پدیده‌ای که به آن «شب‌مردگی» می‌گویند انگار بر تمام شهر سایه می‌اندازد و پیامدهای آن گریبان رهگذران و عابران پیاده را در خیابان‌های تاریک و خلوت می‌گیرد. اما طرح «حیات شبانه» که با آغاز ماه رمضان توسط شهرداری تهران در برخی مناطق مستعد شهر اجرا شده است می‌تواند راهکار مناسبی برای مقابله با شب‌مردگی و آسیب‌های ناشی از آن باشد. بر اساس این طرح که شب‌های ماه رمضان در محدوده میدان تجریش تا میدان قدس اجرا می‌شود اصناف و مغازه‌های حاشیه خیابان شهرداری مجازند تا ساعت ۳ بامداد فعالیت کنند. در یکی از شب‌های بلند ماه رمضان سری به خیابان شهرداری زدیم و در گفت‌وگو با کاسبان و شهروندانی که برای یک گشت کوتاه شبانه و خرید از واحدهای صنفی گذرشان به این محدوده افتاده است، درباره کیفیت اجرای طرح حیات شبانه، کمبودها و انتظارات‌شان از روند اجرای طرح گفت‌وگو کردیم.
- بیشتر احساس امنیت می‌کنیم
حوالی میدان تجریش شب‌های ماه رمضان انگار طولانی‌تر از همیشه شده‌است. عقربه‌های ساعت روی عدد ۱۲ به هم رسیده‌اند اما هنوز پیاده‌رویی که میدان تجریش را به میدان قدس می‌رساند، مملو از جمعیت است. تاریکی شب هم انگار از پیاده‌روی ضلع جنوب خیابان شهرداری کوچ کرده و زیر نور چراغ دستفروش‌ها، بازار داد و ستد کنار خیابان داغ است. ده‌ها دستفروش گوشه پیاده‌رو بساط کرده‌اند و جنس‌های‌شان را رو به عابران پیاده جار می‌زنند. با وجود این، اما خبری از آلودگی صوتی روز و بوق‌های کشدار خودروهایی که در ترافیک خیابان شهرداری گرفتار شده‌اند نیست. عابرانی که معلوم است از اجرای طرح حیات شبانه و فعالیت دستفروش‌ها و واحدهای تجاری تا ساعات بامدادی خبر دارند، خودشان را برای خرید شبانه به خیابان شهرداری رسانده‌اند. محمد نیازی یکی از اهالی محله تجریش که همراه با اعضای خانواده‌اش برای صرف غذا و گردش کوتاه شبانه به میدان تجریش آمده می‌گوید: «شب‌ها کوچه‌ها و خیابان‌های اطراف تجریش تاریک و خلوت بود، آنقدر که برای پیاده‌روی شبانه همراه با خانواده امنیت زیادی احساس نمی‌کردم. اما شب‌های ماه رمضان که اغذیه‌فروشی‌ها و مغازه‌ها تا ساعت ۳ باز است، تا حدودی شهروندان هم از این طرح استقبال کرده‌اند. همین حضور مردم در کنار هم باعث ایجاد حس امنیت شده است. من و خانواده‌ام قصد داریم تا پایان ماه رمضان یکی، ۲ بار دیگر نیز حضور در این فضا را تجربه کنیم.»
- شب‌های پربرکت اغذیه‌فروشی‌ها
برکت ماه رمضان سر سفره مغازه‌های اغذیه‌فروشی خیابان شهرداری بیشتر است. اگرچه بازار تجریش دیگر تعطیل شده و چراغ برخی از فروشگاه‌ها و مغازه‌های حاشیه خیابان شهرداری و اطراف میدان تجریش هم خاموش است اما بیشتر مغازه‌های اغذیه‌فروشی این خیابان که تمام طول روز کرکره‌شان پایین بود، حالا حسابی سرگرم حاضر کردن سفارش مشتریان هستند. از انواع فست و فود، آش، حلیم تا کباب تازه و انواع خوراکی‌هایی که عطرشان تمام پیاده‌رو را پر کرده است. مغازه‌ها تا ۳ صبح به مشتریان سرویس می‌دهند و در این میان هم عده‌ای سحری‌شان را از میدان تجریش به خانه می‌برند. صاحب یکی از اغذیه‌فروشی‌های خیابان شهرداری که از اجرای طرح حیات شبانه در این خیابان راضی به نظر می‌رسد پیشنهادی برای مسئولان شهری دارد: «این شب‌ها حال و هوای خیابان شهرداری تغییر کرده است. خدمات دادن به مشتریانی که با حال خوب برای خرید کردن و صرف غذا می‌آیند، باعث می‌شود ما هم با حس و حال و روحیه بهتری کار کنیم.
پیشنهاد می‌کنم شهرداری این طرح را بعد از ماه مبارک رمضان هم ادامه دهد. البته باید نهادهای دیگر هم بیشتر پای کار باشند تا امنیت مغازه‌ها و شهروندانی که تا پاسی از شب فعال هستند تأمین شود. » مجید محبی یکی از کاسبان میدان تجریش و از اعضای هیئت‌مدیره پاساژ قائم معتقد است شهرداری در اجرای طرح حیات شبانه باید نظارت دقیق‌تری به فعالیت دستفروشان و بساط‌گستران حاشیه خیابان داشته باشد. او می‌گوید: «دستفروشانی که در حاشیه خیابان شهرداری فعالیت می‌کنند، در ماه رمضان از ساعت ۵ عصر بساط می‌کنند. خواسته کاسبان این است که شهرداری نظارت بیشتری بر کار آنها داشته باشد. چراکه در شب‌های ماه رمضان و با اجرای این طرح، آنها می‌توانند تا ساعت ۳ بامداد فعالیت کنند. این درحالی است که کاسبان بازار تجریش که خارج از محدوده طرح هستند باید تعطیل کنند. در نتیجه شهروندان در ماه رمضان با اطلاع از اجرای این طرح در ساعات پایانی شب اقدام به خرید می‌کنند که در این صورت حق کاسبان ضایع می‌شود. پیشنهادم این است که در اجرای این طرح نظارت بیشتری بر فعالیت دستفروشان شود یا حداقل محدودیت بیشتری برای فعالیت آنها در زمان باز بودن مغازه‌های بازار قائل شوند.»
- موافقان و مخالفان کافه‌ون‌ها
کمی آن‌سوتر از همهمه مقابل مغازه‌ها، در نزدیکی میدان قدس، چند کافه‌ون رنگارنگ کنار خیابان پارک کرده‌اند. بیشترشان انواع ساندویچ و غذاهای فست‌فودی برای عرضه دارند و یکی، ۲ ون دیگر هم مشتریان‌شان را به نوشیدنی‌های داغ دعوت می‌کنند. همگی جوان‌های کم‌سن و سالی هستند که به دلایل مختلف این نوع از کاسبی را برای خودشان انتخاب کرده‌اند. راننده یکی از خودروهای ون که می‌گوید امشب کمی دیرتر از همیشه از راه رسیده، سرگرم آماده کردن بساط اغذیه‌فروشی سیارش می‌شود. او می‌گوید: «رونق گرفتن خیابان‌های شهر در ساعات پایانی شب برای ما و همه کسانی که کسب و کار رسمی ندارند یا توان اجاره محلی برای راه‌اندازی کسب و کار ثابت ندارند فرصت خوبی است. استقبال مشتریان خوب است و حتی خیلی‌ها از محله‌های پایین شهر برای حضور در این فضا به میدان تجریش می‌آیند. من و همکارم تلاش می‌کنیم تمام موارد بهداشی را رعایت کنیم و از طرفی به موضوع سدمعبر هم توجه می‌کنیم. امیدواریم مسئولان هم از فعالیت ما حمایت کنند. »
خرید کردن از ون‌ها برای مشتریان هم انگار جذابیت دیگری دارد. مریم امیدی ساکن شرق تهران است که همراه با همسرش برای خرید و گشتی کوتاه به خیابان شهرداری آمده است. او می‌گوید: «این خودروهای قدیمی و کافه‌ون‌ها همیشه برایم جذابیت داشته‌اند. این خودروها با رنگ‌های شاد، تزیینات خاص و نحوه خدمات‌دهی‌شان، حس و حال زیبایی به شهر می‌دهند. » البته فعالیت کافه‌ون‌ها و دستفروش‌ها در حوالی میدان قدس مخالفانی هم دارد. علیرضا حمیدی دبیر شورایاری محله تجریش می‌گوید: «درست است که شب‌ها ترافیک خیابان شهرداری و حوالی میدان تجریش و میدان قدس کمتر می‌شود اما فعالیت دستفروش‌ها و به‌ویژه خودروهای ون در حاشیه خیابان گاهی باعث ترافیک، سدمعبر و در نتیجه نارضایتی اهالی محله و خودروهای عبوری می‌شود. از طرفی به نظر می‌رسد نظارت جدی هم بر روی کیفیت و بهداشت محصولات این اغذیه‌فروش‌ها وجود ندارد و این مسئله می‌تواند مشکلاتی برای مشتریان ایجاد کند.»
- با سدمعبرکنندگان برخورد جدی می‌شود
ساعت از ۲ بامداد گذشته و چیزی به پایان زمان مجاز فعالیت اصناف و اغذیه‌فروشی‌های حاشیه خیابان شهرداری باقی نمانده است. با وجوداین، هنوز خبری از خلوت شدن پیاده‌روها نیست و داد و ستد و رفت‌وآمد شهروندان در حاشیه خیابان شهرداری همچنان ادامه دارد. شهرداری فعالیت مغازه‌ها و اصناف محدوده طرح حیات شبانه را که تا ساعت ۳ بامداد مجاز است اختیاری اعلام کرده و بیشتر کاسبان نیز از طرح استقبال کرده‌اند. با توجه به این استقبال و پیشنهاد برخی از کاسبان برای ادامه این طرح پس از پایان ماه مبارک رمضان، موضوع را با مسئولان شهرداری منطقه در میان گذاشتیم. مجید صالحی، مدیر روابط‌عمومی شهرداری منطقه ۱ دراین‌باره می‌گوید: «مجوز فعالیت اصناف و کاسبان محدوده طرح حیات شبانه تا ساعت ۳ بامداد صادر شده و اختیاری است.
این طرح فعلاً تا پایان ماه رمضان اجرا می‌شود و هنوز تصمیمی برای ادامه آن پس از پایان ماه رمضان گرفته نشده است. » صالحی به برخورد با کافه‌ون‌هایی که اقدام به سدمعبر می‌کنند، اشاره کرده و ادامه می‌دهد: «هیچ مجوزی برای فعالیت کافه‌ون‌ها در شمال تهران و منطقه یک شهرداری، صادر نشده است. چراکه نظارتی بر کیفیت و بهداشت مواد غذایی تولیدی کافه‌ون‌ها وجود ندارد. در این طرح نیز مجوزی برای فعالیت آنها صادر نکرده‌ایم. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم شهروندان از اغذیه‌فروشی‌های مجاز که توسط دستگاه‌های نظارتی و بهداشتی رصد می‌شوند خرید کنند تا سلامت خود و خانواده‌شان را به خطر نیندازند. با وجود این، اگر این کافه‌ون‌ها سدمعبر کنند، باز هم مبنای شهرداری برخورد با آنهاست.
در همین راستا هم تعدادی از کافه‌ون‌ها که در شب‌های اخیر سدمعبر کرده بودند، با حکم مراجع قضایی پس از رفع به پارکینگ منتقل شدند. همچنین با همکاری سایر دستگاه‌ها رفع سدمعبر کافه‌ون‌ها به‌صورت مستمر انجام خواهد شد. » تعداد دستفروشانی که در حاشیه پیاده‌روی میدان تجریش و خیابان شهرداری بساط کرده‌اند کم نیست. صالحی درباره فعالیت دستفروشان در شب‌های اجرای طرح حیاط شبانه می‌گوید: «مجوزی برای فعالیت دستفروشان و بساط‌گستران به‌ویژه در میدان تجریش و خیابان شهرداری صادر نشده و دلیل آن مزاحمت‌هایی است که برای رفت‌وآمد سواره و پیاده ایجاد می‌کنند. اما از آنجایی که این طرح در ساعات خلوتی شب اجرا می‌شود و محدودیت‌هایی برای رفت‌وآمد سواره و پیاده ایجاد نمی‌کند، منعی برای فعالیت آنها اعلام نکرده‌ایم.
اما در صورت مشاهده سدمعبر، مبنای شهرداری رفع سدمعبر است و قطعاً با دستفروشان و بساط‌گستران ارائه‌کننده مواد غذایی برخورد و رفع سدمعبر می‌شود. » دغدغه اصلی بسیاری از کاسبان محدوده اجرای طرح حیات شبانه، تأمین امنیت واحدهای تجاری‌شان بود. صالحی از هماهنگی‌های انجام شده با نیروی انتظامی خبر می‌دهد و می‌گوید: «یکی از لوازم اجرای طرح حیات شبانه تأمین امنیت اصناف و واحدهای تجاری بود. به همین دلیل هماهنگی‌های لازم با نیروی انتظامی انجام شده تا به‌صورت مستمر و با حضور نیروهای گشتی امنیت مغازه‌ها تأمین شود. »
- به اغذیه فروش‌های غیرمجاز نظارت کنید
حوالی امامزاده صالح(ع) هم شب‌های ماه رمضان شلوغ‌تر از همیشه است. کنار خیابان اغذیه‌فروش‌هایی بساط کرده‌اند که با کمترین امکانات بهداشتی، مشغول آماده کردن انواع کباب برای مشتریان هستند. اگرچه مأموران شهرداری از اغذیه‌فروش‌هایی که ابزار کارشان یک منقل زهوار دررفته و سطل‌های غیربهداشتی نگهداری گوشت، جگر و... است به دلیل سدمعبر برخورد می‌کنند، اما این شب‌ها بازار آنها هم رونق گرفته است. با صاحب یکی از مغازه‌های اغذیه‌فروشی میدان تجریش که گفت‌وگو می‌کنیم گلایه‌اش را از فعالیت اغذیه‌فروش‌های غیرمجاز این‌طور بیان می‌کند: «مغازه ما تا ساعت ۳ بامداد پذیرای مشتریانی است که برای استفاده از حال و هوای شب‌های طولانی ماه رمضان خیابان شهرداری را انتخاب کرده‌اند. این شب‌ها دیگر خبری از خلوتی و خاموشی در خیابان شهرداری و میدان تجریش نیست. در نتیجه ما هم سعی می‌کنیم با خدمات‌دهی به مشتریان تعطیلی مغازه در طول روز را جبران کنیم. اما فعالیت کبابی‌ها و جگرکی‌های غیرمجاز بلای جان مغازه‌هاست. امیدواریم شهرداری و دیگر نهادهای نظارتی به این موضوع بیشتر رسیدگی کنند.»
نظر شما