این جشنواره در بدو امر به همت وزارت ارشاد ایجاد شد اما بنا بر مشکلاتی متعدد این وزارتخانه نتوانست بیش از 3 دوره برگزاری آن را تقبل کند و بعد از آن با تلاش معاونت هنری سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران جشنواره تئاتر بانوان ادامه پیدا کرد تاکنون که هفتمین دوره آن برگزار می‌شود و با همه مشکلاتی که تئاتر در کشور ما با آن روبه‌روست، در این دوره‌های اخیر رشد کیفی و کمی محسوسی داشته است. مهم‌ترین مسئله این است که به نظر می‌رسد حالا جشنواره تئاتر بانوان به تعریف مشخص و درستی دست پیدا کرده و می‌تواند در حوزه‌ای که تعریف کرده بر تئاتر کشور تاثیر بگذارد. درباره این تاثیرها و سؤالات احتمالی درباره جشنواره‌ای با عنوان تئاتر بانوان با مریم معترف، دبیر هفتمین دوره گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
- جشنواره تئاتر بانوان بارها اعلام کرده است که یک جشنواره زنانه نیست. لطف می‌کنید درباره ماهیت و اهداف این جشنواره توضیح بدهید؟
تئاتر مانند زندگی است و نمی‌توان در آن زن و مرد را از هم جدا فرض کرد با این وصف جشنواره تئاتر بانوان، قصد دارد به سوژه‌هایی با محوریت بانوان ایرانی و فعالیت آنها در تئاتر کشور بپردازد. البته می‌توان مانند گذشته از حضور کارگردانان یا زنان نمایشنامه‌نویس زن نیز بهره برد.
- به نظر می‌رسد هنوز هم خیلی مشخص نیست این جشنواره قرار است نگاه جنسیتی به تئاتر داشته باشد و فضای رقابتی زنانه را برای بانوان فراهم کند یا اینکه می‌خواهد به موضوعات زنانه بپردازد!
ببینید تا زمانی که من به خاطر می‌آورم و با توجه به اینکه یک دوره در گذشته هم خودم دبیر جشنواره بودم و چه بعدها که کسانی چون خانم بروجردی دبیری جشنواره را برعهده داشتند، همیشه صحبت از سوژه و محتوا بود و نه چیز دیگری. در حقیقت جشنواره تئاتر بانوان نمایش‌هایی را مدنظر قرار می‌دهد که سوژه یا محور اصلی داستان یک زن یا درباره زنان باشد.این جشنواره به موضوعات زنانه می‌پردازد و همواره هم پذیرای مردان هنرمند به عنوان نمایشنامه‌نویس و کارگردان و... بوده و از این بابت تکلیفش روشن بوده است.
همچنین در این سال‌ها جشنواره همواره رو به رشد بوده است. در دوره‌های اولیه کارها به لحاظ کیفی ضعیف‌تر بود، اما در 3 دوره اخیر که اعظم بروجردی دبیری جشنواره را برعهده داشت، جشنواره به اهدافش نزدیک‌تر شد. البته این به معنای رسیدن به ایده‌آل نیست، بلکه اگر جشنواره به صورت مستمر و با حمایت بیشتر ادامه پیدا کند و تا سال‌ها برگزار شود، می‌تواند موفق‌تر عمل کند.
- شما بعد از انتشار فراخوان جشنواره به عنوان دبیر به جشنواره پیوستید. در راستای همین اهداف تغییری هم در برنامه‌ها ایجاد کردید؟
بیشتر سوژه‌هایی که در فراخوان هفتمین جشنواره مطرح شد، به بانوان مذهبی، اسطوره‌ای و ایران امروز مربوط می‌شد و من نیز سعی کردم در همین راستا در بخش بازخوانی و بازبینی آثار جشنواره شرایطی را برای حضور پررنگ‌تر بانوان هنرمند در داوری ایجاد کنم.
- کسانی که بخواهند درباره زنان بنویسند همیشه این امکان را دارند و حتی ممکن است چنین جشنواره‌ای این حس را برای نمایشنامه نویسان فراهم کند که قرار است سفارشی بنویسند. اهالی تئاتر چندان حس خوبی درباره متون سفارشی ندارند!
کسانی که چنین حسی ندارند و دوست دارند در جشنواره ما شرکت کنند، می‌توانند بنویسند. ما فراخوان جشنواره را در اختیار اهالی تئاتر قرار می‌دهیم، ممکن است نمایشی متناسب با این جشنواره قبلا کار کرده باشند و با همان نمایش شرکت کنند، ممکن است نمایشی را متناسب با اهداف این جشنواره تدارک ببینند و ممکن هم هست اصلا نخواهند در جشنواره شرکت کنند! یک نکته دیگر هم که درباره جشنواره تئاتر بانوان وجود دارد این است که ممکن است ما نمایشنامه‌نویسانی داشته باشیم که به موقعیت و موضوع زن می‌پردازند ولی مجالی برای اجرا پیدا نمی‌کنند. من همیشه تاکید کرده‌ام که کمبود سالن اجرا از معضلات تئاتر ماست. اگر سالن به اندازه کافی باشد دیگر نیازی به برگزاری این تعداد جشنواره نیست. زیرا در این صورت همه هنرمندان می‌توانند کارهایشان را اجرا کنند.
- به خاطر می‌آورم در دوره‌های اول مهم‌ترین مشکل جشنواره سالن‌های نامناسب و عدم‌استقبال مخاطب بود. برخی نمایش‌ها در سالن‌های فرهنگسراها اجرا می‌شدند و این سالن‌ها اصولا برای تئاتر ساخته نشده بودند. به نظر می‌رسد در این دوره مشکلاتی از این دست، کمتر شده‌اند!
تا جایی که من می‌دانم آثار این جشنواره مورد توجه مخاطب قرار گرفته است. سالن‌ها پر شده بودند و حتی گاه بیش از ظرفیت تماشاگر به تماشای نمایش‌ها می‌آمد. البته مشکلاتی وجود داشت. طبیعی است سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران به عنوان برگزار‌کننده از سالن‌ها و امکانات خودش در فرهنگسراها استفاده کند. اما خوشبختانه در این دوره مشکلی در زمینه سالن، نور، صدا و تجهیزات فنی وجود ندارد و فرهنگسراهای خانواده، خاوران و بهمن که برای اجرای آثار این جشنواره در نظر گرفته شده‌اند، امکانات کافی را دارند ضمن اینکه نمایش‌های بخش مسابقه در سالن‌های مهر، خانه نمایش و تالار بزرگ مولوی اجرا می‌شوند که این سالن‌ها از جمله سالن‌های خوب کشورمان هستند.
- در این دوره از جشنواره چند نمایش شرکت کرده‌اند و چند نمایش اجرا می‌شوند؟
با وجود محدودیت زمانی حدود 500 نمایشنامه به دبیرخانه جشنواره رسید که پس از بازخوانی 225 متن انتخاب شد و در نهایت 80 متن در این جشنواره پذیرفته شدند. نیمی از این نمایشنامه‌ها از هنرمندان تهرانی است و نیمی دیگر از شهرستان ها. پس از آن آثار پذیرفته شده بازبینی شدند. در نهایت در این دوره از جشنواره 21 نمایش صحنه‌ای و 12 نمایش خیابانی به اجرا در خواهند آمد. از 21 نمایش صحنه‌ای 18 نمایش در بخش مسابقه به اجرا در می‌آیند و 3 نمایش دیگر هم مربوط به بخش جنبی هستند.
مانند دوره‌های قبل این جشنواره هم بخش‌های جنبی دارد: مثلا به جای نقد و بررسی جلسات گفت و شنود در محل اسکان هنرمندان شهرستانی برگزار می‌شود و در این جلسات هنرمندانی مانند گلاب آدینه، نغمه ثمینی، رضا کیانیان، حمید سمندریان، فاطمه معتمد آریا و... حضور دارند. فهیمه میرزاحسینی در فرهنگسرای بانو ساخت عروسک نمایشی به وسیله روزنامه را آموزش می‌دهد و نمایش‌های خیابانی در پایانه‌ها و پارک‌ها و دادگاه اطفال اجرا می‌شوند.
