علی‌محمد بیدارمغز به برخی سوالات و ابهامات در ارتباط با تشریفات و استقبال از رئیس جمهوری اسلامی ایران در مسکو پاسخ گفت.

علي محمد بيدارمغز

همشهری‌آنلاین - اصغر صوفی: صرفنظر از اهمیت و ابعاد مختلف سفر رئیس جمهور کشورمان به روسیه و دیدارهای مختلف ایشان، حاشیه ها و تشریفات استقبال از ایشان در مسکو، مانند حضور نیافتن پوتین در فرودگاه برای استقبال از همتای ایرانی خود، چینش و اندازه میز گفت‌وگو و نیز فاصله میان آنها، همچنین نبودِ پرچم دو کشور در این ملاقات ها و نماز خواندن رئیس جمهوری ایران در کاخ کرملین محل بحث های فراوان در شبکه های اجتماعی و رسانه ها بوده است. گرچه اپیدمی کرونا و نیز تغییر بسیاری از پروتکل‌ها پس از شیوع این بیماری می تواند پاسخ بسیاری از سوالات حاشیه‌ای باشد، اما جزئیات بیشتری هم هست که شاید بسیاری از ما نمی دانیم.

برای پاسخ به سوالات و رفع برخی ابهامات در این باره با «علی‌محمد بیدارمغز» گفت‌وگو کرده ایم؛ وی از دیپلمات های با تجربه وزارت امورخارجه است که در دوره های مختلف مسئولیت های مختلفی را بر عهده داشته است؛ «معاونت اداره نمایندگی‌ها- تشریفات کل وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی»، «رییس تشریفات نمایندگی دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد نیویورک» و «مدیر سابق آموزش تشریفات در مرکز آموزشهای دیپلماتیک وزارت امور خارجه» از جمله مسئولیت های بیدارمغز در حوزه تشریفات دیپلماتیک بوده است. مشروح گفت‌وگوی همشهری آنلاین با این دیپلمات سابق و متخصص در این زمینه را در ادامه می خوانید:

نماز خواندن رئیسی در کرملین با هماهنگی  بود؟ | از استقبال نکردن پوتین از رئیسی در فرودگاه تا نبودِ پرچم | آنچه ما از ملاقات ها نمی بینیم!

موضوع عدم استقبال رئیس جمهور روسیه از همتای ایرانی خود، مورد سوالات و ابهامات فراوان از سوی کاربران شبکه های اجتماعی و برخی اهالی سیاست قرار گرفته است؛ بفرمائید که بر اساس پروتکل های دیپلماتیک و سابقه تشریفات و استقبال از سران کشورها در روسیه، آیا تشریفات به عمل آمده در زمینه استقبال از آقای رئیسی در مسکو غیرمعمول یا خارج از عرف بوده است؟

انتقال فرودگاه ها به خارج از شهرها به دلایل محیط زیستی، پروتکل های دیپلماتیک را هم تحت تاثیر قرار داده است؛ در نتیجه‌ این نقل و انتقالات، فاصله فرودگاه های بین المللی با مراکز شهرها و پایتخت ها زیاد شد. بنابراین، ترتیبات و تفاهمات دوجانبه ای برای استقبال از مقامات یکدیگر میان کشورها شکل گرفت. بر این اساس، کشورها برای استقبال از سران و مقامات همتا، اغلب از حضور در فرودگاه های بین المللی اجتناب می کنند.

برای مثال، در طول روز با احتساب ترافیک، رفتن به فرودگاه بین المللی امام خمینی حدودا یک ساعت و ۱۵ دقیقه به طول می انجامد و همین مقدار زمان هم برای برگشت لازم است که زمان زیادی برای رئیس جمهور یک کشور است. از سوی دیگر هواپیمای تشریفاتی مقامات کشورها فاقد نظم پروازهای تجاری است و نمی توان ساعات دقیق و مشخصی را برای رسیدن آنها پیش بینی کرد. برای مثال، ممکن است رئیس جمهور چین از پکن عازم تهران شود و بر اساس مرسومات دیپلماتیک توقفی هم در اسلام آباد پاکستان داشته باشد و دیدار و احوالپرسی هم با آقای عمران خان رئیس جمهور پاکستان داشته باشد. به همین دلیل، کشورها برای مراسم استقبال از مقامات یکدیگر، متقابلا ترتیباتی را تنظیم کرده اند. در این‌صورت این تفاهم شکل می گیرد که در صورت عدم استقبال از رئیس جمهور یک کشور در فرودگاه، مقامات آن کشور هم می توانند در چارچوب «اقدام برابر» از حضور در فرودگاه خودداری کنند.

نماز خواندن رئیسی در کرملین با هماهنگی  بود؟ | از استقبال نکردن پوتین از رئیسی در فرودگاه تا نبودِ پرچم | آنچه ما از ملاقات ها نمی بینیم!
علی‌محمد بیدارمغز

قواعد و پروتکل های دیپلماتیک در ارتباط با «سطح مقامات» استقبال کننده چگونه است؟ آیا قاعده مشخصی در این زمینه وجود دارد؟

در اینجا یک قاعده از سوی کشورها رعایت می شود به طوریکه سطح مقام استقبال کننده نباید دو درجه کمتر از مقام میهمان باشد. مثلا وزیر یا معاون رئیس جمهور برای استقبال از رئیس جمهور و برای استقبال از یک وزیر، یک مدیرکل یا معاون وزیر در نظر گرفته می شود. پائین تر از این، برای استقبال از مقامات مرسوم نبوده و برخلاف تشریفات دیپلماتیک است. در این صورت، توهین به رئیس جمهور میهمان و خلاف ادب خواهد بود.

نکته دیگری که در این زمینه وجود دارد، حضور رئیس تشریفات در فرودگاه ها است که به امور تشریفات مانند ویزا و روادید و جابه‌جایی بار و هماهنگی اتومبیلها رسیدگی می‌کند اما استقبال اساسا توسط مقام رسمی صورت می گیرد.

عامل مهم دیگر در کیفیت تشریفات، تفاهمات دوجانبه و سطح روابط میان کشورهاست؛ برای مثال در صورت فرود هواپیمای یک رئیس جمهور در فرودگاه مهرآباد به دلیل کوتاهی مسافت، یک مقام همتا ممکن است برای استقبال از میهمان در فرودگاه حاضر شود و مراسم رسمی استقبال مانند سان و رژه هم در همانجا برگزار شود. در این صورت، کشور مقابل هم باید در صورت سفر رئیس جمهور ما به آن کشور، عمل برابر صورت دهد و استقبال از او در فرودگاه در همان سطح انجام شود. به طور کلی، روابط میان دو کشورها در کم و کیف استقبال از مقامات موثر است.

نماز خواندن رئیسی در کرملین با هماهنگی  بود؟ | از استقبال نکردن پوتین از رئیسی در فرودگاه تا نبودِ پرچم | آنچه ما از ملاقات ها نمی بینیم!

موضوع مورد بحث دیگر در سفر آقای رئیسی به مسکو، شکل میز و فاصله چند متری میان روسای جمهور دو کشور است. تحلیل شما از این چینش و این شکل از تشریفات چیست؟ آیا مفهوم و معنای خاصی دارد؟

دیدارها و ملاقات سران در ۳ حالت صورت می گیرد؛ یکی، دیدارهای «تشریفاتی» خیلی کوتاه در حد دست دادن و کنار هم نشستن است. مشابه همین حالت، در دیدارهای «مشورتی» صورت می گیرد. اما در دیدارهای «کاری»، ترتیبات نشستن متفاوت است؛ میزی که برای آقای رئیسی چیده شده بود میز برای مذاکرات و دیدار کاری است؛ عده‌ای این را با دیدار آقای پوتین با نخست وزیر اسرائیل یا سران سایر کشورها مقایسه کرده اند. این در حالی است که دیدار و مذاکرات روسای ایران و روسیه ۳ ساعت طول کشیده است.

ظاهرا کسی غیر از روسای جمهور و دو مترجم کسی در جلسه حضور ندارد. احتمالی که من مطرح می کنم این است که افراد دیگر، شامل وزرا و همراهان دو رئیس جمهور نیز سر این میز بوده اند. یک قاعده ای در برخی ملاقات های کاری وجود دارد که سران دو کشور به تنهایی با حضور مترجمان با یکدیگر گفتگو می کنند. در این حالت، مسائل استراتژیک سطح بالا و خیلی محرمانه و در حد سری ممکن است میان دو رئیس جمهور مطرح شود که مقامات در سطوح پائین تر حضور ندارند. تصور من این است که در ملاقات اصلی و کاری، آقایان وزرا حضور داشته اند و احتمالا برای زمانی کوتاه میز را ترک کرده اند و به همین خاطر فاصله میان آقای رئیسی و آقای پوتین زیاد به نظر می رسد. بر این اساس، همراهان و وزرا، میز را ترک کرده و ۲ رئیس جای خود را عوض نکرده اند.

دوره هایی که من در سازمان ملل بودم، گاهی پیش می آمد که وزرا یا روسای جمهور در دیدارهای دوجانبه، از همه اعضای هیات خود درخواست می کردند که میز را ترک کنند و مذاکرات ۲ نفره داشته باشند. این قاعده در دیدارها و ملاقات مقامات مرسوم است.

نماز خواندن رئیسی در کرملین با هماهنگی  بود؟ | از استقبال نکردن پوتین از رئیسی در فرودگاه تا نبودِ پرچم | آنچه ما از ملاقات ها نمی بینیم!

اما در تصاویر مربوط به ملاقات آقایان پوتین و رئیسی، صندلی های اضافه ای دیده نمی شود، آیا مطابق این احتمالی که شما مطرح می کنید، ممکن است صندلی ها را پس از خروج وزرا یا همراهان، از دور میز برداشته باشند؟

در جریان دیدار روسای جمهور روسیه و ایران، احتمالا برای اینکه صورت و ظاهر حفظ بشود، ممکن است صندلی ها را برداشته باشند.

آقای بیدارمغز، مسئله دیگری که در دیدار آقایان پوتین و رئیسی مطرح شده است، نبودِ پرچم دو کشور روی میز یا در اتاق مذاکرات است. آیا دیدارها در این سطح بدون استقرار پرچم ها امری عادی است؟

من هم پرچمی در تصاویر منتشر شده، مشاهده نکردم. پرچم را معمولا یا روی میز قرار می دهند یا پرچم های سالنی و پایه دار است که در سمت هیات ها و مقامات قرار می گیرد. احتمالی که من مطرح می کنم این است که پس از ترک جلسه از سوی وزرا و همراهان، به همراه صندلی ها، پرچم ها را نیز برداشته باشند. ممکن است چنین اتفاقی افتاده باشد.

نماز خواندن رئیسی در کرملین با هماهنگی  بود؟ | از استقبال نکردن پوتین از رئیسی در فرودگاه تا نبودِ پرچم | آنچه ما از ملاقات ها نمی بینیم!

با فرض اینکه اساسا، پرچمی قرار داده نشده باشد، ارزیابی شما در این صورت چیست؟

چنین چیزی مرسوم نیست و برای من هم قابل تصور نیست؛ پرچم هویت یک کشور و یک ملت است. پرچم نشانه رسمی بودن ملاقات ها است. احتمال دیگر این است که ملاقات اصلی در یک سالن دیگر صورت گرفته که در آن سایر مقامات و وزرا حضور داشته و پرچم های دو کشور نیز در آنجا استقرار یافته باشد. در این حالت، روسای جمهور به جای اینکه از وزرا برای ترک جلسه درخواست کنند، خودشان سالن را ترک کرده و در یک محیط دیگری به صورت خصوصی و دو نفره مذاکره کرده باشند. بر اساس این احتمال، تصاویر منتشر شده از دیدار دو نفره آقای پوتین و رئیسی، مربوط به محل اصلی مذاکرات نبوده است.

مشابه این حالت، در ملاقاتی که آقای لاریجانی به عنوان دبیر شورایعالی امنیت ملی با خاویر سولانا داشتند، در تصاویر مربوطه مشاهده می کنید که آقایان لاریجانی و سولانا در باغی هستند که محل دیدار بوده است. در این جلسه نه پرچمی است و نه لیوان آب و نه چیز دیگری.

در ارتباط با دیدار روسای جمهوری ایران و روسیه، این احتمال قوی تر است که ملاقات اصلی با حضور اعضای هیات ها در یک سالن دیگر با پرچم و میکروفون و آب و نوشیدنی های روی میز صورت گرفته است، اما ۲ رئیس جمهور به همراه ۲ مترجم اتاق اصلی مذاکرات را ترک کرده باشند و در اتاق دیگری که ما تصاویرش را دیده ایم به گفت‌وگوهای خود ادامه می دهند.

نماز خواندن رئیسی در کرملین با هماهنگی  بود؟ | از استقبال نکردن پوتین از رئیسی در فرودگاه تا نبودِ پرچم | آنچه ما از ملاقات ها نمی بینیم!

موضوع قابل بحث دیگر، تصاویر مربوط به نماز خواندن آقای رئیسی در کاخ کرملین است که بنابر برخی گفته ها، ایشان در میانه جلسه و دیدار با همتای روسی خود، اقدام به گزاردن نماز اول وقت کرده اند. نظر شما در این باره چیست؟

این مسئله هیچ بعید نیست؛ چرا که نماز اول وقت واجب است. از سوی دیگر، آقای رئیسی چهره مذهبی و دینی هم هستند. بنابراین، طبیعی است که تصور کنیم که ایشان برای نماز اول وقت جلسه را ترک کرده باشند. یک گفته ای در این زمینه وجود دارد مبنی بر این که «وقت نماز که رسید به کارت بگو که نماز دارم، به نمازت نگو که کار دارم.» هر چند که نشانه ای مبنی بر اینکه نماز آقای رئیسی وسط جلسه بوده است، وجود ندارد. اما در این صورت، حتما هماهنگی های قبلی با طرف مقابل انجام شده است. اما به احتمال زیاد، آقای رئیسی نماز خود را در همان اتاقی که ملاقات صورت گرفته است، به جا آورده اند. به نظرم این اتفاق خوبی بود که نشان می دهد که در کاخ کرملین هم می شود نماز خواند.

کد خبر 651964

برچسب‌ها

پر بیننده‌ترین اخبار سیاست‌خارجی

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha

نظرات

  • نظرات منتشر شده: 27
  • نظرات در صف انتشار: 1
  • نظرات غیرقابل انتشار: 17
  • IR ۰۹:۲۲ - ۱۴۰۰/۱۱/۰۳
    49 10
    خلاصه بدانیم روسیه هیچوقت رفیق حمام گرمابه نبوده ونیست
    • IR ۰۹:۵۹ - ۱۴۰۰/۱۱/۰۴
      10 6
      روس ها حتی حاضر نشدن پرچم روسیه رو کنار پرچم ایران بزارن. تا حالا در جهان سابقه نداشته در دیدار رئیس جمهور ها پرچم دو کشور نباشه
    • IR ۱۴:۰۳ - ۱۴۰۰/۱۱/۰۴
      2 21
      ما کرملین را فتح کردیم. حتی اگر دهها میلیارد دلار هم خرج می کردیم امکان نداشت رییس جمهورمان بتواند در کاخ کرملین نماز بخواند. بالاترین دستاورد سفر همین نماز خواندن بود و ملت ایران پیروز شد مال دنیا مهم نیست و الحمدالله با اقدامات عالی دولت رییسی وضع مردم خیلی بهتر شده و نیاز کمتری دارند
    • arb IR ۱۸:۲۰ - ۱۴۰۰/۱۱/۰۵
      1 4
      اصلا بحث دوستی نیست.بحث برقراری و تقویت روابط بر اساس احترام متقابله. هر کشوری فقط به منافع خودش فکر می کنه.
  • حسن IR ۰۹:۵۰ - ۱۴۰۰/۱۱/۰۳
    27 5
    اگر مسئولین دقدقه مردم را داشته باشن خود بخود قدرت سیاسی و بین الملی شان بالا میرود تمام قدرت در محبوبیت داخلی است که متاسفانه مسئولین این پیامد را از یاد بردهاند و فقط خودشان و نوک دماغ خودشان را میبینند واین یعنی سقوط تمام قدرت در دست مردم است اگر عدالت را برقرار کنید و حقوقهای نجومی را ببندید و غارت گران بیت المال را برگردانید قدرت حکومت افزایش میابد و نیازی به پوتین و سایر کشورهای به ظاهر دوست و در باطن دشمن ندارید
  • سیف الله ریحانیان IR ۱۱:۴۱ - ۱۴۰۰/۱۱/۰۳
    10 14
    شاید 40سال است مقررات اسقبال تغییر کرده در کاخ ریاست جمهوری استقبال می‌کنند پوتین اشتباه نکرده
  • IR ۱۳:۵۰ - ۱۴۰۰/۱۱/۰۳
    24 5
    بنده خدا قشنگ نتونست توجیهه کنه
    • IR ۱۰:۰۰ - ۱۴۰۰/۱۱/۰۴
      7 9
      کدام مقررات میگه که در زمان دیدار دو رئیس جمهور پرچم کشور ها نباشه؟ این در جهان بی سابقه است.
  • IR ۱۴:۲۳ - ۱۴۰۰/۱۱/۰۳
    18 9
    حالا شما توجیه کنید
  • امیر IR ۱۷:۲۲ - ۱۴۰۰/۱۱/۰۳
    27 5
    آقایان پیاز و روغن داغشو دیگه زیاد نکنید.توجیه نکنید. به شعور سیاسی ملت هم توهین نکنید.
  • ناشناس IR ۱۸:۰۶ - ۱۴۰۰/۱۱/۰۳
    3 15
    همین است. دشمن دشمن من دوست منه امریکا یک ابر قدرت است باید مواظب باشیم وبه این حرفها اهمیت ندهید
    • JP ۲۰:۲۴ - ۱۴۰۰/۱۱/۰۳
      15 13
      سیاست پیچیده است شما ساده گرفتی ایران روی لبه تیغ حرکت می کند و باید به فکر مردم خود باشد بیگانه بدون امتیاز احمق نیست کاری کند ایران را اسیر باتلاق جنگ و قحطی نکنید...
  • GB ۱۸:۲۸ - ۱۴۰۰/۱۱/۰۳
    29 11
    اقایون مسول اگه به شما بی احترامی میشه تو یک کشور دیگه لطفا جلسه رو ترک کنید. قوام السطنه رفته بود روسیه و اونا فقط اونو برا شام دعوت کردن هیئت همراهشو دعوت نکردن اونم بلند برگرده روسها تو فرودگاه دنبالش بودن و معذرت خواهی کردن. احترام میزبان به میهمان واجبه. اون از رییس مجلس که رفت و اصلا دیدار انجام نشد اینم از ریس جمهور طرف نه اومد استقبال نه دم در کاخش اومد نه دست داد نه پرجم گذاشت فقط یک نیم خیز از صندلیش بلند شد . یک نگاه به طرز استقبال پوتین از ریس جمهور اسراییل یا عربستان بندازید فیلمهاش هست. تازه تو اوج کرونا. البته میدونم مطلب منتشر نمیشه ولی گفتنی ها رو باید گفت.
  • JP ۲۰:۰۵ - ۱۴۰۰/۱۱/۰۳
    28 5
    این سفر اهانت بود، پوتین برای اعراب سنگ تمام گذاشت
  • IR ۲۰:۲۶ - ۱۴۰۰/۱۱/۰۳
    14 1
    توجیه!
  • ناشناس IR ۲۱:۴۱ - ۱۴۰۰/۱۱/۰۳
    11 1
    نوعی توجیه!
  • NL ۲۳:۲۷ - ۱۴۰۰/۱۱/۰۳
    19 2
    آقای بیدار مغز توجیهات دور از ذهن فرموده اند. ما اگر فلان شیخ از خلیج فارس به دیدنمان می آید رئیس جمهور به استقبالش می رود. در حالی که نباید این کار را بکند. حالا رئیس جمهور ما به به دعوت رسمی به روسیه رفته و در آنجا علناً به ایشان و کشور ما توهین کرده اند. یعنی چه صندلی ها را برداشته اند؟ آشکار است که آقای رئیسی وارد سالن می شوند و پوتین به زحمت نیم خیز می شود. نه دستی نه استقبالی. مایه ی تأسف است.
  • رسوایی IR ۰۱:۲۷ - ۱۴۰۰/۱۱/۰۴
    8 1
    ایشون قبلا بیدار مغز بودن الان بیدار ماست مالن چطور وزرا نامحرم بودن برای جلسه سری ولی عکاس و خبرنگار محرم بودن نه آقا به شعور مردم توهین نکنید دوم پرچم روسیه در سالن هست ولی تو عکس های داخلی سانسور شده اگر کمی به تاریخ و گذشته رجوع کنیم می بینیم روسیه در زمان قاجارها هم همین کار را با ایران کرد
  • GB ۰۴:۵۳ - ۱۴۰۰/۱۱/۰۴
    7 1
    نمی دانستیم نماز اول وقت واجب است؟
  • مهر IR ۰۵:۲۹ - ۱۴۰۰/۱۱/۰۴
    6 3
    ایا واقعا روسیه از ایران در این زمان مهم شرایط جنگ با اوکراین دور خواهد شد هنو ز در سوریه و عراق و افغانستان ویمن ایران حرف اول را میزند
  • IR ۰۶:۳۰ - ۱۴۰۰/۱۱/۰۴
    8 3
    انتخاب حداقلی ملت اسنقبال حداقلی
  • مقدم IR ۱۰:۰۸ - ۱۴۰۰/۱۱/۰۴
    6 2
    توجیهات کارشناس تشریفات دیپلماسی جناب بیدارمغز متناقض وقانع کننده نیستند؟لذا دراین زمینه یکفردمعمولی.عادی بهترازایشآن میتواند تحلیل وتقسیرنمایند!!
  • ابراهیم IR ۱۶:۲۱ - ۱۴۰۰/۱۱/۰۴
    0 0
    در فیلم جدیدی که منتشر شده پرچم بزرگ دو کشور در میز دیگری که سمت راست ورودی هست نصب شده اما این که چرا روی میز نگذاشته اند و چرا فیلمبرداری نکرده اند تا این شبهه پیش بیاید همچنان بی پاسخ هست.
  • حسین IR ۱۲:۴۷ - ۱۴۰۰/۱۱/۰۵
    3 0
    سلام فیلمش رو حتما دیدین که پوتین و رییسی دو نفره وارد این اتاق میشن که از هم فاصله دارن هیچ وزیری هم اونجا نبوده
  • ارسلان DE ۱۹:۵۲ - ۱۴۰۰/۱۱/۰۵
    3 0
    چه جالبه تمام این حواشیا و احتمالات فقط برای ایران اتفاق افتاده والکی خودشونو دلخوش میکنن ثانیا همه اینا به کنار نذاشتن پرچم چه دلیلی و ابهامی میشه براش مطرح کرد😂😂😂
  • IR ۱۰:۲۹ - ۱۴۰۰/۱۱/۰۶
    2 0
    اتفاقا اگر وزرا در ملاقات اصلی حضور داشته اند و در زمان طرح مسائل سری برای زمان کوتاه میز را ترک کرده اند باید خبرنگاران هم اتاق را ترک کرده باشند نه اینکه بمانند و عکس بگیرند. اتفاقا اکثر عکسها باید از حضور دسته جمعی باشد ولی حتی یکی هم نیست! جالبه که بدو بدو صندلی ها رو هم جمع کردن! تازه پرچمها رو هم بردن!!! خب اقای رئیسی و پوتین صبر میکردن نظافت هم انجام بشه بعد گفتگوها رو ادامه میدادن. ضمنا نماز اول وقت واجب نیست از خودتان فتوا صادر نکنید.
  • جمشیداخلاقی IR ۱۵:۳۸ - ۱۴۰۰/۱۱/۰۶
    1 4
    مقام معظم رهبری نفر برتراین مملکت هستند واگر ایشان روزی دعوت بشوند برای دیداربامسلمانان روسیه به هرفرودگاهی که بروند آقای پوتین برای احترام به آنجا می روند.