به گزارش همشهری آنلاین به نقل از ایرنا، علی محرابی‌نژاد افزود: در خوزستان ۱۰ هزار حلقه چاه شناسایی شده که از این تعداد ۵ هزار و ۱۰۰ حلقه مجاز و بقیه غیرمجاز است.
وی بالا بودن سطح آب‌های زیرزمینی را یکی از دلایل توسعه چاه‌های غیرمجاز دانست و اضافه کرد: محدوده مطالعاتی آهودشت با یک هزار حلقه، محدوده دزفول و اندیمشک با ۹۰۴ حلقه و محدوده میان‌آب شوشتر با ۷۸۳ حلقه چاه غیرمجاز بیشترین تعداد را در استان دارند.
محرابی‌نژاد ادامه داد: طبق تقسیم بندی مدیریت منابع آب کشور، خوزستان به ۲۸ محدوده مطالعاتی تقسیم شده که این محدوده‌ها شامل ۴۳ آبخوان آبرفتی و منابع آب سازند سخت است، همچنین بر اساس آخرین آماربرداری یک هزار و ۴۶۰ دهانه چشمه و ۷ دهانه قنات در استان شناسایی شده که در شمال استان قرار دارند.
وی میزان برداشت از آب زیرزمینی در استان را سالانه ۱.۸ میلیارد مترمکعب عنوان کرد و افزود: از این مقدار ۷۰۰ میلیون به صورت غیرمجاز و ۱.۱ میلیارد مترمکعب به صورت مجاز برداشت می‌شود.
محرابی‌نژاد اظهار کرد: ۸۷ درصد چاه‌های استان مربوط به کشاورزی، هفت درصد صنعت و ۶ درصد شرب است، از لحاظ میزان مصرف نیز ۹۲ درصد منابع آب زیرزمینی استان در کشاورزی، ۲ درصد در صنعت و ۶ درصد در بخش شرب مصرف می‌شود.
وی ادامه داد: ۹۸ درصد چاه‌های غیرمجاز برای مصارف کشاورزی حفر شده است که ۳۲ درصد حجم آب مورد نیاز شرب استان از منابع آب زیرزمینی تامین می‌شود، اما در بخش آب روستایی حدود ۶۵ درصد از آب شرب از منابع زیرزمینی استحصال می‌شود.
به گفته وی تامین آب شرب شهرهای دزفول، اندیمشک، شوش، ایذه و لالی به طور ۱۰۰ درصد و در بهبهان و رامهرمز بخشی از آب شرب از منابع زیرزمینی است.
کسری ۱.۲ میلیارد مترمکعب
رئیس گروه حفاظت و بهرهبرداری از منابع آب زیرزمینی سازمان آب و برق خوزستان اضافه کرد: کسری مخازن آب زیرزمینی در استان در دوره ۱۰ ساله، حدود ۱.۲ میلیارد مترمکعب بوده که نسبت به پتانسیل، در حدود ۲۰ درصد کسری را نشان می‌دهد.
وی خشکسالی را مهم‌ترین عامل افت آب‌های زیرزمینی در خوزستان بر اساس مطالعات دانست و افزود: صدور مجوز برداشت آب زیرزمینی از سال ۹۵ در کشور (کشاورزی) لغو شده و برای هیچ متقاضی جدیدی به جز در زمینه مصارف شرب وصنعت مجوز صادر نمی‌شود.
محرابی‌نژاد اظهار کرد: «طرح احیا و تعادل بخشی آب‌های زیرزمینی» با هدف جلوگیری از برداشت چاه‌های غیرمجاز و جبران کسری مخازن آب زیرزمینی از سال ۸۳ در کشور آغاز شده، این طرح مشتمل بر ۱۵ پروژه است که ۱۱ مورد از آنها بر عهده وزارت نیرو است.
وی عمده تمرکز طرح تعادل بخشی را بر پرکردن چاه‌های غیرمجاز و جلوگیری از اضافه برداشت دانست و گفت: در سال‌های ۹۸-۹۱ تعداد ۳۹۴ حلقه چاه با حکم قضایی مسدود شده که بیشتر آنها در دزفول، اندیمشک، بهبهان، رامهرمز و میان‌آب شوشتر قرار داشته و این کار ۵۰ میلیون مترمکعب صرفه جویی به دنبال داشته است.
محرابی‌نژاد ادامه داد: خوزستان از لحاظ تعداد منابع آب زیرزمینی و چاه‌ها در رده ۲۴ کشوری است. در این استان به دلیل وجود منابع آب سطحی و تغذیه آب زیرزمینی از آب سطحی، همچنین شور بودن بخشی از آبخوان‌ها و برداشت نکردن از آنها، افت منابع آب زیرزمینی کمتر از برخی استان‌هاست اما استان‌های دیگر کشور با بحران‌های شدیدی مواجه هستند.
۴محدوده ممنوعه آب زیرزمینی
رئیس گروه حفاظت و بهرهبرداری از منابع آب زیرزمینی سازمان آب و برق خوزستان در ادامه نسبت به افت شدید آب در آبخوان‌های شمال استان هشدار داد و از احتمال اعلام ممنوعیت در ۳ محدوده مطالعاتی استان در آینده نزدیک خبر داد.
محرابی‌نژاد گفت: در حال حاضر محدوده مطالعاتی «قلعهتل- مرغاب» در استان ممنوعه اعلام شده اما ۳ محدوده مطالعاتی ایذه، باغملک و میداوود نیز که وضعیت بحرانی دارند و مطالعات آن در حال انجام است و به عنوان ممنوعه اعلام می‌شوند. محدوده مطالعاتی قلعه تل از مرداد ۹۷ به مدت ۳ سال ممنوعه اعلام شده که در زمان اعلام ممنوعیت ۱۶ متر از ضخامت آب خوان را از دست داده بود.
وی ادامه داد: مناطق از لحاظ شدت آسیب پذیری به «آزاد»، «ممنوعه» و «ممنوعه بحرانی» سطح بندی می‌شود. کسری مداوم در آبخوان، روند کاهش شدید و جبران نشدن کسری سبب می‌شود که یک محدوده مطالعاتی ممنوعه اعلام شود، به این معنی که صدور مجوز از منابع آب زیرزمینی در آن محدوده به جز برای شرب، مجاز نیست، اما در محدوده‌های آزاد صدور مجوز برداشت آب زیرزمینی در صورت وجود تخصیص برای مصارف شرب و صنعت بر اساس قوانین امکان پذیر است.
به گفته وی از زمان اعلام ممنوعیت در مناطق ممنوعه به مدت ۳ سال، صدور مجوز برداشت آب از منابع زیرزمینی مجاز نیست و بعد از این مدت در صورت بهبود وضعیت آبخوان، می‌توان با اخذ مجوزهای لازم ممنوعیت آبخوان خاتمه یابد.
محرابی‌نژاد تاکید کرد: در محدوده‌هایی که ممنوعه اعلام می‌شود، ممنوعیت حفر چاه جدید (برای مصارف کشاورزی و صنعت)، کنترل برداشت با نصب کنتور، تعدیل و اصلاح پروانه‌های بهرهبرداری تا زمان جبران کسری مخزن اعمال می‌شود.
وی ساماندهی تشکل‌های مردمی را از دیگر راهکارهای بهبود وضعیت آبخوان‌ها دانست و افزود: در محدوده قلعه تل تشکل‌ها شناسایی اما هنوز اجرایی نشده است. همچنین برای سنجش آب زیر زمینی در هر دشت شبکه سنجش نصب می‌شود که در حال حاضر این شبکه روی ۷۱۲ حلقه چاه در استان نصب و سطح آب در آنها به صورت ماهانه پایش می‌شود.
این مسئول تعداد چاه‌های غیرمجاز در قلعه تل را کمتر از ۱۰ حلقه عنوان کرد و گفت: به طور کلی افت آبخوان‌ها ناشی از کمبود تغذیه (کاهش بارندگی)، اضافه برداشت چاه‌های مجاز و گسترش و برداشت چاه‌های غیرمجاز است اما در قلعه تل عامل اصلی خشکسالی بوده است.
این مسئول تاکید کرد: در قلعه تل در یک بازه ۱۰ ساله (از ۹۵-۸۵) آبخوان حدود ۱۰ متر افت کرده (که در درازمدت بیشتر بوده) و بیلان آن ۱۱ میلیون مترمکعب کسری مخزن داشته که به نسبت وسعت آبخوان عدد قابل توجهی است. اگرچه بارندگی‌های اخیر بخشی از کسری مخزن آبخوان‌ها را جبران کرده اما هنوز آبخوان‌های شمالی به وضعیت طبیعی و پایدار نرسیده است.
زنگ خطر افزایش نیترات
این مقام مسئول همچنین با اشاره به تاثیر زباله‌های شهری و سموم کشاورزی بر آلودگی منابع آب زیرزمینی گفت: این مساله سبب شده نیترات چاه‌ها در دزفول، اندیمشک و ایذه افزایش زیادی داشته باشد.
وی افزود: در دزفول و اندیمشک قرار گرفتن محل دفن زباله‌ها در محل تغذیه آب زیرزمینی و نشت شیرابه زباله و در ایذه انتشار آلودگی از طریق سموم و کودهای کشاورزی سبب آلوده شدن چاه‌ها شده است، البته مسئولان آبفا در دزفول و اندیمشک اعلام کرده‌اند که محل برداشت آب شرب را تغییر داده‌اند.
محرابی‌نژاد یکی از پیامدهای افت آب‌های زیرزمینی را فرونشست زمین عنوان کرد و گفت: در این زمینه مطالعات کمی انجام شده و فقط یک پایان نامه در دانشگاه شهید چمران اهواز درباره آبخوان ایذه وجود دارد که نشان می‌دهد در این محدوده ۳ سانتیمتر نشست زمین رخ داده است.
وی درباره فرونشست‌های زمین در اهواز اظهار کرد: بررسی مخاطرات مرتبط با فرونشست زمین مربوط به سازمان زمین شناسی است اما آمارهای منابع آب در اهواز، افت آب زیرزمینی را نشان نمی‌دهد، زیرا در این شهر مصرف آب زیرزمینی نداریم.
عوارض جبران ناپذیر برای آیندگان
محرابی‌نژاد تاکید کرد: گشت و بازرسی به ۳۶ گروه برای شناسایی چاه‌های غیرمجاز افزایش یافته است و چاه‌های غیرمجاز از طریق گروه‌های گشت و کنترل، گزارش‌های مردمی و بررسی تصاویر ماهواره‌ای از توسعه کشت‌ها انجام می‌شود.
وی افزود: در دشت‌هایی که شبکه آبیاری ساخته شده همچون دزفول، شوش، گتوند، عقیلی و میان‌آب، آبخوان‌ها از طریق آب سطحی تغذیه شده و سطح آب زیرزمینی بالاست، این عامل سبب توسعه تخلف و حفر چاه‌های غیرمجاز می‌شود. همچنین بدون همراهی مردم، تلاش‌ها ثمر نخواهد داشت، زیرا با برداشت بی‌رویه و فرونشست زمین، دیگر نمی‌توان آبخوان‌ها را احیا کرد.
نظر شما