کاهش میانگین بارندگی در قیاس با سال پیش و افزایش دما از دلایلی بودند که سبب کاهش دبی آب زاینده‌رود شده‌اند.
این تغییرات اقلیمی در شرایطی رخ می‌دهد که به گفته برخی از کارشناسان محیط‌زیست حجم زیادی از فاضلاب‌های شهری و انسانی و همچنین زه‌آب‌های ناشی از آبیاری زمین‌های کشاورزی وارد این شریان حیاتی شهر اصفهان شده و به تبع آن در هنگام خشکسالی باعث افزایش غلظت آلاینده‌ها در زاینده رود شده است.
زاینده رود
سلطانی، عضو هیأت علمی گروه مرتع و آبخیزداری دانشگاه صنعتی اصفهان با اشاره به اینکه ضعف در مدیریت عاملی مهم در حادتر شدن خشکسالی زاینده رود است، به ایسنا گفت: نبود مطالعه و پیش‌بینی دقیق از وضعیت جوی سبب شد که مسئولان سازمان آب منطقه‌ای در آذر ماه گذشته از کاهش بارندگی‌ها آگاه شوند و در نتیجه در کاهش آب خروجی از سد تاخیر کنند.
از سوی دیگر، آغشته شدن آب رودخانه به نفت، مسئولان را وادار کرد که برای افزایش سرعت آب و دفع هرچه سریع‌تر این لکه نفتی، حجم بیشتری از آب پشت سد را آزاد کنند که این مسئله نیز عواقب نامطلوبی بر ذخیره‌سازی آب پشت سد گذاشت.
معاون آموزشی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان، مکان‌یابی ناصحیح صنایع و اراضی کشاورزی مخصوصا کشت برنج را در حاشیه زاینده‌رود سبب افزایش بهره‌برداری بیش از اندازه از این رودخانه دانست و تاکید کرد: برنج گیاهی است که به آب فراوان نیاز دارد، این در حالی است که بیشترین اراضی برنج کاری شده نیز در حاشیه زاینده رود قرار دارند.
سلطانی همچنین توسعه بیش از اندازه فضای سبز را در کناره این رودخانه غیرکارشناسی خواند و تصریح کرد: چمن گیاهی است که علاوه بر تبخیر زیاد برای آبیاری نیازمند آب فراوان است.
افزایش غلظت آلاینده‌ها در زاینده رود
رجبعلی قاسمی، معاون محیط‌زیست انسانی اداره کل محیط‌زیست استان اصفهان نیز در گفت‌وگو با ایسنا، کیفیت آب رودخانه زاینده‌رود را براساس داده‌های اندازه‌گیری شده این اداره نسبتا مطلوب توصیف کرد و خاطرنشان ساخت: خشکسالی، پدیده‌ای خارج از اراده انسان هاست که با وقوع آن در شرایط فعلی در زاینده رود غلظت آلاینده‌ها نیز به‌طور طبیعی افزایش یافته است.
وی عمده‌ترین پساب‌های وارد شده به زاینده رود را فاضلاب‌های شهری و انسانی و در کنار آن زهکش‌های کشاورزی عنوان کرد و گفت: آلودگی میکروبی به میزان فراوانی در زاینده‌رود وجود دارد که علت آن فقدان کلرزنی و گندزدایی پساب‌ها در تصفیه خانه‌های فاضلاب شمال و جنوب است.
همچنین نبود تصفیه‌خانه فاضلاب در شهرک بهارستان با حجمی در حدود 75 هزار مترمکعب فاضلاب در روز سبب شده که بخشی از این پساب برای آبیاری‌های کشاورزی مورد استفاده قرار گیرد و مابقی نیز به زاینده رود وارد شود که ورود این آلاینده‌ها به آلودگی‌های میکروبی این رودخانه دامن زده است.
قاسمی، زهکش‌های کشاورزی را حاوی مقادیر زیادی از مواد مغذی نیترات و فسفات دانست و در این رابطه اظهار داشت: اولویت این اداره در حال حاضر کاهش آلودگی‌های میکروبی زاینده‌رود است و تلاش در جهت وادار کردن سازمان آب و فاضلاب استان برای کلرزنی پساب‌هایی است که پس از تصفیه وارد این رودخانه می‌شوند.
بنابراین با توجه به این اولویت‌ها فعلا برنامه‌ای برای کاهش مواد مغذی به زاینده رود وجود ندارد و چهره زاینده رود پس از رفع خشکسالی نیز تغییر چندانی نخواهد کرد.
خشکسالی و افزایش آلاینده‌ها
بینا، مدیر گروه بهداشت محیط دانشگاه اصفهان نیز در گفت‌وگو با ایسنا، مهم‌ترین مشکل زیست‌محیطی مربوط به زاینده رود را خشکسالی دانست و گفت: خشکسالی موجود فعلا معضلی محسوب می‌شود که مسلما میزان آلاینده‌ها را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و مهم‌تر از همه آن است که این خشکسالی در سال آینده هم ادامه دارد.
وی با بیان اینکه خطر مصرف ماهیان صید شده از زاینده رود به‌دلیل استفاده کمتر شهروندان چندان جدی نیست، از آلوده بودن بعضی از گونه‌های خلیج فارس و رود کارون به انواع آلاینده‌ها خبر داد و از شهروندان خواست در استفاده غذایی از این ماهیان در سبد غذایی خود تجدید نظر کنند.
آبی برای کشت پاییزه نداریم
طرفه، مدیرعامل سازمان آب منطقه‌ای استان اصفهان، ادامه خشکسالی در سال‌جاری و آینده را خطری جدی برای رودخانه زاینده‌رود دانست و با اشاره به کاهش بارندگی‌ها و افزایش دما گفت: برای سال آینده هنوز برنامه‌ریزی نشده ولی با توجه به حجم آب پشت سد زاینده رود که به حدود 360 میلیون مترمکعب خواهد رسید، امکان توزیع آب برای بخش کشاورزی در پاییز وجود ندارد.
