طلای سیاه اردکان در معرض نابودی | ضرورت حفاظت از رویشگاه‌های خدادادی زیره سیاه

به گزارش همشهری‌آنلاین به نقل از ایسنا، بخش خرانق در شهرستان اردکان که در فاصله ۶۰ کیلومتری از مرکز استان یزد قرار دارد، از نعمت‌های خدادادی بیشماری برخوردار است که از جمله آن می‌توان به گیاه خودرو و وحشی زیره سیاه  که از خوش‌عطرترین انواع آن در ایران است، اشاره کرد.

گیاه زیره سیاه، یک گیاه کاملاً خودروست که تاکنون کشت و پرورش آن در جایی از ایران به صورت رسمی گزارش نشده است. این گیاه خوارکی و دارویی در کنار گیاه دیگری به نام «آنغوزه» از جمله گیاهان خودرو در شهرستان اردکان است که هرساله در اواخر بهار و با آغاز تابستان، طرفداران خود را به سمت کوه و دشت این شهرستان روانه می‌کند.

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان اردکان گفت: زیره سیاه کوهی که از گیاهان خودرو در بخش خرانق شهرستان اردکان به شمار می‌رود، در مناطقی از روستاهای درند(دیرین) تا  مزرعه میرها و انجیرآوند این بخش به دست می‌آید.

مرتضی افخمی افزود: اهالی بومی منطقه بیشتر برای استفاده خانگی مبادرت به چیدن این گیاه دارویی می‌کنند.

وی ادامه داد: طبق بخشنامه رسمی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، برداشت زیره سیاه به منظور خرید و فروش با توجه به خشکسالی‌های پی در پی و کاهش شدید رویش این گیاه، ممنوع شده و با متخلفان براساس قانون برخورد می‌شود.

همکاری بومیان

افخمی اظهار کرد: بومیان در حفظ و نگهداری گونه‌های نادر گیاهی منطقه به‌ویژه  زیره سیاه و  آنغوزه مشارکت مناسبی دارند، اما در موسم برداشت با افراد غیربومی و کسانی که شناخت کافی از طبیعت ندارند، با مشکلاتی روبه‌رو می‌شویم.

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان اردکان گفت: اهالی بخش خرانق از قدیم به صورت عرفی و اخلاقی، حتی دام‌های خود را از ورود به مناطق رویش گیاه زیره منع و بعد از زمان مقرر(هفتادمین روز سال) اقدام به چیدن این طلای سیاه خدادادی می‌کردند.

وی ادامه داد: این قانونمندی بومی‌های منطقه تا امروز ادامه دارد، اما گاهی نیز مشاهده می‌شود که افراد غیربومی این قانون را نقض می‌کنند.

افخمی افزود: چندسالی است که نه تنها میزان رویش زیره سیاه کاهش یافته بلکه این رویشگاه‌ها در معرض نابودی قرارگرفته‌اند.

وی، فرهنگ‌سازی و آموزش را از جمله راهکارهای حفظ این گیاه ارزشمند عنوان کرد و گفت: با نابودی هر بوته از گیاهان خودرو و ارزشمندی چون زیره سیاه، یک گام به نابودی سرسبزی و بکری منطقه نزدیک شده و فرزندان خود را از برکات الهی دور خواهیم کرد.

ارزش دارویی

دکتر علی خیوه، متخصص طب ایرانی نیز گفت: گیاه زیره سیاه، علاوه بر استفاده به عنوان افزودنی و ادویه، کاربرد فراوانی در طب سنتی و دارودرمانی دارد.  

وی اضافه کرد: دانه یا میوه این دارو حاوی اسانس معطر است که به طور عمده برای کاهش نفخ و سوء هاضمه و افزایش شیر مادران مصرف دارد.

• آشنایی با خواص زیره

خیوه ادامه داد: همچنین مصرف موضعی زیره به صورت روغن یا اسانس به عنوان مسکن و کاهش‌دهنده سردرد و دردهای عضلات و مفصل کاربرد دارد. این گیاه در موارد خاص برای کاهش وزن یا لاغری هم مورد استفاده قرار می گیرد.

این متخصص طب ایرانی گفت: زیره سیاه در مطالعات آزمایشگاهی، اثرات آنتی‌اکسیدانی و ضدمیکروبی و در ارزیابی‌های حیوانی، اثرات ضدتشنج، کاهش‌دهندگی قند، کلسترول خون و تقویت دستگاه تنفس را دارد.

حال با توجه به اهمیت دارویی گیاه خودرو و در معرض نابودی زیره سیاه، باید برای حفط این طلای سیاه بیابان‌های ایران، آستین بالا زد.