شنبه ۸ تیر ۱۳۸۷ - ۱۳:۰۱
۰ نفر

همشهری‌آنلاین: کتاب ارتباطات آیینی، تالیف اریک دبلیو. رودنبولر با ترجمه دکتر عبدالله گیویان منتشر شد

این کتاب (Eric, W. Rothenbuhler, 1998: Ritual Communication: From Everyday Conversation to Mediated Ceremonies) را دو نهاد علمی کشور، دانشگاه امام صادق (ع) و پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری، بطور مشترک منتشر کرده‌اند.

جای کتاب "ارتباطات آیینی: از گفتگوهای روزمره تا جشن‌های رسانه‌ای شده" در ادبیات مطالعه ارتباطات به زبان فارسی خالی بود و این کتاب را در حوزه مطالعاتی خاص آن باید اولین کتاب ترجمه شده به زبان فارسی به حساب آورد.

این کتاب، از دو بخش اساسی تشکیل شده است: بخش اول که به بحث درباره آیین (ritual) و توضیح مفاهیم مرتبط با آن می پردازد؛ بخش دوم که به توضیح و تحلیل نحوه کاربرد "آیین" در نظریه پردازی و فهم ارتباطات اختصاص یافته است.

تلاش برای فهم ارتباطات به مثابه یک عمل آیینی، بطور مشخص به کتاب "ارتباطات به مثابه فرهنگ" نوشته جیمز کری (James W. Carey 1992) برمی‌گردد. کری تلاش کرد نشان دهد که چگونه می توان ارتباطات را امری فرهنگی تلقی کرد و برای آن خصلتی فراتر از انتقال صرف اطلاعات قائل شد. او در فصل اول کتاب خود به دو تلقی از ارتباطات اشاره می کند و معتقد است که این دو تلقی متکی بر درکی استعاری از ارتباطات است. او این استعاره ها را استعاره انتقال (transmission) و استعاره آیین معرفی می کند. از نظر او در استعاره بنیادین در تلقی از ارتباطات به عنوان انتقال، جغرافی یا ترابری است. در قرن نوزده و تا اندازه ای در قرن بیستم جابجایی کالاها یا انسان ها و انتقال اطلاعات را فرآیندی یکسان می انگاشتند و از کلمه communication برای مشخص کردن آن استفاده می کردند. راه های ارتباطاتی، اصطلاحی رایج در زبان فارسی امروز است. نکته کانونی در این تلقی از ارتباطات، حمل و ترابری اطلاعات در فضا و انتقال آن به فاصله ای دوراست بمنظور اعمال کنترل بر مکان و فضا.

به گمان جیمز کری در تلقی آیینی، ارتباطات با اصطلاحاتی مانند  مساهمه (sharing) مشارکت (participation) همبستگی (association)، هموندی (fellowship) و داشتن اعتقادی واحد همبسته است.

این تعریف هویت عتیق و ریشه های مشترک، آن چه را که در اصطلاحاتی مانند عمومیت (commonness)، همبستگی و وحدت بسیار نزدیک (communion)، و گروه‌های اجتماعی متفق و همدل (community) را مدنظر قرار می دهد. تلقی آیینی از ارتباطات به دنبال توزیع پیام در مکان و فضا نیست بلکه می خواهد جامعه را در زمان نگه دارد، نمی خواهد اطلاعات تقسیم کند بلکه می خواهد عقاید مشترک را بازنمایی کند.

البته خصلت های ارتباطی (communicative) آیین ها از مدتها قبل مورد توجه مردم شناسانی چون ماری دوگلاس، ویکتور ترنر و دیگران قرار گرفته بود. از دهه 1960 به بعد هم در برخی مطالعات انجام شده درباره فعالیت های رسانه ای مواردی از توجه به مفهوم آیین مشاهده شد. اما این جیمز کری بود که با استناد به قابلیت های آیین به تشریح ارتباطات به عنوان یک امر آیینی همت گماشت. درواقع کار رودنبولر را باید در ادامه سنت فکری جیمز کری قرار داد.

کتاب ارتباطات آیینی را در واقع باید کتابی دانست که تلاش می‌کند پلی بین رشته‌های مختلف از مردم شناسی و جامعه شناسی گرفته تا مطالعات ارتباطات و رسانه ها برقرار کند. از همین رو کتاب رودنبولر از دو بخش مجزا تشکیل شده است. بخش اول تماما به معرفی و تحلیل رویکرد نئو دورکیمی نویسنده درباب آیین اختصاص دارد. نویسنده در این بخش که از 6 بخش تشکیل شده است بع ارائه تعاریف مختلف از آیین و رد تعاریف ناکارآمد از این مفهوم می پردازد و انتهای این بخش تلاش می کند پیوندی بین مطالعه ارتباطات و مسائل آیینی برقرار کند.

در بخش یا بهره دوم، و در قالب شش فصل، نویسنده می کوشد تا با ذکر تحقیقات و مطالعات انجام شده هم از جهت نظری و هم در عرصه عمل، کارآیی های مفهوم آیین را در درک پدیده های رسانه ای تشریح کند. رودنبولر پس از تحلیلی مفهومی از کارآیی های مفهوم آیین در مطالعه ارتباطات به ذکر تفصیلی تر کاربرد این مفهوم در ارتباطات رسانه ای شده، خصلت‌های آیینی فرهنگ رسانه‌ای شده معاصر، حوزه های سیاست و معانی بیان، صور ارتباطات آیینی در زندگی روزمره می پردازد. فصل دوازدهم کتاب، از سویی جمعبندی مباحث بهره دوم کتاب و از سوی دیگر مقدمه ای برای نتیجه گیری کتاب است. فصل سیزدهم تحت عنوان "ضرورت آیین برای موجود انسانی" به تحلیل آیین در گستره زندگی جمعی بشر و ناگزیر بودن رفتارهای آیینی اختصاص یافته است.

همان طور که دکتر  عبدالله گیویان مترجم این کتاب در مقدمه‌ی خود اشاره کرده است این کتاب، دیریاب و همراهی با آن مستلزم تلاش خوانندگان است؛ چرا که خوانندگان فارسی زبان کمتر با ادبیات نظری مطالعه آیین آشنا هستند و به طریق اولی مطالعات ارتباطی و رسانه ای انجام شده براساس مفهوم آیین نیز برای آنها ناشناخته است. امید است با ورود این دسته از مطالعات و دیدگاه های نظری، زمینه مناسبتری برای بسط بصیرت های جایگزین در خصوص فهم ارتباطات در جامعه علمی کشور فراهم شود

کد خبر 56346

برچسب‌ها

پر بیننده‌ترین اخبار رسانه و روزنامه‌نگاری

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز