دکتر غلامرضا جلالی فراهانی رئیس این سازمان است که اخیرا با دریافت حکمی از سوی رئیس‌جمهوری مامور شده تا تصمیمات مقتضی دراین رابطه برای مقابله با هرتحرکی از سوی دشمن را اتخاذ کند. رئیس‌جمهوری درحکم خود به جلالی تصمیمات این سازمان را همطراز تصمیمات هیات وزیران و لازم الاجرا برای همه دستگاهها دانسته است. این حکم نشان دهنده خطیر بودن شرایط کنونی دفاع از نظام جمهوری اسلامی دربرابر تحرکات دشمنان است.
جلالی متولد 1337 تهران، فوق لیسانس معماری از دانشگاه شهید بهشتی و مدیریت راهبردی از دانشگاه عالی دفاع ملی و رئیس اداره مهندسی و پدافند غیرعامل ستاد کل نیروهای مسلح است.
درگفت‌وگویی که با وی داشتیم او را مسلط به مسائل این حوزه و آگاه از اکثر اخبار و اطلاعات موجود در سایت‌های خبری، خبرگزاریها و نشریات داخلی وخارجی درمورد تهدیدات علیه ایران دیدیم که بدون تعصب و یا خشمی همه خبرها را می‌خواند و به‌دنبال راههای علمی و درست برای مقابله با تهدیدها می‌گردد. به‌نظر می‌رسد او به این واقعیت پی برده که اگر می‌خواهد با دشمن مقابله کند باید به درستی و نه با تعصب و یا ذهنیت‌های ساده اندیشانه، واقعیتها و توانمندیهای دشمن را بشناسد.
از نظر جلالی مهم‌ترین عنصر درتعریف جدید از پدافند غیرعامل، نحوه اداره مردم است. زیرا درجنگ‌های جدید مردم هدف مستقیم نیستند بلکه زیرساخت‌ها و هرآنچه که قدرت اداره کشور ومردم را به دولتها می‌دهند هدف هستند تا دولت قابلیت اداره کشور را ازدست داده و باعث افزایش اعتراضات مردمی علیه دولت و درنهایت شورش و سرنگونی نظام سیاسی شوند. جلالی نام این نوع جنگ‌ها را جنگ‌های تمیز می‌گذارد.
جلالی جنگ فعلی علیه کشورمان را اقتصادی ارزیابی کرده و از تشکیل قرارگاهی در وزارت خزانه داری آمریکا برای اجرایی شدن قطعنامه‌های سازمان ملل می‌گوید که بر اساس مبانی حقوقی سه قطعنامه، سعی دارد تمامی معاملات کشورمان را تحت کنترل بگیرند. او همچنین نحوه استفاده از سیستم‌های نرم افزاری برای پیشبرد این نوع جنگ ها را نیز تشریح می‌کند و راههای مقابله با آن را هم نشان می‌دهد.از نظر رئیس سازمان پدافند غیرعامل، مهم‌ترین راهبرد کشور درشرایط کنونی باید گسترش زیرساختهایIT و پیدا کردن راههایی برای نزدیک ترشدن هرچه بیشتر مردم به دولت باشد.
با هم این گفت‌وگو را می‌خوانیم:
- قبل از انقلاب، سازمان دفاع غیرنظامی بود، علت خاصی باعث تغییر نام آن به پدافند غیرعامل شده است؟
دفاع غیرنظامی چند حوزه را دربر می‌گرفت، مثل سیل، زلزله، حوادث طبیعی و... که الان در وزارت کشور متولی آن بخش مدیریت بحران را اداره می‌کند. پدافند غیرعامل، دفاع در برابر حوادث ناشی از جنگ و نظامی است. قبل از انقلاب این سازمان تشکیل شد ولی به ثمر نرسید، بعد از انقلاب سازمان دفاع غیرنظامی را در بسیج ادغام کردند ولی بسیج چون برای دفاع از انقلاب تشکیل شده بود این کار را برعهده نگرفت. بسیج جزو نیروهای مسلح محسوب می‌شد و در ساختار سیاسی مسئولیتی نمی‌توانست برعهده بگیرد. سلسله مراتب نیروهای سیاسی و نظامی در ساختار حکومتی ما جدا از یکدیگرند، فرماندهی کل قوا با رهبری است و در برابر ریاست جمهوری، وزیران و استانداران را مدیریت می‌کند و ارتباط این دو بخش توسط شورای‌عالی امنیت ملی و شورای تامین استان‌ها برقرار می‌شود.
- رابطه دفاع نظامی و اداره سیاسی با هدایت رهبری است و در بحران‌های شهری یا نظامی ایشان تفویض اختیار می‌کنند به سیستم سیاسی.
سال 82 به دستور رهبری کمیته پدافند غیرعامل تشکیل شد که نمایندگانی از دولت، ستاد کل نیروهای مسلح، قرارگاه پدافند هوایی و وزارت دفاع داشت که نماینده ستاد کل نیروهای مسلح رئیس کمیته بود. در آن زمان ساختار مبانی، تعاریف و برنامه‌های کمیته تدوین و در برنامه چهارم توسعه در بند 10 ماده 121 نیز دولت مکلف به آماده‌سازی زیرساخت‌ها شد.
بعدا قرار شد شکل اجرایی‌تری به‌خود بگیرد، لذا به سازمانی متناسب با مأموریت‌های خود گسترش یافت. سال گذشته که دولت اختیارات گسترده‌تری به استانداران داد قرار شد دفاتر سازمان پدافند غیرعامل در 30 استان کشور راه‌اندازی شود که تا به حال درچندین استان فعال شده است.
- حوزه کاری شما صرفا نظامی است؟
حوادث دنیا به سه دسته تقسیم می‌شوند؛ طبیعی (سیل، زلزله و...)، انسان ساخت (حوادث صنعتی، چرنوبیل، بوپال هند و...) و حوادث جنگلی. الان حوزه کارکرد ما تهدیدات نظامی است و ما تلاش می‌کنیم زیرساخت‌ها را به پایداری برسانیم.
- جمهوری اسلامی بعد از انقلاب با یک جنگ 8 ساله روبه‌رو شد، در این 30سال هیچ‌گاه از تهدیدها در امان نبوده‌ایم، اخیرا نیز تهدیدها جدی‌تر هم شده‌اند، آیا فکر کردن به پدافند غیرعامل در زمان حاضر خیلی دیر نیست؟ چرا این بحث تا به حال جدی گرفته نشده است؟
دولت مسئولیت دفاع ندارد، وزیر دفاع کارش پشتیبانی‌لجستیکی (مثل تهیه سلاح، تغذیه، لباس، صنایع دفاعی و...) از نیروهای مسلح است. چون دولت احساس مسئولیتی در برابر دفاع نمی‌کند لذا پدافند غیرعامل ما ادبیاتش به لحاظ فنی توسعه نیافته است. در حال حاضر آنچه از ادبیات این نوع پدافند داریم در حوزه نظامی و برای حفظ نیروها در صحنه جنگ است ولی در صحنه سیاسی کاربرد ندارد.
مثلا بحث استتار در صحنه‌های جنگ مشخص است ولی برای استتار پالایشگاه‌ها، کارخانه‌ها و.. باید مدل‌های دیگری را جست‌وجو کرد. این ادبیات هنوز در کشور ما توسعه نیافته است؛ باید مفاهیم جدیدی از تهدید و راه‌حل‌های آن را ارائه کنیم تا در شرایط تهدید مهم حداقل آسیب‌پذیری را داشته باشیم.
مثلا اگر کارخانه پتروشیمی مورد حمله قرار گیرد - به دلیل وجود مخازن آمونیاک که باعث شیمیایی شدن محیط و مردمی که اطراف آن زندگی می‌کنند می‌شود- باید محاسبات فنی به‌گونه‌ای صورت گیرد که این کارخانه‌ها دور از مناطق مسکونی ساخته شود یا اخیرا نرم‌افزاری تهیه کرده‌اند که درصورت تهدید، این مخازن گاز آمونیاک را چگونه تخلیه و یا خنثی کنند که مردم آسیب نبینند.
- مدل استتار در جنگ‌های گذشته با حال فرق دارد، الان کشتی‌های جنگی در میان اقیانوس، موشک‌ها ی هدایت شونده به مراکز هدف می‌زنند، در برابر این نوع جنگ‌های نرم‌افزاری و رایانه‌ای چه می‌توان کرد؟
اصل استتار فرقی نمی‌کند اما مدل آن تفاوت دارد، قبلا چشم طبیعی بوده الان چشم الکترونیک است. مثلا برای استتار یک هدف حمله باید کاری کنیم که بازتابی از تصویر نزدیک به شکل دیگری باشد یا اینکه سیستم‌های لیزری در هوای بخار و مه کار نمی‌کند، تولید دود بخار، چشم لیزری را خنثی می‌کند. روی این مدل‌ها کار و تحقیقات صورت می‌گیرد. آلمانی‌ها و روس‌ها آینه‌ای ساخته‌اند که تشعشات راداری سنجنده‌ها (رادارها، ماهواره‌ها و...) را منعکس می‌کند.
- پدافند غیرعامل زیر نظر چه دستگاهی است؟
در حال حاضر زیرنظر ستاد کل است ولی دولت هم در این سازمان نماینده دارد. در سیاست‌های کلی نظام که به تصویب مجمع تشخیص رسیده است پیش‌بینی شده که سازمان زیرنظر دولت قرار بگیرد ولی این سیاست‌ها هنوز به تصویب مقام معظم رهبری نرسیده است.
- هدف اصلی جنگ‌های جدید ایجاد فاصله بین مردم و دولتها با وارد کردن فشارهای عمدتا اقتصادی است، پدافند غیرعامل، باید جست‌وجو برای راههایی جهت کاهش فشارها و نزدیکی بیشتر مردم با دولت‌هایشان باشد، به نظر شما برخی طرح‌هایی که اکنون اجرا می‌شود مثل طرح امنیت اجتماعی باعث جدایی میان مردم و دولت است و یا برعکس عمل می‌کند؟ منظور آن بخش از طرح که عمدتا زنان و جوانان را دربرمی‌گیرد.
مردم ممکن است به طور طبیعی اگر مشکل پیدا کنند، اعتراض کنند که بحق هم هست، تا آن اندازه از مشکلات که ناشی از تصمیمات مسئولان است باید به اعتراضات توجه کرد ولی آن اندازه هم که ناشی از دخالت‌های خارجی است باید شناسایی و به مردم آگاهی داده شود.
- شما جنگ فعلی را اقتصادی می‌دانید. شیوه‌های اتخاذ شده شما در برابر دفاع غیرعامل در برابر این جنگ چیست؟
حوزه‌های مختلف و روش‌ها و پیامدهایی که ممکن است علیه ما به وجود آورند را مورد بررسی و ارزیابی قرار داده‌ایم، روی روش‌های آمریکایی‌ها که در دانشگاه‌های نظامی و غیرنظامی آنها تحقیق شده بحث کرده‌ایم، جدا از لایه‌های تبلیغاتی که روی کارهای خود می‌پوشانند اصل حقایق را بررسی کرده‌ایم.
مثلا در حوزه IT کشور ما به سمتی می‌رود که ایجاد زیرساختهای تجارت الکترونیک، آموزش اینترنتی و استفاده از تکنولوژی IT در همه زمینه‌ها اجتناب‌ناپذیر است. زیربنای فضای IT شبکه اینترنت است که اکثر سرورهای آن در اختیار یا در کنترل آمریکاست. باید شبکه داخلی اینترنت (اینترانت) داشته باشیم تا اگر شبکه اینترنت ما قطع شد، داخل به هم نریزد. در حال حاضر سازمان‌ها و دستگاهها به طور مستقل شبکه لوکال دارند ولی شبکه ملی نیست. باید به سمت تولید سخت‌افزارهای بومی قابل‌اتکا برویم تا جزئیات قابل کنترل باشد.
باید سیستم عامل ملی داشته باشیم تا بتوانیم از اطلاعات داخل شبکه محافظت کنیم. نرم‌افزارهای کاربردی هم خیلی مهم هستند. مفهوم این سخنان آن است که اگر در شرایط حساس، اطلاعات مهم ما در شبکه‌های اینترنت و زیرساختهای IT از طرف آمریکایی‌ها قفل شود، کل نظام مالی، اقتصادی و... کشور به خطر افتاده و ناامنی و بی‌نظمی به وجود خواهد آمد، باید کاری کنیم که این زیرساخت‌ها در اختیار خودمان باشد. در حال حاضر با بانک مرکزی تعامل کردیم که زیرساختهای IT خودی باشد.
- در حال حاضر که سیستم‌ها ایرانی نیستند، چقدر طول می‌کشد تا این برنامه شما عملی شود؟
اگر اراده کنند ظرف کوتاهترین زمان می‌توان این کار را کرد، چون به لحاظ منابع علمی و انسانی کم نداریم، منتهی به دلایل مختلف حاضر نیستیم تن به تولید بدهیم. حاضر نیستیم آن زحمات و تلاش‌های خارجی‌ها را انجام داده و شبکه IT کاملا ملی و مستقل داشته باشیم، همیشه به دنبال لقمه آماده هستیم.
در حال حاضر در صدا و سیما سیستم فایروال تعریف کردیم مدت زیادی است که روی این سیستم کار می‌شود و تهاجمات سایبری آمریکا و اسرائیل را پاسخ داده است. باید این سیستم را توسعه داده، آموزش بدهیم و اشکالاتش را برطرف کنیم.
- جنگ اقتصادی مدت‌هاست شروع شده ولی ما هنوز در ابتدای راهی هستیم که با این جنگ مقابله کنیم. فکر می‌کنید بتوانیم با سیستم‌های پیشرفته آنها مقابله کنیم؟
یکی از سناتورهای آمریکایی در جلسه سنای این کشور با استفاده از جداول و آماری که داشت تحلیل می‌کرد که اگر قطعنامه سوم علیه ایران مصوب شود بین 8 تا 14 ماه طول می‌کشد که فشار تحریم‌ها از دولت ایران عبور کرده و به مردم برسد، در برنامه‌ای که آنها تنظیم کرده‌اند گفته‌اند 10تا14 ماه طول می‌کشد که تحمل مردم در برابر فشارهای اقتصادی بسیار کاهش یابد به طوری که زمینه برای اقدامات مکمل بعدی فراهم شود.از نظر آنها در زمانی که دولت در حال انجام اقداماتی برای کاهش فشار اقتصادی برمردم است اقدامات مکمل آنها جواب نمی‌دهد.
جایی دست به کار می‌شوند که تحمل مردم طاق شده باشد. آنها روی دو عنصر تولید ناامنی در کشور و توسعه فضا و جو ناامنی کار می‌کنند. ایجاد واکنش‌های اعتراضی و سپس کشاندن این اعتراضات به سمت درگیر شدن با دولت و بروز ناامنی در مناطق مرزی جزو این سیاست‌هاست. در حوزه‌های اقتصادی نیز تلاش می‌کنند توسط عده‌ای سودجو که نمی‌دانند ما در چه شرایطی هستیم و به دنبال منافع شخصی هستند، بی‌اعتمادی ایجاد کنند.
در این شرایط باید مجازات‌های خاصی برای این افراد پیش‌بینی شود، کسی نباید شک داشته باشد که ما درگیر جنگ اقتصادی هستیم که مجازات‌های آن با شرایط عادی تفاوت دارد. صدا و سیما و نشریات در این زمان مسئولیت مهمی دارند، اشکالات نباید به جایی برسد که به اعتراض مردمی و سپس برخورد نیروهای انتظامی برسد چون آن‌موقع دیگر فایده‌ای ندارد. صدا و سیما باید مسائل را برای مردم تشریح کند.
- یکی از راههای آگاهی دادن به مردم گفتن حقایق و راهکارهای حل مشکلات است. در حالی که همیشه دولتها سعی دارند جو را بسیار آرام و عادی و عملکرد خود را کاملا موفق اعلام کنند.
گفتن و یا نگفتن حقایق به مردم مسئله اصلی نیست اما باید به موضوع و مشکلات پرداخت، من جزو کسانی هستم که می‌گویم حقایق را باید به مردم گفت، اما با زاویه و شیب مناسب به طوری که آرامش آنها برهم نخورد. یکی از وظایف دولت ایجاد آرامش است ولی مفهومش این نیست که در مورد مسائل توضیح ندهیم. الان دوران بسته شدن مرزهای ارتباطی مردم نیست. نمی‌شود از رسیدن اطلاعات به مردم جلوگیری کرد مردم را نباید خواب کرد، بلکه با آگاهی آرامش پیدا می‌کنند.
