معصومه ابتكار، رئيس سازمان حفاظت محيط‌زيست كه در دولت هشتم نيز موافق واگذاري آشوراده بود، سال93 موفق شد همزمان با داغ شدن موضوع گردشگري در كشور، در جلسات هيأت دولت، اعتماد اعضاي كابينه و شخص رئيس‌جمهور را نسبت به واگذاري جزيره آشوراده جلب كند. پس از اين پيگيري‌ها بود كه با انعقاد تفاهمنامه همكاري با سازمان ميراث فرهنگي، مسير واگذاري اين جزيره هموار شد.
دي‌ماه سال93 بود كه مسعود سلطاني‌فر، رئيس سابق سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري كه هفته گذشته به وزارت ورزش و جوانان رسيد، در پاسخ به همشهري از تأكيد دولت بر ادامه روند تغيير كاربري آشوراده خبر داد و گفت: «تصميم دولت در موضوع تغيير كاربري جزيره آشوراده به زون گردشگري با رعايت تمامي قوانين و مقررات و ملاحظات زيست‌محيطي اتخاذ شده و با قوت و قدرت اجرايي مي‌شود.» سازمان بازرسي كل كشور اما در نامه‌اي به سازمان حفاظت محيط‌زيست خواسته بود روند واگذاري و تغيير كاربري جزيره آشوراده متوقف شود.
چند روز پيش از گفت‌وگوي سلطاني‌فر با همشهري، رئيس سازمان حفاظت محيط‌زيست و رئيس سابق سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري در حاشيه نشست هيأت دولت، حساسيت‌هاي ايجاد شده در تغيير كاربري جزيره آشوراده را بررسي كردند.
اگرچه از جزئيات اين مذاكره اطلاعي در دست نيست اما سعيد شيركوند، معاون سرمايه‌گذاري و برنامه‌ريزي سازمان ميراث فرهنگي عصر همان روز كه 2معاون رئيس‌جمهور در حاشيه جلسه هيأت دولت حساسيت‌ها را بررسي كرده بودند، نامه ارسال شده سازمان بازرسي به سازمان حفاظت محيط‌زيست را تكذيب كرد و از آن به‌عنوان خبرهاي خودساخته رسانه‌ها نام برد.
همان زمان سازمان بازرسي كل كشور در سايت اطلاع‌رساني خود وجود چنين نامه‌اي را تأييد و به نقل از معاون سازمان بازرسي كل كشور اعلام كرد چنين نامه‌اي در 25 آذر ماه به سازمان حفاظت محيط‌زيست ارسال شده است.
- اصرار بر گشودن درهاي آشوراده
مسعود سلطاني‌فر، رئيس وقت سازمان ميراث فرهنگي اما در پاسخ به سؤال همشهري درخصوص نامه بازرسي كل كشور گفته بود، هنوز هيچ اقدامي در آشوراده صورت نگرفته كه سازمان بازرسي بخواهد براي توقف آن ورود كند.
به گفته رئيس وقت سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري، براساس تفاهم با سازمان حفاظت محيط‌زيست، آشوراده با هماهنگي مسئولان استان در مرحله انتخاب مشاور براي انجام مطالعات تكميلي است و مطالعات تكميلي براساس همان تفاهم انجام شده با سازمان حفاظت محيط‌زيست با رعايت مسائل قانوني و زيست‌محيطي اجرا مي‌شود و جاي نگراني وجود ندارد.
او اما تلويحا اعتراض انجمن‌هاي زيست‌محيطي و رسانه‌ها در واگذاري آشوراده و تغيير كاربري اين جزيره را جوسازي، جنجال‌سازي و هياهو خواند و گفت كه به دور از همه اين مسائل در آشوراده كار را به پيش مي‌برند.
توجيه مسئولان سازمان ميراث فرهنگي در ماجراي واگذاري و تغيير كاربري جزيره آشوراده اين بود كه اين جزيره متروكه است و در ميان علفزارهاي آن مارها و جانوران موذي براي ساكنان جزيره مزاحمت ايجاد مي‌كنند.
- تصميم ابتكار نهايي شد
در تازه‌ترين اقدام اما رئيس سازمان حفاظت محيط‌زيست در نامه‌اي به استاندار گلستان موافقت نهايي اين سازمان با طرح طبيعتگردي آشوراده را ابلاغ كرد. در متن اين نامه آمده است: «بازگشت به نامه شماره95/3/15309 مورخ95/6/1 معاون محترم امور عمراني استانداري و پيرو نشست اخير و بازديد صورت گرفته از جزيره آشوراده در راستاي اجرايي شدن مصوبه كاروان تدبير و اميد در استان گلستان، ضمن بررسي آخرين نسخه پيشنهادي استانداري به اطلاع مي‌رساند پياده‌سازي طرح گردشگري فوق با ملحوظ نمودن شرايط و توصيه‌ها و رعايت ضوابط و مقررات متعارف مورد تأييد است.»
در ادامه نامه سازمان حفاظت محيط‌زيست آمده است: طرح گردشگري جزيره آشوراده مشمول ارزيابي اثرات زيست‌محيطي و تأييد در كميته 2جهت صدور مجوز براي آغاز فعاليت است و ضوابط مدنظر اين سازمان بايد در طرح پيشنهادي رعايت شود.
در بخش ضوابط سازمان حفاظت محيط‌زيست براي تغيير كاربري آشوراده به زون گردشگري آمده است: تمامي فعاليت‌ها و اقدامات مورد تأييد قابل انجام جزيره آشوراده در محدوده طبيعتگردي تعيين شده در نقشه پيوست امكانپذير است. همچنين ضروري است جانمايي كاربري‌ها در پهنه زون مسير طبيعتگردي تعيين شده در نقشه پيوست، توسط مشاور همراه با نقشه سايت پلان و نقشه جزئيات تهيه و ارائه شود.
در اين دستور آمده است: احداث باغ‌موزه حيات‌وحش مشروط بر عدم‌ايجاد باغ‌وحش و نگهداري نمونه‌هاي زنده (به‌دليل احتمال شيوع بيماري‌هاي حيات‌وحش در پناهگاه ميانكاله و تداخل گونه‌ها و...) با نمايش نمونه‌هاي تاكسيدرمي گونه‌هاي بومي كشور به‌عنوان بخشي از مركز بازديدكنندگان جزيره (با توجه به اهميت مقوله آموزش در مراكز بازديدكنندگان) قابل احداث است و ايجاد آكواريوم نيز با رعايت ضوابط خاص دفتر تخصصي سازمان حفاظت محيط‌زيست در مركز بازديدكنندگان قابل انجام است.
براساس آنچه سازمان حفاظت محيط‌زيست اعلام كرده است، فعاليت‌هاي سايت ورزشي نيز بايد شامل امكانات غيرموتوري باشد و احداث مجتمع ورزشگاهي در آشوراده ممنوع است. زون تفريحي كودكان نيز بايد داراي فعاليت‌هاي سبك بازي كودكان باشد نه احداث شهربازي.
براساس اين دستور، سايت ورزش‌ها و تفريحات آبي شامل پلاژ شنا، قايقراني غيرموتوري و ماهيگيري بدون احداث نهر و درياچه مصنوعي با هماهنگي اداره شيلات صورت مي‌گيرد. همچنين سايت طبيعتگردي آشوراده حداكثر تا 200متر مجاز به پيشروي به داخل آب‌هاي خليج گرگان است.
رئيس سازمان حفاظت محيط‌زيست اعلام كرده است: راه تردد بازديدكنندگان جزيره نيز از مسير آبي تردد قايقراني بندرتركمن از طريق اسكله گردشگري جزيره است و طراحي يك اسكله جديد به‌منظور ساماندهي قايق‌ها و ورود طبيعتگردان در منتهي‌اليه ضلع غربي محدوده 48هكتاري جزيره در نزديكي مركز بازديدكنندگان با رعايت ضوابط و ملاحظات زيست‌محيطي امكانپذير است. همچنين ورود گردشگر به آشوراده نيز بايد مطابق با ظرفيت برد پهنه طبيعتگردي جزيره باشد و طراحي سازه‌ها با استفاده از روش‌هاي نوين اكوتكنيك، متناسب با شرايط محيطي با مصالح بومي و براساس اصول معماري منظر و ضوابط احداث اكولوژ مورد تأييد سازمان حفاظت محيط‌زيست ممكن است.
سازمان محيط‌زيست از بهره‌بردار آشوراده نيز خواسته است نحوه تأمين منابع آبي مورد نياز و مديريت پسماند و پساب را به‌طور دقيق مشخص كند. در فعاليت‌هاي گردشگري جزيره آشوراده پياده‌روي، عكاسي، پرنده‌نگري، نجوم، اسب‌سواري و دوچرخه‌سواري نيز بايد امكانپذير شود كه سازه‌هاي موقت قابل نصب در اين زون، شامل سايبان و آلاچيق‌هاي سبك، سكوي چادر، سرويس‌هاي بهداشتي سپتيك، برجك ديده‌باني و رصد پرندگان و ستارگان، كانكس‌هاي كوچك ارائه‌دهنده خدمات اوليه گردشگري و مراكز ارائه‌دهنده خدمات گردشگري مانند دوچرخه‌سواري و اسب‌سواري نيز تعبيه مي‌شوند.
- توصيه‌هاي ابتكار براي اداره بهتر سايت گردشگري آشوراده
معصومه ابتكار در بخش توصيه‌ها به سرمايه‌گذار و بهره‌بردار جزيره آشوراده آورده است: با توجه به‌وجود رستوران در جزيره، به جاي احداث رستوران جديد از فضاي رستوران موجود استفاده شود و امكان برپايي غرفه‌هاي ارائه‌كننده صنايع‌دستي و محصولات بومي و محلي نيز محدود باشد. كمك به ساماندهي، ارتقا و پشتيباني مركز امداد فك خزري نيز از ديگر توصيه‌هاي سازمان حفاظت محيط‌زيست به بهره‌بردار گردشگري جزيره آشوراده است. بهره‌گيري از انرژي خورشيدي، بازيافت آب باران، بازيافت مواد زائد و تهويه طبيعي از ديگر پيشنهادهاي سازمان حفاظت محيط‌زيست در تغيير كاربري جزيره آشوراده است.
سازمان محيط‌زيست در نامه تغيير كاربري جزيره آشوراده به بهره‌بردار يادآور شده است كه در طرح پيشنهادي، نحوه همكاري با سازمان حفاظت محيط‌زيست به جهت مشاركت در برنامه‌هاي حفاظتي جزيره آشوراده و نيز چگونگي مشاركت جوامع محلي، هيچ مطلبي ارائه نشده كه لازم است اين بخش نيز براساس مفاد مندرج در طرح مديريت پناهگاه حيات‌وحش ميانكاله به طرح پيشنهادي افزوده شود.
اين سازمان همچنين به بهره‌بردار يادآور شده است: ايجاد بازار روس‌ها و ساير بازارهاي مشابه و انجام فعاليت بالن‌سواري به‌دليل همخوان نبودن با سيستم‌هاي مديريت زيست‌بومي و ذخيره‌گاهي امكانپذير نيست و ايجاد بازار ماهي و ميگو به‌دليل احتمال بالاي آلودگي و محدوديت صيد در جزيره آشوراده در طرح جايگاه ندارد.
بنا بر اعلام سازمان حفاظت محيط‌زيست تأييد اجراي طرح بهره‌بردار به‌معناي موافقت با واگذاري مالكيت اراضي ملي در پناهگاه حيات‌وحش ميانكاله نيست. همچنين حدود 12هكتار از اراضي موسوم به 48هكتاري واقع در شرق جزيره آشوراده نيز هم‌اكنون جزء اراضي ملي است كه به‌منظور اجراي طرح گردشگري منطبق با زون تفرجي تيپ دو، قابل برنامه‌ريزي است.
نظر شما