نیش عقرب در نوک دم آن قرار دارد. عقرب‌ها بیشتر در آب و هوایی گرم زندگی می‌کنند. آن‌ها قادرند ماده سمی خطرناکی از قسمت عقب بدنشان به طرف مهاجمان بپاشند. این خزنده‌های خطرناک در مناطق کویری بیشتر دیده می‌شوند. گرمای هوا این روزها در جنوب سیستان و بلوچستان سبب شده است گزارش‌های مردمی از افزایش تولیدمثل عقرب‌ها هشداردهنده باشد.
از سویی باران‌های سیل‌آسای اخیر در استان نیز جمعیت حشرات مختلف و آفات از جمله رتیل و عقرب را افزایش داده است؛ همچنین عقرب‌ها برای تامین آب و رهایی از گرمای طاقت‌فرسای تابستان به روستاها و خانه‌های مردم پناه آورده‌اند. عقرب‌ها در تاریکی شب و در سکوت از محل انتخابی خود خارج و برای اهالی خانه خطرساز می‌شوند.
در محیط بیرونی اغلب کودکان به دلیل عدم شناخت بندپایان و آگاهی از سمی بودن و همچنین بازی در محل‌های زندگی این خزندگان دچار گزیدگی می‌شوند و گاهی جان خود را از دست می‌دهند. در تازه‌ترین خبرها آمده است که عقرب‌گزیدگی موجب مرگ «سامان حشمتی»، کودک ۶ ساله اهل روستای دسک بخش بنت شهرستان نیکشهر در جنوب سیستان و بلوچستان شد. در اول خردادماه امسال هم کودک ۷ ساله راسکی بر اثر عقرب‌گزیدگی جان خود را از دست داد. این کودک در محله امام‌آباد از توابع شهرستان سرباز ساکن بود.
- چگونگی ورود عقرب‌ها
یکی از اهالی روستای ملوران در نیکشهر می‌گوید: بارش باران و گرمای هوا سبب شده منازل روستاییان به مأمنی برای حشرات تبدیل شود. «غلام برازنده» می‌افزاید: عقرب‌ها از درز دیوارها، در منازل و پنجره‌ها به داخل خانه‌ها می‌آیند و در تاریکی شب به‌دنبال شکار از محل انتخابی خود خارج می‌شوند. وی با اشاره به افزایش زاد و ولد حشرات پس از باران‌های بهاری ادامه می‌دهد: عقرب در مناطق روستایی به وفور مشاهده می‌شود و هر لحظه امکان عقرب‌گزیدگی برای ساکنان این مناطق وجود دارد. وی می‌گوید: بسیاری از افراد، بدون این‌که نیش عقرب را تجربه کرده باشند، با شنیدن واژه «عقرب» ناخودآگاه دچار ترس می‌شوند. ضروری است مسئولان نسبت به سم‌پاشی مناطق مسکونی پس از باران اقدام کنند.
- کمبود آمپول عقرب‌گزیدگی صحت ندارد
برخی شهروندان نیکشهری معتقدند آمپول و سرم عقرب‌گزیدگی در مراکز بهداشتی و درمانی روستایی وجود ندارد و برای تهیه آن باید از دانشگاه علوم پزشکی ایرانشهر درخواست شود. همچنین فرد عقرب‌گزیده باید به نیکشهر یا ایرانشهر اعزام شود که دیر رسیدن بیمار به این مراکز موجب مرگ وی می‌شود؛ اما رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایرانشهر این ادعا را رد می‌کند.
«محمدمهران امینی‌فرد» می‌افزاید: عده‌ای معتقدند آمپول ضد زهر عقرب در مراکز درمانی نیست، در حالی که در هر مرکز بهداشتی آمپول و سرم ضد زهر عقرب وجود دارد که در صورت تمام شدن، به سرعت بر اساس درخواست مرکز مربوطه این دارو در اسرع وقت تأمین و ارسال می‌شود. سرپرست بخشداری بنت نیز که در خردادماه عقرب‌گزیدگی موجب مرگ «سامان حشمتی»، کودک ۶ ساله در روستای دسک این بخش شد، می‌گوید: این بخش با حدود ۳۰ هزار نفر جمعیت از محروم‌ترین مناطق کشور است و با کمبود شدید امکانات بهداشتی، درمانی، آموزشی، ورزشی، راه، طرح هادی، آب، برق، تلفن و اینترنت روبه‌رو است.
«بشیراحمد رئیسی‌زاده» می‌افزاید: نیاز است در بخش بنت بیمارستان و خدمات بهداستی و درمانی لازم و پزشک متخصص مستقر شود. وی بر جبران کمبودها و محرومیت‌زدایی از این بخش تاکید کرد و افزود: این‌که یک نفر بر اثر عقرب‌گزیدگی فوت می‌کند؛ یعنی این‌که کمبود امکانات بهداشتی و درمانی وجود دارد.
- مهم‌ترین راه‌های پیشگیری
رئیس مرکز بهداشت شهرستان نیکشهر در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از عقرب‌زدگی بهسازی محیط منزل و کار است. با بستن سوراخ‌ها، درزها و شکاف‌های دیوار، نصب توری روی پنجره‌ها و گرفتن فاصله بین در و کف زمین راه ورودی احتمالی عقرب به منزل مسدود می‌شود. «صیدی بلوچی» می‌افزاید: معمولاً چوب، سنگ، علوفه و نخاله‌های ساختمانی که در گوشه‌ای از حیاط منزل دپو می‌شوند محل مناسبی برای جمع شدن حشرات به‌ویژه عقرب‌ها هستند. وی ادامه می‌دهد: به ساکنان روستاها و شهرهایی که در معرض هجوم حشرات قرار دارند توصیه می‌شود از بازی کودکان در مکان‌های مخروبه و راه رفتن آن‌ها با پای برهنه به‌ویژه هنگام شب جلوگیری کنند. همچنین کشاورزان و کارگران ساختمانی هنگام کار در باغ‌ها، مزارع و ساختمان‌سازی از دستکش و چکمه استفاده کنند.
- علائم عقرب‌گزیدگی
رئیس مرکز بهداشت شهرستان نیکشهر با اشاره به عقرب‌زدگی در مناطق روستایی می‌گوید: عقرب‌گزیدگی دردناک است و می‌تواند برای بچه‌ها کشنده باشد. بلوچی می‌افزاید: کسی که عقرب او را نیش زده احساس درد، سوزش یا کرختی در ناحیه نیش‌زدگی می‌کند و به ندرت پیش می‌آید فرد در سراسر بدن، با علائم شدید یا واکنش شدیدی مواجه شود.
وی ادامه می‌دهد: کرختی گسترده در بدن، مشکل در بلع، بندآمدن زبان، تاری دید، سفید شدن چشم، حمله صرع، افزایش ترشح بزاق و تنگی‌نفس از علائم اورژانسی عقرب‌گزیدگی هستند که می‌توانند منجر به مرگ فرد شود. بلوچی می‌گوید: برخی مناطق روستایی از مراکز بهداشتی و درمانی فاصله دارند و لازم است افراد در حین عقرب‌زدگی اقدامات اولیه را انجام دهند و محل عقرب‌گزیدگی را با آب و صابون بشویند. هرگونه زیورآلات را از بدن خارج کنند تا با تورم بافت آسیب‌دیده، گردش خون دچار مشکل نشود.
رئیس مرکز بهداشت نیکشهر در ادامه می‌افزاید: پس از شست‌وشو با صابون، یک کمپرس سرد (حوله سرد) را باید به مدت ۱۰ دقیقه روی منطقه آسیب‌دیده قرار دهید. سپس آن را برای ۱۰ دقیقه بردارید و دوباره آن را روی محل گزیدگی قرار دهید. استفاده از کمپرس سرد کمک می‌کند درد کاهش یابد. همچنین به آهسته شدن سرعت گسترش سم در بدن فرد عقرب‌گزیده کمک می‌کند. بیشترین تأثیر استفاده از کمپرس سرد در ۲ ساعت اول پس از یک مورد عقرب‌گزیدگی است.
بلوچی می‌افزاید: اگر فرد دچار مشکل در بلعیدن است، غذا یا مایعات به او ندهید و در صورت لزوم، از یک مسکن ضد درد کمک بگیرید. ممکن است مصرف ایبوپروفن برای این کار مناسب باشد. آن را امتحان کنید تا به رفع ناراحتی و درد در عقرب‌گزیدگی کمک کند. سپس فرد را به سرعت به مراکز بهداشتی و درمانی منتقل کنید تا درمان‌های پزشکی را دریافت کند.
- سالمندان و کودکان در معرض عقرب‌زدگی
رئیس مرکز بهداشت شهرستان نیکشهر می‌گوید: افراد سالمند، کودکان و افراد کم‌سن و سال، بیشتر در معرض عقرب‌زدگی هستند. آن‌ها ممکن است بر اثر عقرب‌گزیدگی جان خود را از دست بدهند. علت مرگ در این افراد معمولاً نارسایی قلبی یا ایست تنفسی است که چند ساعت پس از عقرب‌گزیدگی اتفاق می‌افتد. «صیدی بلوچزهی» می‌افزاید: بازرسی و تکاندن دستکش‌های باغبانی، چکمه‌ها و لباس‌هایی که برای مدتی استفاده نشده‌اند، ضروری است. همیشه هنگام کار در باغچه یا مزرعه کفش بپوشید.
وی ادامه می‌دهد: هنگام پیاده‌روی یا اردو زدن، لباس‌های آستین‌بلند و شلوار بپوشید و قبل از این‌که به کیسه‌خواب خود بروید، آن را از نظر وجود عقرب‌ها بررسی کنید. اغلب لباس‌ها و ملافه‌های خود را تکان دهید. وی می‌گوید: همچنین در یک پشه‌بند بخوابید. اگر دچار آلرژی به نیش حشرات هستید، یک آمپول خودکار اپی‌نفرین (آدرنالین) را به همراه خود برای استفاده در مواقع ضروری داشته باشید. وی ادامه می‌دهد: اگر در نزدیکی خانه یا اردوگاه خود عقرب پیدا کردید، از یک انبرک برای دور کردن آن و رفع مزاحمتشان برای مردم استفاده کنید.
نظر شما