بلند‌ترین انباشتگاه زباله

اما به‌نظر می‌رسد تنها کوه‌های کشور ما در معرض تهدید نیستند بلکه کوه‌های سراسر دنیا حتی اورست بلندترین قله جهان نیز از تخریب‌های زیست محیطی در امان نمانده‌‌اند ؛ در این میان، آنچه حائزاهمیت است تلاش تشکل‌های زیست محیطی و همگام بودن دولت‌های ذی‌ربط برای نجات اورست است. گزارشی که از نظرتان می‌گذرد، ضمن به‌دست دادن تصویری از وضعیت بحرانی این زیست بوم بی‌نظیر،  به تلاش‌های مردمی و دولتی نپال و چین اشاره می‌کند که از چندی قبل برای پاکسازی اورست آغاز شده است؛  تلاشی که می‌تواند سرمشقی باشد برای متولیان کوه‌های کشور.  این گزارش بر گرفته از چند نشریه معتبر بین‌المللی از جمله اشپیگل است.

کوهنوردان بی‌تجربه همواره خطری اساسی برای دیگر کوهنوردان محسوب می‌شوند. به گفته کلاوس میس، پزشک اهل مونیخ و متخصص ارتفاعات هم‌اکنون پس از گذشت 55 سال از نخستین صعود ادموند هیلاری و تنسینگ نورگی به اورست، این کوه به مقصد سفر انبوه گردشگرانی تبدیل شده است که سالانه بیش از 65هزار دلار هزینه می‌کنند تنها به این امید که بتوانند عکسی از خود در بلندترین نقطه جهان داشته باشند. این در حالی است که به گفته کلاوس، تلاش اغلب این گردشگران به‌دلیل بروز بیماری‌های خاص ارتفاعات با شکست روبه‌رو می‌شود.  بنابر یک طرح ارائه شده از سوی «هانس اولمر» پزشک ارتفاعات، بسیاری از کوهنوردان خطرات ناشی از ارتفاعات را دست کم می‌گیرند.

طبق این طرح تنها نیمی از کوهنوردان باتجربه از علل، نشانه‌ها و اقدامات پیشگیرانه در مقابل بیماری‌های خاص ارتفاع آگاهی دارند. طبق آمار بیش از 80 درصد کوهنوردان حرفه‌ای، ماندن در ارتفاعات را عاری از هر گونه خطری می‌دانند. از زمان نخستین صعود به اورست در سال 1953 تا‌کنون مسیر این کوه 3681 بار پیموده شده است. طبق آمار بیش از دو سوم صعود‌های انجام گرفته از سال 2000 به بعد بوده است  به‌طوری‌که تنها در سال 2007 تعداد فاتحان قله اورست به 629 نفر رسید. اما در این میان آنچه بیش از افزایش تعداد کوهنوردان، مورد توجه است آثاری است که به واسطه حضور انبوه کوهنوردان در سال‌های اخیر در اورست به جای مانده است؛  به‌طوری‌که دیگر مدت‌هاست که از اورست نه به‌عنوان بلند‌ترین قله جهان که به‌عنوان بلندترین زباله‌گاه زمین یاد می‌شود.

اورست، در فهرست مناطق در‌معرض خطر زمین

در چند سال گذشته چادر‌های رنگی پاره شده، کپسول‌های خالی اکسیژن و قوطی‌های مواد غذایی به یکی از مناظر آشنای فاتحان اورست تبدیل شده است  به‌طوری‌که در پی درخواست فعالان و حامیان محیط‌زیست، پارک ملی اورست هم‌اکنون در فهرست مناطق در معرض تهدید یونسکو ثبت شده است. دلیل این اقدام علاوه بر گرم‌شدن شدید زمین در این منطقه،  وجود انبوه زباله به‌عنوان بحرانی زیست‌محیطی اعلام شده است؛ در حالی‌که  وضعیت اورست هر سال نسبت به سال قبل وخیم‌تر می‌شود. صدها کوهنوردنما(!) از سراسر جهان هرساله تلاش می‌کنند شانس خود را برای فتح این قله محک بزنند اما تنها آثار مخرب خود را به جای می‌گذارند. به گفته کارشناسان طی 30 سال گذشته با افزایش تعداد کوهنوردان، این قله به‌تدریج به یکی از بزرگترین مقاصد سفر‌های تحقیقاتی و گردشگری تبدیل شده است که با وجود عملیات پاکسازی گسترده و نیز افزایش آگاهی زیست‌محیطی در گردشگران همچنان پذیرای هزاران تن زباله به‌عنوان تنها ره‌آورد کوهنوردان است.

تلاش برای مهار زباله

کشور نپال در سال‌های اخیر تلاش کرده است معضل انبوه زباله در اورست را با طراحی سیستم پولی ویژه‌ای مهار کند. بر این اساس هر کوهنورد می‌باید قبل از صعود تعداد کپسول‌هایی را که با خود حمل می‌کند اعلام کند.

از سال 2005 طبق قانون کشور نپال، زباله‌های اورست به درون دره منتقل می‌شود لذا هیات‌های تحقیقاتی اورست پیش از حرکت علاوه بر ذکر تعداد کپسول‌های خود ملزم به پرداخت مبلغی پول به‌عنوان وثیقه هستند که در پایان پس از انتقال زباله‌ها به درون دره بازگردانده می‌شود. علاوه بر آن نپال به کوهنوردان پیشنهاد داده است به جای استفاده از ظروف پلاستیکی و شیشه‌ای از کانتینر‌های فلزی که در خود این کشور بازیافت می‌شوند استفاده کنند. هر ساله گروه‌های اعزامی به اورست به‌منظور جمع‌آوری زباله‌های این کوه اقدام به قرعه‌کشی می‌کنند. تیم اعزامی ژاپن در 8 سال گذشته بیش از 9 تن زباله از اورست جمع‌آوری کرده است.

نوگوچی، سرپرست این گروه در سال گذشته در اقدامی حیرت‌آور زباله‌های جمع‌آوری شده از اورست را در موزه‌های توکیو و سئول به معرض نمایش عموم درآورد. به گفته این کوهنورد سرشناس اهل ژاپن، وجود زباله‌هایی نظیر کپسول‌های خالی اکسیژن،  طناب و کلنگ در 8هزار متری قله بسیار چشمگیر است. این کوهنورد که مرد زباله اورست نام گرفته است پس از بازگشت از پنجمین سفر خو به اورست 500 کیلو زباله جمع‌آوری کرده بود. بنابر گزارش بی‌بی سی هیات کوهنوردان نوگوچی در مجموع 9هزار کیلو زباله به جای مانده از کوهنوردان پیشین را به درون دره انتقال داده‌اند.

کارشناسان دلیل اصلی آلودگی اورست را چنین عنوان می‌کنند که بسیاری از کوهنوردان در راه بازگشت از قله به‌دلیل ضعف ناشی از خستگی و کمبود اکسیژن قادر به حمل دوباره وسایل خود به دره نیستند. به‌همین دلیل باقی ماندن کپسول‌های اکسیژن از سوی کوهنوردان را همیشه نمی‌توان از روی بی‌ملاحظگی دانست. 

هشدار کارشناسان؛ زیست بوم اورست را آلوده نکنید

کشور چین نیز چندی‌قبل از برنامه پاکسازی جامعی برای حمایت از محیط‌زیست اورست خبر داد. در پی هشدار کارشناسان زیست‌محیطی مبنی بر اینکه هجوم گردشگران به اورست خطری جدی برای اکوسیستم این کوه محسوب می‌شود چین قصد دارد سیل کوهنوردان اورست را در سال آینده محدود کند. دلیل این تصمیم اجرای عملیات پر هزینه پاکسازی و نیز حفاظت از مناظر بی‌نظیر اورست اعلام شده است. محدودیت‌های اتخاذ شده برای بازدیدکنندگان از نیمه دوم سال 2009 آغاز خواهد شد. هم‌اکنون نیز 2 مرکز جمع‌آوری زباله در نزدیکی معبد رونگباک چین احداث شده است.

این در حالی است که ذوب شدن یخچال‌های فلات کینگای تبت و نیز دود ناشی از اتومبیل‌ها و دیگر وسایل نقلیه کوهنوردان نیز مزید بر علت شده است. لذا به‌دنبال تشدید بحران زیست‌محیطی در اورست، چین با وضع قوانینی جدید، تمهیدات ویژه‌ای را برای فتح این قله 8850 متری اندیشیده است.برای مثال گروه‌های تحقیقاتی دیگر اجازه ندارند با اتومبیل‌های شخصی مسیر اردوگاه اصلی اورست را که در فاصله 5180 متری واقع شده است بپیمایند بلکه طی این مسیر از این پس با گاری انجام می‌گیرد.

در سال 2007 قسمت‌هایی از کوه اورست که در چین واقع شده پذیرای بیش از 40هزار گردشگر بوده است که در مجموع 120هزارتن زباله از خود به جای گذاشته‌اند. سازمان‌های حمایت از محیط‌زیست چین قصد دارند در نیمه اول سال 2009 دامنه‌های قله را از این زباله‌ها پاکسازی‌ کنند. این اقدام با هدف جلوگیری از وقوع یک بحران زیست‌محیطی به‌ویژه در بخش نپال اورست انجام می‌گیرد.