به گزارش همشهری‌آنلاین به نقل از مهر، هزاران سال است که خزر سفره پربرکت و بی‌انتهای خود را برای ۱۵ میلیون ساحل‌نشین گشوده و به‌رغم گرفتاری در انبوهی از مشکلات و تهدیدات همچنان خوان نعمتش برای جوامع پیرامونی پهن است.
دریای خزر با بهره‌مندی از انرژی‌های فسیلی در بستر، ذخایر ارزشمند آبزیان در پهنه آبی و فرصت‌های بی‌شمار گردشگری در سواحل، یک گنجینه تمام‌نشدنی برای پنج کشور ایران، روسیه، قزاقستان، ترکمنستان و آذربایجان است.
این اکوسیستم آبی در سال‌های اخیر متأثر از شرایط اقلیمی و برخی از دست‌اندازی‌های طبیعی مانند آلودگی و کاهش آب‌های ورودی حال‌وروز مناسبی ندارد اما با همه ناخوشی امید و حیات را به ساحل‌نشینان هدیه می‌دهد. خزر امیدوار است تا با اعمال برخی از اقدامات فنی و عمرانی یا اصلاحات رفتاری در زندگی بشر به روزهای اوجش بازگردد که یقیناً تحقق این آرزوی با همراهی مردم و مسئولان امری ممکن بوده که ثمره آن در تحولات اجتماعی و اقتصادی ساحل‌نشینان مشهود خواهد شد.
حال خزر مناسب نیست
یک کارشناس محیط‌زیست به خبرنگار مهر گفت: ویژگی‌های بارز اکولوژیکی، غنای چشمگیر ژنتیکی و تنوع بی‌همتای زیستی و همچنین موقعیت خاص استراتژیکی دریای خزر جایگاه ویژه‌ای برای این اکوسیستم ترسیم کرده است.
قاسم آذریان ادامه داد: مشکلات مشهود و اصلی محیط‌زیستی دریای خزر که باعث اختلال وضعیت طبیعی آن شده بسیار فراوان است؛ معضلاتی که متأسفانه گونه‌های ارزشمندی چون ماهیان خاویاری یا فک دریای خزر، تنها پستاندار زیستمند این بوم سازگان را در فهرست گونه‌های در معرض خطر انقراض قرار داده و حیات اکولوژیکی و اقتصادی زیست‌بوم خزر را متأثر کرده است.
وی فهرستی طولانی از مشکلات این بوم سازگان دریایی را برشمرد و افزود: صید بی‌رویه آبزیان به‌خصوص ماهیان خاویاری، تخریب زیستگاه‌ها و از دست رفتن مناطق تخم‌ریزی ماهیان خاویاری، تخلیه مستقیم آلودگی‌های شهری، صنعتی و کشاورزی مناطق ساحلی به دریا، بار زیاد آلودگی‌ها با منابع مشخص و نامشخص در حوضه آبریز رودخانه‌های منتهی به دریا و مشکل بسیار بزرگ زباله‌های رهاشده در ساحل و دریا و مدیریت ضعیف مناطق ساحلی، تغییرات فیزیکی عظیم در رژیم طبیعی رودخانه‌ها مانند سدسازی، استخراج شن و ماسه و مانند آن؛ تنها بخشی آسیب‌های اصلی واردشده به این اکوسیستم محسوب می‌شود که رفع همه یا بخشی از آن نیازمند اراده‌ای فراملی و منطقه‌ای است.
همه این چالش‌ها باعث می‌شود که حال دریای خزر مناسب نباشد و نیازمند توجه فوری نهادها و دستگاه‌های متولی است.
کنوانسیون تهران ارزش حقوقی بالایی دارد
مشترک بودن زیستگاه آب خزر بین پنج کشور پیرامونی سبب شد تا این کشورها برای حل دغدغه‌های خزر دست یاری به‌سوی هم دراز کنند زیرا برای کمک به حیات بزرگ‌ترین اکوسیستم آبی محصور در خشکی جهان اقدامات یک کشور نمی‌تواند در برابر حجم مشکلات و چالش‌های فراروی آن تأثیر چندانی داشته باشد.
در همین راستا دولت‌های حاشیه خزر با امضا یک کنوانسیون منطقه‌ای تلاش می‌کنند تا اقدامات مؤثرتری را اجرایی کنند.
عبدالقادر ایری از اعضای تشکل‌های محیط‌زیستی گلستان هم ضمن اشاره به تأثیرات چشمگیر امضای کنوانسیون تهران در راستای حفاظت بهینه از دریای خزر، اظهار کرد: ۱۲ آگوست، روزی تاریخی است زیرا برای اولین بار، پنج کشور حاشیه خزر برای همکاری‌های محیط‌زیستی در رابطه با دریای خزر با هم به توافق رسیدند.
روسیه، ترکمنستان، آذربایجان، قزاقستان و ایران در سال ۱۳۸۲، کنوانسیون منطقه‌ای حفاظت از محیط‌زیست دریای خزر موسوم به کنوانسیون تهران را امضا و تاریخ ۲۱ مردادماه ۱۳۸۵ را «روز دریای خزر» نامیدند.
این تنها معاهده موردتوافق پنج کشور حاشیه دریای خزر و تنها بستر همکاری برای حفاظت و نجات بوم سازگان منحصربه‌فرد دریای خزر است لذا ارزش حقوقی و اجرای بالایی دارد.
بوی تعفن ساحل کمتر شده است
فرماندار بندرگز هم به خبرنگار مهر گفت: بندرگز اولین شهری بود که اگوکشی شده و تقریباً ۹۰ درصد فاضلاب شهر جمع‌آوری و خروجی آن مورد تائید آزمایشگاه محیط‌زیست بوده و به رودخانه‌ها بازمی‌گردد.
حسین احمدی افزود: شهرک صنعتی هم دو تصفیه‌خانه داشته که تقریباً می‌توان گفت به‌صورت کامل عمل تصفیه و میکروب‌سنجی انجام و مشکلی در این خصوص نداریم.
ممکن است چند دامداری در مسیر باشند که پساب آن‌ها وارد خزر شود که البته آن‌ها نمی‌توانند منشأ آلودگی باشند.
احمدی در مورد بوی تعفن ساحل هم گفت: این بو به دلیل دپوی جلبک و خزه مرده و عدم ارتباط ساحل با دریا بوده که البته امسال کمتر شده و با کمک شهرداری و با کمک قایقرانان آشغال‌ها جمع‌آوری شد.
تعارضات برطرف شود
مدیر بنادر و دریانوردی گلستان هم در خصوص مداخلات خزر به خبرنگار مهر گفت: در جلسه مدیریت سواحل استان ساماندهی سواحل مطرح و مقرر شد که آب منطقه‌ای و منابع طبیعی به‌عنوان متولی آن را مشخص کنند.
اللهیار اسعدی افزود: به‌واسطه عقب‌نشینی آب خزر یا خلیج گرگان مداخلات وجود دارد که برخی اسناد داشته و بخشی هم جز مستثنیات اراضی ملی محسوب می‌شود و این تعارضات باید برطرف شود.
ماهیان خاویاری در معرض انقراض
مدیرکل شیلات گلستان هم در خصوص ترمیم ذخایر به خبرنگار مهر گفت: ۲۱ شرکت پره در استان وجود دارد که امسال ۱۷ شرکت فعال بودند.
سید جواد قدس‌علوی افزود: طرح تعدیل جامعه صیادی را امسال انجام داده و ۸۵۷ نفر از جامعه صیادان از طرح خارج و به هرکدام ۲۸ میلیون تومان اعطا شد.
بازسازی ذخایر دریا با رهاسازی مولدان صیدشده از دریا یا مولدسازی در مراکز شیلات انجام می‌شود؛ سال گذشته این رقم ۶۵ میلیون قطعه بود و امسال تاکنون ۷۰ میلیون رهاسازی شده و تا پایان به ۷۷ میلیون قطعه هم می‌رسد.
امسال ۸۵۰ تن صید از خزر انجام‌شده که بخشی توسط صیادان غیرمجاز و بخشی هم توسط پره‌ها بوده است.
طرح تعدیل جامعه صیادی سرانه صید برای هر نفر را از ۲۵۰ کیلوگرم به ۴۵۰ کیلوگرم افزایش داده و این امر منجر به افزایش درآمد و کاهش سن صیادان و پایداری در صید می‌شود.
مطرح کردن مباحثی چون انتقال آب خزر، گسترش بی‌برنامه طرح‌های آب‌شیرین‌کن و افزایش سدهای بسته‌شده بر رودخانه‌های تأمین‌کننده آب خزر ازجمله چالش‌های فراروی این پهنه آبی بوده که سبب می‌شود ارزشمندترین زیستگاه‌های آبی جهان به سبب دخالت‌های نسنجیده و شتاب‌زده جوامع انسانی پیرامونی وضع مساعدی نداشته و هم‌اکنون دست یاری به‌سوی مردم و مسئولان دراز کرده است.
نظر شما