دفتر خواربار و كشاورزي سازمان ملل (فائو) كه مسئول برگزاري اين روز است، موضوع روز جهاني كوهستان امسال را «نكوداشت گونه‌گونگي و تكريم هويت» اعلام كرده كه منظور از آن، ارج نهادن بر تنوع فرهنگي‌اي است كه مردمان كوه‌نشين حامل آن هستند. كوه‌ها ميزبان جامعه‌هايي با فرهنگ و سنت‌هاي ديرين و خاستگاه چشمه‌ها و رودها هستند و از اين‌روست كه در درازناي تاريخ مورد احترام بوده‌اند. مردماني با فرهنگ‌هاي بسيار متفاوت در جهان، نيايشگاه‌هاي خود را بر فراز كوه‌هاي بلند ساخته‌اند و در كوه‌ها براي دشت‌هاي خود طلب ابر و باران كرده‌اند. مكان بسياري از رويدادهاي مذهبي و رخدادهاي تاريخي، كوهستان بوده و الهام‌بخش شمار زيادي از شاعران و نويسندگان نيز كوه بوده است. كوه‌ها، مهد غناي باورنكردني زبان‌ها، محل شكل‌گيري معماري‌هاي شگفت‌آور، نماد‌هايي براي ادبيات، سينما، موسيقي، سنت‌هاي شفاهي و همچنين موضوع چندين جشنواره فيلم مانند بنف (Banff)، تلوريد (Telluride)، ترنتو (Trento)، اوشوآيا (Ushuaia)، و «جشنواره فيلم ايران‌كوه» كه انجمن كوهنوردان ايران آن را برگزار مي‌كند، هستند.
منطقه‌هاي كوهستاني، زادگاه بخش بزرگي از جمعيت‌هاي اقليت جهان است. انزواي ناشي از بندهاي پرپيچ و تاب طبيعي، به پديد آمدن و ماندگاري فرهنگ‌هاي گوناگون كوهستاني كه بسياري از آنها بكر هستند، كمك كرده است. شوربختانه، مهاجرت، شهري‌شدگي و جنگ و درگيري، پايداري جامعه‌هاي كوه‌نشين را كه هر كدام ارزش‌ها و سامانه اعتقادي متفاوت دارند، تهديد مي‌كنند. طبق اطلاعات يونسكو از 669 اندوختگاه زيست‌سپهر 376مورد يا 56درصد، دربرگيرنده زيست‌بوم‌هاي كوهستاني هستند. در ايران نيز بيشتر منطقه‌هاي حفاظت‌شده كم‌و‌بيش كوهستاني هستند و دماوند بلندترين قله كشور، با پيگيري‌هاي دوستداران طبيعت و فرهنگ ايران، در سال1381 از سوي سازمان حفاظت محيط‌زيست به‌عنوان اثر طبيعي ملي و در سال1387 از سوي سازمان ميراث فرهنگي هم به‌عنوان اثر طبيعي ملي به ثبت رسيد و از چند سال پيش سازمان‌هاي غيردولتي و مسئولان دولتي پيگير ثبت آن در فهرست ميراث‌هاي جهاني هستند. زيست انساني در سرزمين ايران چنان پيوستگي‌اي با كوهستانها داشته كه در بيشتر اسطوره‌هاي ايراني، سرآغاز آباداني و تمدن، در پيوند با كوه‌ها و روان شدن آب از آنهاست. كوهستانها امروزه نيز همچنان زندگاني‌بخش سرزمين ايران و در عين حال بستر تنوع فرهنگي در خور توجه كشور هستند: قوم‌هايي با آداب و پوشاك و شيوه‌هاي معيشت متنوع، زبان‌ها و نيم‌زبان‌هاي بسيار، موسيقي‌هاي دل‌انگيز، دستبافته‌ها و ديگر صنايع‌دستي كم‌مانند و همچنين با تجربه‌هاي ارزشمند در بهره‌برداري و حفظ منابع طبيعي، در كوه‌ها و كوهپايه‌هاي ايران مي‌زيند.
نظر شما