واردات نزدیک به 5/3 میلیون تن شکر با کاهش تعرفه و عرضه آن با قیمت‌های بالاتر در بازار داخلی، ناشی از حاکم نبودن سیاستگذاری منسجم در وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی و بازرگانی است.
در واقع تنظیم بازار، بهانه‌ای برای دستیابی برخی افراد به اهداف غیر تولیدی است. در این که با سرمازدگی اخیر باید نسبت به واردات برخی مرکبات اقدام شود، بحثی نیست اما اکنون نظام تعرفه‌ای در سایه سیاست‌های تنظیم بازار با نوسانات شدیدی مواجه می‌شود.
همچنین برخی دست‌های پشت پرده به تغییرات شدید تعرفه‌ها دامن می‌زند تا منافع گروه‌های خاص تامین شود. اگر هدف از واردات، تنظیم بازار است باید این امر منجر به کاهش قیمت کالاهای وارداتی برای مصرف کننده شود.
گرچه اکنون تعرفه واردات برخی محصولات کشاورزی صفر شده اما هیچ نظارتی بر چگونگی عرضه این محصولات از سوی واردکنندگان صورت نمی‌گیرد این امر موجب شده تا محصولات وارداتی با قیمت‌هایی بیش از دو برابر قیمت واردات به مصرف‌کننده عرضه و در واقع کاهش تعرفه واردات، تاثیری در کاهش قیمت و تنظیم بازار این محصولات نداشته باشد.
اکنون نظام تعرفه‌ای واردات محصولات کشاورزی به ابزاری برای فرار از پرداخت تعرفه ، واردات ارزان قیمت و عرضه کالای وارداتی به قیمت‌های بسیار بیشتر از قیمت وارداتی این کالاها تبدیل شده‌است.
در حالی که قیمت جهانی هر کیلو مرکبات با هزینه حمل حدود800 تا 900 تومان است اما با وجود واردات این محصول با تعرفه صفر، اکنون قیمت پرتقال درجه یک در بازار داخلی بیش از 2 هزار تومان است.
در شرایط کنونی نگرانی اصلی آن است که سود حاصل از مابه‌التفاوت قیمت جهانی محصولات کشاورزی وارداتی با قیمت عرضه این کالاها در بازار داخلی به جیب چه کسانی سرازیر می‌شود «پس باید ابتدا پرتقال فروش را پیدا کرد».
از سوی دیگر با وجود کاهش تعرفه واردات برنج به صفر اکنون قیمت برنج مرغوب تولید داخلی به بیش از 2600 تومان افزایش یافته است. این شیوه سیاستگذاری برای تنظیم بازار، تنها مختص کشور ماست.
قیمت واردات یا تعرفه هیچ ارتباطی با قیمت تمام شده این محصولات در بازار داخل نداشته و در واقع مصرف‌کننده نهایی چه تعرفه واردات 100 یا صفر درصد باشد، با تعرفه 300 درصدی کالا را مصرف کرده و متحمل زیان بسیار می‌شود چرا که هیچ نظارتی بر عرضه محصولات وارداتی صورت نمی‌گیرد.
اکنون قیمت وارداتی هر تن برنج باسماتی درجه یک پاکستان با تعرفه صفر درصد، حدود 600 تا 700 دلار است که با در نظر گرفتن 300 دلار هزینه حمل و نقل و سود واردات باید قیمت مصرف‌کننده این محصول حداکثر هزار دلار در هر تن باشد، اما آیا واقعا قیمت این برنج در بازار داخلی هزار تومان است؟
این روند موجب شده تا کاهش تعرفه واردات برنج به بهانه تنظیم بازار این کالا هیچ تاثیری در کاهش قیمت تمام شده آن بازار داخلی نداشته و اکنون قیمت هر کیلو برنج معطر هاشمی در بازار داخلی به بیش از 2 هزار و500 تومان افزایش یافته‌است.
با این روند کاهش تعرفه و افزایش واردات محصولات مختلف کشاورزی مانند برنج ، پنبه ، انگور، موز، مرکبات ، حبوبات و... تنها موجب زیان تولید داخلی و افزایش توان رقابتی این محصولات در مقابله با تولید داخلی شده‌است.
گرچه اغلب واردکنندگان ، بخش خصوصی هستند اما باید پرسید آیا هر متقاضی بخش خصوصی که از توانایی مالی و سایر امکانات لازم برای واردات برخوردار باشد، قادر به واردات میوه مرکبات یا ... خواهد بود؟
در واقع اکنون به دلیل روابط برخی واردکنندگان با دولت، انحصار در واردات شکل گرفته و دولت از وظیفه اصلی خود یعنی نظارت بر قیمت و چگونگی توزیع کالاهای وارداتی دور و سیاستگذاری و نظارت بر اجرای قوانین کم رنگ شده است.
باید پرسید وظیفه تعیین قیمت محصولات کشاورزی وارداتی برای عرضه در بازار داخلی بر عهده چه دستگاهی بوده و سود حاصل از مابه‌التفاوت قیمت جهانی محصولات وارداتی با قیمت‌های عرضه در بازار‌های داخلی، چگونه تقسیم یا عاید چه افرادی می‌شود؟!.
*دبیرکل خانه کشاورز
