این گفت‌وگو پیش از رفتن دانش جعفری انجام شد. در طول گفت‌وگوی کوتاه ما او مدام بر در پیش بودن تحولات بزرگ تاکید می‌کرد و در بسیاری از مواقع خواهان خاموش کردن ضبط می‌شد.
گفت‌وگو با او از اختلافات بر سر رقم سرمایه‌گذاری خارجی شروع شد و به برنامه‌های این سازمان برای عملیاتی شدن سرمایه‌های مصوب ختم شد.
- درباره رقم سرمایه‌گذاری خارجی در این 2سال اختلافات زیادی است بسیاری رقم سرمایه‌گذاری خارجی را کمتر از میزان اعلام شده می‌دانند و برخی از جذب چندین میلیارد دلاری سرمایه خارجی سخن می‌گویند. بالاخره میزان سرمایه‌گذاری خارجی در کشور چقدر است؟
من مسئول پاسخگویی به نوشته‌های روزنامه‌ها و تایید و تکذیب آنها نیستم. حتی در مورد نقل قول‌هایی که از طرف من در خبرگزاری‌ها و روزنامه‌ها درج می‌شود تردید دارم.
چون معتقدم مطالبی که بیان کرده‌ام با آن چیزی که روی خروجی روزنامه‌ها و سایت‌ها قرار گرفته تفاوت داشته است. اما در مورد سؤ ال شما به‌طور کلی می‌گویم که رقم مصوب سرمایه‌گذاری خارجی ایران در14سال گذشته بیش از 30میلیارد دلار بوده است.
- یعنی از سال 1372 تا پایان سال 1386 رقمی حدود 30 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی جذب شده است؟
بله، همین‌طور است. این رقم متعلق به طرح‌های مصوب سرمایه‌گذاری خارجی است؛ اما یک طرح پس از تصویب یک دوره ساخت دارد که تقریبا 3تا 5 سال طول می‌کشد تا طرح‌های مصوب، در یک بازه زمانی خاص، وارد کشور شود. بنابراین همواره اختلاف میان طرح‌های مصوب و رقم جذب سرمایه‌گذاری وجود دارد.
در طول 2سال گذشته رقمی حدود 20 میلیارد دلار تحت عنوان سرمایه‌گذاری خارجی تصویب شده است. اگر از لحاظ منطق اقتصادی طرح یا مدیریت آن میزان جذب سرمایه‌گذاری خارجی بررسی شود می‌توان گفت که 10 تا 15درصد سرمایه‌گذاری خارجی جذب شده است که البته این با فرض عملکرد بسیار خوب در جذب سرمایه‌گذاری خارجی است. بنابراین باید به این موضوع توجه کنید که بین سرمایه‌گذاری مصوب و میزان جذب آن اختلاف همواره وجود دارد.
- مشخص نکردید که در دو سال گذشته چه میزان سرمایه‌گذاری خارجی جذب شده است؟
همان‌گونه که گفتم رقم جذب سرمایه‌گذاری خارجی 10 تا 15درصد حجم طرح‌های مصوب بوده است.
- یعنی رقمی بالغ بر 5/2 تا 3 میلیارد دلار از 20 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی مصوب، جذب شده است؟
تقریبا همین‌طور است و این رقم جذب شده است. البته انتظار ما این است که این رقم جذب شده در سال‌های آینده روند رو به رشدی داشته باشد.
- فکر می‌کنید فرآیند جذب باقیمانده 20 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی مصوب چقدر زمان می‌برد؟
اتفاقی که هم‌‌اکنون افتاده ، به عبارتی حجم «انبوه» سرمایه‌گذاری خارجی طی 2سال گذشته است و به‌طور طبیعی ما انتظار داریم طرحی که در سال 85 تصویب شده سرمایه‌گذار خارجی تا سال 1388 و 89 برای تکمیل طرح مصوب، سرمایه خود را وارد کشور کرده باشد.
در 6ماهه اول سال گذشته رقمی بالغ بر 10 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی تصویب شده است پس به‌طور طبیعی طی سال 1389 و 90 این طرح‌ها تکمیل می‌شود. به‌طور طبیعی نیز جذب سرمایه‌گذاری خارجی تا سال 1389 و 90 افزایش خواهد یافت. اما به یک نکته توجه کنید. در روند سرمایه‌گذاری خارجی، بیش از 30دستگاه اجرایی درگیرند. در واقع نظام بوروکراسی اداری کشور به گونه‌ای است که سرمایه‌گذار خارجی باید با 30نهاد مختلف ارتباط برقرار کند.
شهرداری‌ها، وزارتخانه‌ها، نیروهای نظامی و انتظامی، ثبت شرکت‌ها و چندین مورد دیگر نهادهایی است که سازمان سرمایه‌گذاری خارجی با آنها در ارتباط است تا سرمایه‌گذار وارد پیچیدگی‌های اداری این سازمان‌ها نشود. تاسیس مرکز خدمات سرمایه‌گذاری در همین راستا بوده است.
سیستم این مرکز به گونه‌ای عمل می‌کند که نمایندگان تمام دستگاه‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری خارجی در این مرکز مستقر هستند و با مراجعه سرمایه‌گذار به این مرکز، فرآیند کار به‌صورت ساماندهی شده و یکجا انجام می‌گیرد. البته در این راستا، یکی از مشکلات اساسی سازمان، آماده‌سازی ظرفیت‌های نهادی سایر دستگاه‌ها برای ارتباط نزدیک با سرمایه‌گذاران خارجی و حتی داخلی است.
- شما برای برطرف‌ساختن این مشکل، برنامه‌ای دارید؟
تلاش ما بیشتر روی حذف بوروکراسی اداری متمرکز شده بود که خوشبختانه موفق شدیم در مرحله اول نظام اداری را در مواجهه با سرمایه‌گذاران خارجی متحول کنیم.
- آقای دکتر، شما رقم مصوب سرمایه‌گذاری خارجی در 14سال گذشته را 30میلیارد دلار ذکر کردید. سؤال ما به‌طور مشخص این است که چه میزان از این 30میلیارد دلار جذب شده است؟
رقم سرمایه‌گذاری خارجی مصوب ایران طی 14سال گذشته 30میلیارد دلار بوده است.
- برای جذب سرمایه‌گذاری‌های مصوب چه سیاستی در پیش گرفته‌اید؟
یکی از برنامه‌های ما در این مورد تاسیس صندوق سرمایه‌گذاری خارجی است که این پیشنهاد در دست بررسی است. روال کار این صندوق به گونه‌ای است که شرکتی به وسیله 2شرکت خارجی و داخلی ثبت می‌شود که مسئول انجام طرح است. معمولا 30درصد طرح به‌صورت سرمایه نقدی وارد می‌شود و 70درصد باقیمانده نیز به اتکای اعتبار طرح از بازارهای بین‌المللی به‌صورت فاینانس جذب می‌شود. اما به‌طور معمول شرکت‌ها برای تجهیز منابع مالی یا جذب 70درصد باقیمانده با مشکل مواجهند و صندوق سرمایه‌گذاری خارجی در این نقطه است که به کمک سرمایه‌گذاران می‌آید.
- منابع این صندوق از کجا تامین می‌شود؟
از حساب ذخیره ارزی یا منابع زودبازده.
- سرمایه اولیه این صندوق باید چقدر باشد؟
پیش‌بینی ما این است که این صندوق بین 5 تا 10 میلیارد دلار باید سرمایه اولیه داشته باشد.
بنابراین از حساب ذخیره ارزی برای کمک به سرمایه‌گذار خارجی نیز استفاده خواهد شد؟
شرکت ثبت شده در ایران بوده و ماهیت ایرانی خواهد داشت. بنابراین از حساب ذخیره به بخش خصوصی کمک می‌کنیم. تسهیلات این صندوق نیز متناسب با تسهیلات معمول بانک پرداخت می‌شود.
در برنامه چهارم اجازه تامین هزینه‌ها به وسیله فاینانس تا سقف 30 میلیارد دلار داده شده و بانک مرکزی قطعا برای بیشتر نشدن این میزان برنامه‌ریزی خواهد کرد. اگر بتوان با تاسیس این صندوق رقم جذب فاینانس را به 50درصد رساند تحولی عظیم ایجاد شده است.
- شما در جایی از تعدد دستگاه‌ها درجریان جذب سرمایه‌گذاری خارجی انتقاد کردید اما چرا باید وظیفه‌ای که حساب ذخیره ارزی قادر به انجام دادن آن است به صندوق تامین سرمایه‌گذاری خارجی انتقال داده شود؟
حرف شما کاملا صحیح است. به همین دلیل نیز در نظر داریم چند بانک نظیر توسعه صادرات و تجارت را برای حمایت از شرکت‌های حاضر و علاقه‌مند به استفاده از تسهیلات صندوق تامین سرمایه‌گذاری خارجی قانع کنیم.
