وزن برخی گزینه‌های ریاست برسازمان میراث فرهنگی

 گزينه‌هاي متعددي براي رياست سازمان ميراث فرهنگي در رسانه‌هامطرح است كه چندنفر از آنها خود را گزينه جدي معرفي و برخي ديگر را كارشناسان و استادان دانشگاه‌ها و چهره‌هاي فرهنگي و انجمن‌هاي مردم نهاد و روزنامه‌نگاران به رئيس‌جمهور پيشنهاد كردند. در اين ميان اسامي نفراتي چون دكتر محمد مهدي حجت بنيانگذار سازمان ميراث فرهنگي، سيد محمد بهشتي رئيس سابق سازمان ميراث فرهنگي و رئيس كنوني پژوهشكده ميراث و گردشگري و مرتضي بانك معاون سرپرست نهاد رياست جمهوري نيز تاكنون در رسانه‌ها مطرح شده‌است. روزنامه همشهري سراغ برخي چهره‌هاي مطرح شده براي رياست سازمان ميراث فرهنگي رفته است تا مشخص شود سازمان ميراث فرهنگي در نگاه آنها چگونه جايي است و سكاندار آن بايد چه ويژگي‌هايي داشته باشد؟ اين سؤال هم مطرح شد كه اولويت اصلي سازمان ميراث فرهنگي چيست؟

• نياز به تخصص و بالابردن درك عمومي

دكتر پيروز حناچي، استاد دانشگاه و مدير گروه مرمت ابنيه و بافت، عضو شوراي‌عالي ميراث فرهنگي و رئيس سابق مركز آموزش عالي سازمان ميراث‌فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري در پاسخ به سؤالات همشهري اعلام كرد: به تأييد منشورهاي بين‌المللي كه به امضاي حدود130كشور رسيده است، ميراث فرهنگي و گردشگري 2بال توسعه كشورها هستند و هيچ‌كدام به تنهايي نمي‌توانند به مقصد برسند. در اين معنا، آنها كه تنها به موضوع گردشگري مي‌پردازند، همانقدر اشتباه مي‌كنند كه كساني كه به‌طور صرف به موضوع ميراث‌فرهنگي پرداخته‌اند.

به گفته او، منشورهاي بين‌المللي مي‌گويند همان اندازه كه به گردشگري و توسعه آن نياز است مقوله ميراث فرهنگي نيز براي پايداري خود به گردشگران نيازمند است و متأسفانه اين مقوله‌اي است كه در ايران به تعادل به آن نگريسته نشده است و به سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري يا به‌عنوان گردشگري نگاه شده يا تنها نگاه صرفا حفاظتي از آثار در آن مطرح بوده است اما اگر نتوان به‌صورت موازي به مديريت گردشگري و ارزش‌هاي يك اثر پرداخت هر دوي اين مقولات دچار صدمه مي‌شوند.

به گفته پيروز حناچي، پژوهش و شناخت عمومي در اين سازمان موضوع پايه‌اي و البته ‌نيازمند مديريت قوي است. عضو شوراي‌عالي ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري افزود: در 8سال گذشته يكي از شديدترين صدمات در دستگاه‌هاي دولتي به سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري با انتقال اين سازمان به شيراز و نابودي بخشي از اسناد با از دست دادن بدنه مديريتي و كارشناسي آن وارد شد.او گفت: سازمان ميراث فرهنگي در شرايط كنوني نيازمند عنايت ويژه دولت براي ادامه حيات است و تداوم حيات نيز صرفا به موضوع اعتبارات اين سازمان ارتباط ندارد ونيازمند اهميت ‌در دولت است.

به گفته پيروز حناچي، اصلي‌ترين موضوع در فعاليت‌هاي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري كشور، بالا بردن كيفيت تخصصي نيروي انساني در حوزه مديريتي و كارشناسي است. همچنين جلب توجه مردم به‌عنوان اصلي‌ترين حاميان ميراث فرهنگي كشور و بالابردن درك عمومي نسبت به مفهوم جديد ميراث فرهنگي حائز اهميت است.

• اولويت؛ استفاده از ظرفيت شوراي‌عالي

غلامحيدر ابراهيم باي سلامي نماينده سابق مجلس و مدير هلدينگ گردشگري سازمان تأمين اجتماعي هگتا كه نام او اكنون در پيشنهاد به رئيس‌جمهور براي رياست بر سازمان ميراث فرهنگي منتشر شده است در پاسخ به 3سؤال همشهري گفت: سازمان ميراث فرهنگي در نظام سياسي، اجتماعي و اقتصادي جامعه كنوني ايران با بحث ميراث فرهنگي، احراز هويت ملي و تاريخي ايراني اسلامي در فرايند جهاني شدن اهميت زيادي دارد و گردشگري در كنار ميراث فرهنگي با حفظ و تعالي آثار ‌ موجب پيشرفت جامعه است.

او گفت: ايران نگارستاني از جاذبه‌هاي فرهنگي، طبيعي، تاريخي و يك كشور - موزه است كه جهان براي ديدن آن تقاضاي بسيار دارد و بايد با توجه به ميراث فرهنگي و صنايع‌دستي كم نظير و فاخر اين موقعيت را به يك فرصت فرهنگي، تجاري تبديل كرد و از كشورهاي منطقه همچون امارات، تركيه، قطر و مالزي پيشي گرفت.

ابراهيم باي سلامي گفت: فردي كه رئيس سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري مي‌شود بايد نگرش فرهنگي، اقتصادي با تسلط بر پروژه‌هاي ملي، منطقه‌اي و بين‌المللي داشته باشد. وي افزود: رئيس سازمان بايد مسائل فرهنگي و گردشگري جهان را بشناسد و در يك تحليل تطبيقي جايگاه ايران را مشخص و آن‌را ارتقا ببخشد.

اين گزينه رياست بر سازمان ميراث فرهنگي ادامه داد: ميراث فرهنگي و گردشگري موضوعات دانش محور و تخصصي هستند كه به ظاهر ساده به‌نظر مي‌رسند اما مفاهيم پيچيده و تخصصي در خود دارند. به گفته او، هر كشوري كه بتواند جاذبه‌هاي خود را به نحو متعالي به‌ويژه دربخش فرهنگي، تاريخي بهتر ارائه كند امتياز و تفاوت بالاتري ‌دارد كه انتخاب مقصد گردشگران و فعالان فرهنگي را براي ورود و مسافرت به آن كشور فراهم مي‌كند.

غلامحيدر ابراهيم باي سلامي همچنين درخصوص اولويت اصلي سازمان ميراث فرهنگي در شرايط كنوني گفت: اولويت برنامه‌ها استفاده از ظرفيت قانون تشكيل سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري است. اين شورا مي‌تواند با تأكيد بر ايجاد تسهيلات، ارائه تشويق‌ها و تسريع در امور، عزم سياستگذاري و برنامه‌ريزي و مديريت را در سطوح كلان عملياتي كند. وي افزود: 11نفر از اعضاي كابينه عضو شوراي‌عالي هستند و اين شورافرابخشي است،بنابراين ايجاد سازوكار مناسب براي شوراي‌عالي ميراث فرهنگي و گردشگري مي‌تواند عزم و مشاركت ملي و مردمي را در سطح ملي و محلي برانگيزد. پس اولويت اول استفاده از ظرفيت شوراي‌عالي در امر حفاظت از ميراث فرهنگي و توسعه گردشگري است.

• تخصص شرط اصلي رياست

جمشيد حمزه‌زاده، رئيس جامعه هتلداران ايران در پاسخ به همشهري گفت: سازمان ميراث فرهنگي از سازمان‌هاي اصلي و بزرگ است كه بحث گردشگري، صنايع‌دستي و ميراث فرهنگي را ‌كه هركدام نياز به وزارتخانه دارند، پوشش مي دهد.اما گردشگري از اولويت‌هاي رئيس‌جمهور است.

حمزه‌زاده افزود: رئيس اين سازمان بايد فردي باشد كه از تخصص لازم برخوردار است. متأسفانه از زمان ادغام اين سازمان، افرادي به رياست رسيدندكه سياسي بودند و سازمان را در ادوار مختلف از ايفاي نقش اصلي بازداشتند. پس بايد فردي رئيس باشد كه در بطن سازمان بزرگ شده و به دور از مسائل حاشيه‌اي باشد.

او با تأكيد بر غيرسياسي بودن ماهيت سازمان ميراث فرهنگي گفت: ميراث فرهنگي و صنايع‌دستي از اهميت بسيار برخوردارند و بايد اولويت اين سازمان ميراث فرهنگي باشد كه در راستاي توسعه گردشگري است. اما آنچه بديهي است اين است كه توسعه گردشگري اكنون سياست كلان كشور است كه البته اين امر هم به‌معناي آن نيست كه ميراث فرهنگي و صنايع‌دستي از اولويت برخوردار نيستند.