به گفته کارشناسان، این افراد عامل بسیاری از جرائم کوچک و بزرگ مانند سرقت با تهدید چاقو از شهروندان و... هستند و اغلب اعتیاد تزریقی دارند. آنها آرامش را از شهروندان سلب کرده‌اند و برخی از آنها به بیماری‌هایی مانند ایدز مبتلا هستند. که با انجام رفتارهای پرخطر و تزریق‌های غیربهداشتی منتقل می‌شود.
این افراد یا خانواده ندارند یا خانواده‌های خود را ترک کرده و یا از سوی خانواده‌هایشان طرد شده‌اند و اغلب زیر پل‌ها یا در خانه‌های در حال ساخت و رها شده، پارک‌ها، خیابان‌ها و... برای خود مکانی به منظور ماندن فراهم می‌کنند.
شهرداری اهواز هر ماه از جمع‌آوری این معتادان از خیابان‌ها خبر می‌دهد و بهزیستی نیز سالانه درباره ساماندهی وضعیت آنها گزارشی تهیه می‌کند، اما روز به روز جمعیت بیشتری از معتادان متجاهر در خیابان‌های کلان‌شهر اهواز دیده می‌شوند و چهره آن را فرتوت و خموده کرده‌اند.
- سخن قانون درباره معتادان متجاهر
یک کارشناس مسائل اجتماعی در این باره به همشهری می‌گوید: با تصویب قانون جدید مبارزه با مواد مخدر، جرم‌انگاری اعتیاد حذف شد، اما با تقسیم معتادان به خودمعرف و متجاهر، الزامات و شرایط خاصی برای گروه‌های معتاد در نظر گرفته شد.«علی رحمانی» اظهار می‌کند: بر اساس اصلاح ماده ۱۵ قانون، معتادانی که با مراجعه به مراکز دولتی یا خصوصی به ترک اعتیاد و اخذ گواهی تحت درمان و کاهش آسیب اقدام کنند، از تعقیب کیفری معاف هستند و در غیر این صورت مجرمند.
وی می‌افزاید: البته قانون‌گذار در این ماده تاکید کرده است که وزارت تعاون، رفاه و تامین اجتماعی موظف است هزینه‌های ترک اعتیاد را مشمول بیمه‌های پایه و بستری قرار دهد و دولت هم مکلف به تامین اعتبارات لازم در لوایح بودجه سالانه است.رحمانی می‌گوید: اکنون دعوای اصلی در خصوص معتادانی است که نه‌تنها برای ترک مراجعه نمی‌کنند، بلکه دارای وضعیت رقت‌باری هستند و امنیت اجتماعی را نیز به خطر می‌اندازند.
وی بیان می‌کند: به موجب ماده ۱۶ قانون مبارزه با مواد مخدر و ۳ تبصره مربوط به آن، معتادان مواد مخدر و روان‌گردان و نیز معتادان متجاهر با دستور مقام قضایی از یک تا ۳ ماه در مراکز درمان دولتی و مجاز نگهداری می‌شوند. بنا بر نظر مقام قضایی، تمدید این مدت بلامانع است که با درخواست مراکز ذکرشده، معتادان موضوع این بند مکلف به اجرای تکالیف مراقبت بعد از خروج هستند.
- نبود مرکز نگهداری معتادان متجاهر
این کارشناس مسائل اجتماعی ادامه می‌دهد: همچنین، بر اساس تبصره دیگر ماده ۱۶، مقام قضایی می‌تواند برای یک بار با اخذ تامین مناسب و تعهد به ارائه گواهی، به تعلیق تعقیب به مدت ۶ ماه اقدام و معتاد را به یکی از مراکز موضوع ماده مزبور معرفی کند. این مراکز نیز موظفند ماهانه گزارش روند درمان معتادان را به مقام قضایی یا نماینده وی ارائه کنند.وی اضافه می‌کند: البته قانون‌گذار تاکید کرده است که توقف تعقیب این معتادان در صورت تایید درمان و ترک اعتیاد خواهد بود، وگرنه این روند تا زمان ترک فرد معتاد ادامه پیدا می‌کند.
رحمانی می‌گوید: البته با تصویب اصلاحیه قانون مبارزه با مواد مخدر در مجمع تشخیص مصلحت نظام در آذرماه ۸۹ و به خصوص اصلاح مواد ۱۵ و ۱۶ گام‌های مهمی برای کمک به ترک اعتیاد معتادان برداشته شد.این کارشناس اضافه می‌کند: اما مشکل از جایی شروع شد که مراکزی برای نگهداری معتادان متجاهر که به کمپ‌های ماده ۱۶ معروف شده‌اند، وجود نداشت و این تازه اول ماجرا بود. معتادان از خیابان‌ها جمع می‌شدند، در مراکزی به طور موقت برای ترک نگهداری می‌شدند و بعد از ترک، دوباره به خیابان‌ها برمی‌گشتند؛ موضوعی که همین حالا هم وجود دارد.
- خدمات‌رسانی به ۱۸۰۰ معتاد متجاهر
معاون توسعه امور پیشگیری اداره کل بهزیستی خوزستان نیز به خبرنگار ما می‌گوید: در ۳ سال گذشته به ۱۸۰۰ معتاد متجاهر در مراکز اقامتی بهبود و بازتوانی تحت نظارت بهزیستی استان خدمات‌رسانی شده است.«علی حسن‌زاده» بیان می‌کند: طرح ساماندهی معتادان متجاهر استان با عنوان تبصره ۲ ماده ۱۶، با هدف خدمت‌رسانی به جامعه و کاهش آسیب‌های اجتماعی از فروردین سال ۹۵ تاکنون با مدیریت بهزیستی خوزستان و همکاری سایر دستگاه‌های مرتبط از جمله شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر، پلیس مواد مخدر و شهرداری کلان‌شهر اهواز در حال اجراست.وی ادامه می‌دهد: معتادان متجاهر پذیرش‌شده در مراکز بهزیستی ۳ تا ۶ ماه نگهداری می‌شوند و برابر با پروتکل‌های درمانی خدمات تخصصی دریافت می‌کنند.
- خدمات ارائه‌شده به معتادان
حسن‌زاده اظهار می‌کند: در فروردین امسال طرح نوروزی ساماندهی معتادان متجاهر در ۱۱ شهرستان و ۳۳ مرکز اقامتی بهبود و بازتوانی تحت نظارت بهزیستی خوزستان اجرا شد. بر این اساس ۴۲۶ معتاد متجاهر در مراکز تحت نظارت بهزیستی خوزستان مقیم هستند و تا پایان شهریور در این مراکز می‌مانند.وی می‌گوید: خدمات پزشکی، پرستاری، روانشناختی، بستری در مراکز درمانی (بیمارستان) در صورت نیاز، تهیه و تامین داروهای مورد نیاز، انجام ویزیت‌های روان‌پزشکی و مداخلات تخصصی در صورت نیاز، غربالگری بیماری‌های عفونی و انجام تست اچ‌آی‌وی، آزمایش‌های کلینیکی و ارائه خوراک، پوشاک و وسایل بهداشتی برخی از خدمات ارائه شده به معتادان نگهداری شده در مراکز هستند.
- مشکل اهواز در جمع‌آوری معتادان
همچنین، مدیرکل امور اجتماعی استانداری خوزستان در گفت‌وگو با خبرنگار همشهری با بیان این‌که یکی از مشکلات اهواز در حوزه آسیب‌های اجتماعی جمع‌آوری معتادان متجاهر از سطح شهر است، اظهار می‌کند: به همین دلیل راه‌اندازی مرکز ماده ۱۶ ترک اعتیاد در خوزستان در دستور کار قرار گرفته است.«صادق کریمی‌کیا» فعالیت واحد جدیدی در سپاه تحت عنوان معاونت اجتماعی را اتفاق خوبی می‌خواند و در این باره می‌گوید: این اتفاق به آماده‌سازی یک مرکز ماده ۱۶ ترک اعتیاد توسط سپاه پاسداران در استان منجر شد. این مرکز دارای کمپ و اردوگاه نگهداری معتادان است، اما دامنه فعالیت‌ها تنها به نگهداری از این افراد محدود نمی‌شود، بلکه رویکرد کار و درمان آنها نیز مورد توجه است.
- برخورد قاطع با معتادان
این مسئول می‌گوید: ورود سپاه به حوزه آسیب‌های اجتماعی و نیز جمع‌آوری معتادان متجاهر به معنی سلب مسئولیت از دیگر دستگاه‌های متولی در این زمینه نخواهد بود. ما معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی اهواز، بهزیستی و فنی حرفه‌ای را مکلف به انجام وظایف تعریف‌شده می‌دانیم.کریمی‌کیا با بیان این‌که اجرای طرح پاک‌سازی مناطق آلوده در شهرستان اهواز ۵ درصد از آمار جرائم خرد این شهرستان را کاهش داده است، می‌افزاید: پلیس مبارزه با مواد مخدر استان با تمام ظرفیت خود برای جمع‌آوری معتادان متجاهر، مبارزه با خرده‌فروشان و همچنین پلمب اماکن توزیع مواد مخدر پای کار است و روز به روز بر شدت برخوردهای قاطع خود با این افراد می‌افزاید.
- معتادان پس از ترک دوباره برمی‌گردند
دبیر شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر خوزستان نیز با اشاره به جمع‌آوری سالانه ۷۰۰ معتاد متجاهر از سطح استان بیان می‌کند: هزینه بسیار زیادی برای درمان و ترک این معتادان صرف می‌شود، اما در نهایت باز به خیابان‌ها برمی‌گردند.
«حسین لامی‌زاده» ادامه می‌دهد: به دلیل وجود اعتیاد بین صنوف، دانشجویان، دانش‌آموزان و دیگر اقشار جامعه، انتظار می‌رود همه دستگاه‌های ذی‌ربط فعالیت بیشتری در زمینه پیشگیری از اعتیاد داشته باشند.وی با اشاره به وضعیت اردوگاه ترک اعتیاد در حال احداث اهواز می‌گوید: اردوگاه جدید ترک اعتیاد با هدف درمان معتادان راه‌اندازی می‌شود چون عملکرد برخی کمپ‌های ترک اعتیاد موفقیت‌آمیز نبوده است.لامی‌زاده ادامه می‌دهد: امیدواریم این مرکز در نیمه دوم ماه جاری راه‌اندازی شود.
نظر شما