به گزارش همشهری آنلاین به نقل از روزنامه همشهری، شیوع کرونا در یک سال گذشته وضعیت صلح و ثبات جهان را به‌چالش کشید و به اعتراض‌های خشونت‌آمیز و ناامنی سیاسی دامن زد. طبق جدیدترین شاخص جهانی صلح (GPI) که به تازگی منتشر شده، متوسط صلح جهانی در سال گذشته میلادی ۰.۰۷ درصد افت داشته است. طی ۱۳ سال گذشته این نهمین بار است که وضعیت جهانی صلح بدتر می‌شود.
شاخص جهانی صلح که از سال ۲۰۰۷ تاکنون هر سال از سوی مؤسسه اقتصاد و صلح (IEP) منتشر می‌شود، وضعیت ۱۶۳ کشور شامل ۹۹.۷ درصد جمعیت جهان را براساس ۳ عامل امنیت اجتماعی، میزان درگیری‌های داخلی و خارجی و سطح فعالیت‌های نظامی ارزیابی می‌کند و معتبرترین ابزار سنجش صلح در جهان است. طبق گزارش جدید مؤسسه اقتصاد و صلح، شاخص جهانی صلح در ۸۷ کشور ارتقا و در ۷۳ کشور افت داشته است. هند، شرق اروپا و آمریکا بیشترین افت را در شاخص صلح داشته‌اند که دلیل اصلی آن افزایش اعتراض‌های سیاسی و تظاهرات علیه محدودیت‌های کرونا بوده است.
طبق این گزارش، سال گذشته برخی از بحران‌ها و درگیری‌های جهانی که طی یک دهه گذشته ظهور پیدا کرده‌اند، رو به افول گذاشتند اما شیوع کرونا باعث به‌راه افتادن یک موج جدید از تنش و بی‌ثباتی داخلی و همچنین افزایش کشمکش بین قدرت‌های بزرگ جهان شد.
در این گزارش آمده هنوز برای قضاوت درباره آثار طولانی مدت همه‌گیری کرونا روی صلح جهانی زود است اما این احتمال وجود دارد که نوسان شرایط اقتصادی در بسیاری از کشورها، بی‌ثباتی سیاسی و اعتراض‌های خشونت‌آمیز را افزایش بدهد. استیو کیللیا، مدیر مؤسسه اقتصاد و صلح می‌گوید: «دلیل اصلی افول صلح جهانی در سال ۲۰۲۰ افزایش تعداد اعتراض‌های خشونت‌آمیز و تشدید بی‌ثباتی سیاسی بوده است. کرونا و مسائل اقتصادی ناشی از آن ازجمله عوامل این ناآرامی‌ها بوده‌اند».
رتبه صلح کشورها
تنها ۳ منطقه از ۹ منطقه‌ای که در گزارش مؤسسه اقتصاد و صلح بررسی شده‌اند، شاهد بهبود سطح صلح خود در طول سال گذشته بوده‌اند و بقیه، شرایطشان بدتر شده است. بدترین وضعیت را آمریکای شمالی داشته که دلیل اصلی آن ناآرامی‌های بعد از قتل جورج فلوید، انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰ و حمله به ساختمان کنگره بوده است.
از سوی دیگر، بیشترین ارتقا به‌ترتیب در خاورمیانه، شمال آفریقا، اروپا و جنوب آسیا بوده است. هرچند شمال آفریقا همچنان از نظر صلح‌آمیزبودن، بدترین منطقه جهان است. ارتقای صلح اروپا بیشتر مدیون بهبود امنیت داخلی بوده، درحالی‌که بی‌ثباتی سیاسی و فعالیت‌های نظامی بیشتر شده است. بین کشورها نیز افغانستان با رتبه ۱۶۳، ناامن‌ترین کشور جهان در سال ۲۰۲۰ بوده است. بعد از آن با فاصله نزدیکی یمن، سوریه، سودان جنوبی و عراق قرار دارند. افغانستان از سال ۲۰۱۰ تا به حال همواره جزو ۳ کشوری بوده که بدترین وضعیت صلح را در جهان دارند و در طول ۴ سال گذشته نیز رتبه نخست را داشته است. ایران در این رده‌بندی رتبه ۱۴۱ را دارد.
در آن سوی جدول، ایسلند از سال ۲۰۰۸ تا به حال صلح‌آمیزترین کشور جهان بوده است. نیوزیلند، دانمارک، پرتغال و اسلونی در جایگاه‌های بعدی قرار دارند. ۸ کشور از ۱۰ کشوری که در ۱۰ رتبه اول فهرست شاخص جهانی صلح قرار دارند، در اروپا هستند. هیچ وقت این تعداد کشور اروپایی بین ۱۰ کشور برتر در رتبه‌بندی شاخص صلح قرار نداشته‌اند. اتریش، سوئیس، ایرلند و چک به‌ترتیب جایگاه ۶، ۷، ۸ و ۹ را دارند.
اعتراض‌های خیابانی
در طول دهه گذشته، تروریسم و ناآرامی‌های داخلی، اصلی‌ترین عامل افول صلح در جهان بوده است. در این مدت فعالیت‌های تروریستی در ۹۰ کشور افزایش داشت و فقط ۵۰ کشور شاهد کاهش آن بودند. تروریسم همزمان با جنگ سوریه، در سال ۲۰۱۴ به اوج خود رسید و بعد از آن میزان مرگ ومیر ناشی از ترور هر سال کاهش پیدا کرد. با وجود روند نزولی تروریسم در طول ۶ سال گذشته، سطح ناآرامی‌های سیاسی و داخلی شدت گرفته است.
از سال ۲۰۰۸ تاکنون میزان اعتراض‌های خیابانی خشن در ۶۱ کشور افزایش و در ۲۷ کشور کاهش داشته است. بین سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۹، آشوب، اعتصاب و تظاهرات ضددولتی در سرتاسر جهان ۲۴۴ درصد رشد داشته است.
جهان در سال ۲۰۲۰ شاهد حدود ۱۵ هزار تظاهرات خشونت‌آمیز و آشوب بود. بیش از ۵ هزار تظاهرات که بین ژانویه ۲۰۲۰ و آوریل ۲۰۲۱ برگزار شدند، به نوعی مربوط به همه‌گیری کرونا بودند.
خشن‌ترین اعتراض‌های خیابانی در طول سال گذشته در بلاروس، میانمار، روسیه، آمریکا و قرقیزستان انجام شد. کشور ۹.۵ میلیون نفری بلاروس از تابستان سال گذشته بعد از اعلام پیروزی الکساندر لوکاشنکو، در انتخابات ریاست‌جمهوری شاهد تظاهرات گسترده بوده است. مخالفان لوکاشنکو که ۲۷ سال است قدرت را در دست دارد، ادعا می‌کنند در انتخابات تقلب شده و خواهان کناره‌گیری او هستند. میانمار نیز از زمستان سال گذشته که ارتش کودتا کرد و آنگ سان سو چی، رهبر حزب حاکم اتحادیه ملی دمکراسی دستگیر شد، شاهد هرج و مرج گسترده بوده است. در این مدت اعتصاب‌ها و تظاهرات سراسری اقتصاد این کشور را فلج کرده و ده‌ها هزار نفر به‌دنبال درگیری سنگین بین ارتش، اقلیت‌های قومی و شبه‌نظامیان، آواره شده‌اند.
بین کشورهای بررسی‌شده، لبنان بدترین وضعیت را از نظر احساس امنیت دارد. بیش از ۸۱ درصد مردم این کشور احساس می‌کنند که جهان قبلا جای امن‌تری برای زندگی بوده است. بیشترین سطح نگرانی از خشونت نیز در کشور برزیل ثبت شده است. در این کشور، ۸۳ درصد مردم اعلام کرده‌اند از اینکه قربانی جرائم خشن شوند «خیلی نگران» هستند. اما تجربه واقعی خشونت بیشتر از همه در نامیبیا بوده است؛ جایی که ۶۳ درصد افراد، خودشان یا نزدیکانشان در ۲ سال گذشته مورد خشونت جدی قرار گرفته‌اند.
آمارهای جهانی نیز نشان می‌دهد که بیش از ۶۰ درصد مردم دست‌کم «تا حدودی» از اینکه در معرض آسیب جرائم خشن قرار بگیرند، نگران هستند. در طول ۲ سال گذشته، ۱۸ درصد مردم تجربه خشونت را داشته‌اند. با این حال وضعیت از قبل بهتر شده و ۷۵ درصد معتقدند که احساس امنیتشان از ۵ سال پیش بیشتر شده است.
خشونت در جهان از دریچه آمار
اعتراض‌های خشونت‌آمیز سال گذشته حدود ۱۵تریلیون دلار معادل ۱۱.۶درصد تولید ناخالص جهان، خسارت اقتصادی به‌دنبال داشت. اقتصاد سوریه، سودان جنوبی و افغانستان بیشترین آسیب را از خشونت در سال۲۰۲۰ دیده که به‌ترتیب معادل ۸۲، ۴۲و ۴۰درصد درآمد ناخالص داخلی این کشورها بوده است. براساس برآوردهای بانک جهانی، اقتصاد جهان در سال گذشته ۴.۳درصد کوچک‌تر شد. این مشکل در کشورهایی که از قبل با رکود اقتصادی دست به گریبان بودند شدت بیشتری داشته است. ارزیابی مؤسسه خیریه بین‌المللی اکسفام نشان می‌دهد که ممکن است بیش از یک دهه طول بکشد تا کشورهای فقیر، اقتصاد کرونازده خود را احیا کنند. برآورد می‌شود که بیش از دوسوم جمعیت جهان در طول یک سال گذشته محدودیت‌های قرنطینه را از چند هفته تا چندماه تجربه کرده‌اند.
نظر شما