ضعف معلمان مرد یا زن دارد.» او می‌گوید: «تراز ما به‌گونه‌ای است که امکان به‌کارگیری معلمان مرد و زن در همه دوره‌ها وجود دارد با ضریب ۲/۱.»
به باور معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش‌وپرورش نتیجه این ممنوعیت به بیکار شدن معلمان مرد نمی‌شود. «آیین‌نامه صراحت دارد. ما چیزی به غیر از آیین‌نامه شورای عالی اعلام نکرده‌ایم.» به گفته کاظمی آیین‌نامه در مورد مناطق دورافتاده و صعب‌العبور هم تعیین‌تکلیف کرده است. «این مناطق جزو موارد خاص به حساب می‌آیند.»
این بخشنامه توانایی بخشی از جامعه را که می‌توانند خدمت‌رسان بخش دیگر باشند را می‌گیرد. «توانایی و حرفه‌ای‌گری آموزش را فارغ از جنسیت باید در اخیتار همه قرار دهیم. محروم کردن بخشی از جامعه از توانایی بخش دیگر جامعه خیلی خوشایند نیست.»
توانایی و حرفه‌ای‌گری آموزش، فارغ از جنسیت
بخشنامه ممنوعیت تدریس معلمان مرد در مدارس دخترانه از قبل وجود داشته.» به باور محمدرضا نیک‌نژاد، معلم این بخشنامه از دولت‌های قبل وجود داشته است. نیک‌نژاد می‌گوید: «متاسفانه آموزشگاه‌هایی که به‌ویژه در مافیای آموزش دست دارند در این زمینه پاسخگو نبودند.»
به گفته این معلم این بخشنامه عموما در مدارس دولتی اجرایی شده و مدارس تیزهوشان، سمپاد و غیردولتی‌ها کار خودشان را انجام داده‌اند. «بخش‌هایی که این بخشنامه را دور می‌زنند اغلب ارتباطاتی دارند که در نهایت منجر به نادیده گرفتن این مسأله می‌شود. درواقع این بخشنامه عملا وجود داشته اما دور زده می‌شود.»
به باور نیک‌نژاد اجرایی شدن این بخشنامه هم آسیب آموزشی دارد هم معیشتی. «بخش کمی از معلمان شاغل در مراکز غیرهمجنس تدریس میکنند. اغلب افرادی که معلم رسمی نیستند و معلم آزاد محسوب می‌شوند در مراکز غیرهمجنس فعالیت میکنند. این افراد اغلب برند شده‌اند.»
به گفته او اغلب معلمان رسمی به‌واسطه مسائل اخلاقی و آموزشی متکی‌اند به حقوق و اضافه‌کاری‌شان. «درصد معلم‌های رسمی که در مراکز غیرهمجنس تدریس میکنند خیلی کم است.» معلمان شاغل در مراکز غیرهمجنس اغلب اسم و رسمی برای خود به‌هم زده‌اند و مدارس پولی به دنبال جذب آنها هستند و اغلب اوقات هم جذب می‌شوند. مسأله‌ای که هم در مدارس دخترانه وجود دارد و هم پسرانه. «ممنوعیت تدریس در نهایت باعث می‌شود بخشی از منبع درآمد این افراد قطع شود. این ممنوعیت آسیب آموزشی هم دارد.»
به باور نیک‌نژاد این بخشنامه توانایی بخشی از جامعه را که می‌توانند خدمت‌رسان بخش دیگر باشند را می‌گیرد. «توانایی و حرفه‌ای‌گری آموزش را فارغ از جنسیت باید در اخیتار همه قرار دهیم. محروم کردن بخشی از جامعه از توانایی بخش دیگر جامعه خیلی خوشایند نیست.»
زنان توانمند، به اندازه مردان
امروزه در سیستم‌های آموزشی بر اهمیت میزان تعهد و مسئولیت‌پذیری معلمان تاکید بیشتری می‌شود. به باور زهرا علی‌اکبری این مسأله کمک می‌کند تا تعلیم‌وتربیت برتر و حضور دانش‌آموزان در مدارس به‌خوبی تدارک و تضمین شود. این در حالی است که بسیاری از صاحبنظران از معلمان زن به‌عنوان عضو موثر در آموزش‌وپرورش، به‌ویژه آموزش دختران یاد میکنند.
چند روزی است از طرف آموزش‌وپرورش بخشنامه‌ای صادر شده مبنی بر اینکه تدریس معلمان مرد در مدارس دخترانه ممنوع شده است. ممنوعیتی که با انتقاداتی در سطح جامعه همراه بوده. به گفته این کارشناس آموزشی باید پذیرفت زنان هم به اندازه مردان توانمندند. او می‌گوید: «به همان اندازه که برخی از معلمان مرد توانمندی لازم برای تدریس در مدارس سمپاد دختران را دارند، معلمان زن هم می‌توانند از عهده این آموزش به‌خوبی و منطبق بر استانداردهای یادگیری بربیایند.»
علی‌اکبری معتقد است صرف‌نظر از حضور حداکثری معلمان زن در آموزش ابتدایی که نشانگر حضور موثر آنان در آغاز مسیر توسعه فردی و اجتماعی دانش‌آموزان است، معلمان زن می‌توانند در توسعه عدالت آموزشی دختران و حضورشان در جامعه کمک شایانی کنند.
به گفته او در برخی از مناطق کشور که آداب‌ورسوم خاص خود را دارند، بهره‌گیری از درصد بیشتری از مشارکت زنان در تدریس منجر به نرخ بالای تحصیلات در تعداد بیشتری از دانش‌آموزان شده است. «این آمار در بین مدارس ابتدایی با حضور معلمان زن و مدارس ابتدایی با حضور معلمان مرد قابل قیاس و محسوس است. در اکثر موارد، دانش‌آموزان، معلمان زن را به‌عنوان مشاوران و مدل‌های ذهنی خود برای آینده در نظر می‌گیرند.»
توانمندسازی زنان در بخش آموزش‌وپرورش می‌تواند محیط یادگیری را به شکلی ایجاد کند که در آن دختران به یادگیری، رشد و حضور اجتماعی علاقه‌مند هستند و این امر در مسیر توسعه هر کشوری می‌تواند بسیار مطلوب عمل کند
به امید ارتقای جایگاه معلمان زن
به باور علی‌اکبری وقتی دستاوردهای زنان را در برخی از بخش‌های صنعت، جشن می‌گیریم، مهم است حضور و مشارکت آنها در بخش آموزش هم منعکس و تبیین شود. او معتقد است بسیار مهم است دانش‌آموزان به‌خصوص دختران، معلمان زن را به‌عنوان نمونه‌ای از الگوهای موفق نقش زن در جامعه بپذیرند.
علی‌اکبری بر این باور است زنان معلم می‌توانند آگاهی جنسیتی، خودمراقبتی و الگوهای رفتاری برتر را در دانش‌آموزان دختر ارتقا دهند. «توانمندسازی زنان در بخش آموزش‌وپرورش می‌تواند محیط یادگیری را به شکلی ایجاد کند که در آن دختران به یادگیری، رشد و حضور اجتماعی علاقه‌مند هستند و این امر در مسیر توسعه هر کشوری می‌تواند بسیار مطلوب عمل کند.»
آنچه امروز دل را می‌آزارد چالش‌هایی است که معلمان زن با آن روبه‌رو هستند که بر کیفیت نقش معلمی‌شان هم تاثیرگذار است. متاسفانه اهمیت‌دهی بیشتر به حضور معلمان مرد در برنامه‌های توان‌افزایی آموزشی‌وپرورشی (حضور در برنامه‌های آموزشی مدارس سمپاد، فرصت‌های مطالعاتی، پست‌های مدیریتی و…)، عدم اجرای عدالت در پرداخت‌ها و ساماندهی نداشتن معلمان زن و مرد و…ازجمله مواردی است که اجازه نداده تا معلمان زن توانمندی‌های خود را به رخ جامعه بکشانند. امید که ضمن ارتقای جایگاه معلمان زن در سطوح مختلف آموزش‌وپرورش، عدالت در تدریس نیز بیشتر نمایان شود.
نظر شما