دولت، بانكداري، تجارت، آموزش، ارتباطات و حتي سرگرمي‌هاي ما اين روزها شكل الكترونيك و مجازي به‌خود گرفته و خدمات متنوعش را برايمان به ارمغان آورده است اما دنياي تمام ديجيتال هم دردسرهاي خاص خودش را دارد. در اين دنيا هم نياز است تا امنيت و آرامش برقرار باشد و همه‌‌چيز حول محور قانون بچرخد. با اين حال، همانطور كه در دنياي حقيقي، وقوع جرم امري قابل‌پيش‌بيني به‌نظر مي‌رسد، در دنياي مجازي نيز وقوع انواع خلاف دور از ذهن نخواهد بود. به همين دليل لازم است تا بخشي از نيروهاي پليس متخصص براي ايجاد امنيت در دنياي سايبري همواره فعال باشند تا بتوانند از حقوق شهروندان دفاع كنند. رشد قارچ‌گونه جرائم سايبري مانند كلاهبرداري‌هاي اينترنتي، جعل داده‌ها و عناويـــن، سرقت اطلاعات، تجاوز به حريـم خصوصـــي اشخاص و گروه‌ها، هك و نفـــوذ به سامانه‌هاي رايانه‌اي و اينترنتي، هرزه‌نگاري و جرائم اخلاقي و برخي جرائم سازمان‌يافته ديگر، ايجاب كرده تا پليس فضاي توليد و تبادل اطلاعات(فتا) شكل بگيرد و با اين جرائم مبارزه كند. در اين صفحه كه اطلاعات آن به كمك يكي از كارشناسان پليس فتا آماده شده با جرائم اينترنتي و راه‌هاي مصون ماندن از آن بيشتر آشنا مي‌شويم.
- شكايت‌كردن در جرائم رايانه‌اي
اگر روزي مال‌تان را از طريق فضاي مجازي از دست داديد يا موضوع حيثيتي برايتان پيش آمد مي‌توانيد به‌صورت قانوني دنبال حق‌تان باشيد و مجرم را پيدا كنيد. پليس فتا، پس از ارائه شكايت از سوي شاكي خصوصي‌يا از طريق شكايت مدعي‌العموم اين امكان را خواهد يافت تا به درخواست آنها رسيدگي كند. بهترين و قانوني‌ترين راه براي ارائه شكايت، مراجعه به دادسراي جرائم رايانه‌اي است. اين دادسرا وظيفه دارد جرائمي كه در فضاي سايبر رخ داده را پيگيري كرده و حقوق شاكيان را به آنها بازگرداند. پس از مراجعه به دادسراي جرائم رايانه‌اي، پرونده تشكيل مي‌شود و رسيدگي به آن طبق روال قانوني به جريان مي‌افتد. دادسرا نيز بر حسب حساسيت پرونده و بررسي بيشتر موضوع، آن را به پليس فتا ارجاع مي‌دهد. در روند پيگيري پرونده هم ۲ امكان وجود دارد؛ اول اينكه ممكن است همان ابتدا شما به شخص يا اشخاص خاصي مظنون باشيد. در اين حالت، قاضي در جريان پيگيري پرونده آنها را به دادگاه احضار مي‌كند تا پاسخگوي شكايت باشند. در حالت دوم نيز ممكن است كه شما ندانيد جرم توسط چه كساني رخ داده است. در اين حالت هم بررسي‌هاي تخصصي پليس مي‌تواند گره گشاي پرونده باشد. يك راه ديگر هم براي ارائه شكايت وجود دارد كه راحت‌تر به‌نظر مي‌رسد. اگر جرمي عليه شما در فضاي مجازي اتفاق افتاد مي‌توانيد به سايت اينترنتي پليس فضاي توليد و تبادل اطلاعات (فتا) به نشاني WWW.cyberpolice.ir مراجعه و روي آيكون ارتباطات مردمي كليك كنيد. در اين بخش، مشخصات، نشاني و شماره تلفن به همراه موضوع شكايت شما به ثبت مي‌رسد و پليس فتا در كمترين زمان ممكن با شما تماس گرفته و موضوع را پيگيري خواهد كرد. براي اطلاع از نشاني مراكز پليس فتا يا دادسراهاي پليس رايانه‌اي هم مي‌توانيد به همين سايت مراجعه كنيد.
- آمار و ارقام چه مي‌گويند؟
شايد باورتان نشود اما آمارهاي رسمي خبر مي‌دهد كه هر 12ثانيه يك نفر در دنيا قرباني جرائم سايبري مي‌شود. همچنين طبق پيش‌بيني‌ها تا سال 2018، بيش از 3 ميليارد و 600 ميليون نفر در سراسر جهان به دنياي مجازي دسترسي خواهند داشت و گستردگي آن باعث افزايش جرم‌هاي رايانه‌اي خواهد شد. همين آمارها خبر از ضرر مالي 2تريليون دلاري به خاطر جرائم، سرقت اطلاعات و حملات سايبري مي‌دهد. خلافكارهاي رايانه‌اي تنها در سال 2013 توانسته‌اند 388ميليارد دلار درآمد براي خودشان كسب كنند. اين ميزان از جرم باعث شده تا تقريبا تمام كشورها به فكر ايجاد پليس سايبري بيفتند و از اين راه با مجرمان مقابله كنند. پليس سايبري همچنين رابطه تنگاتنگي با سازمان اينترپل دارد و مي‌تواند مچ خلافكارها را، حتي دورتر از مرزهاي هر كشور بگيرد.
- اصلا جرم رايانه‌اي يعني چه؟
تابه حال تعريف جامع و دقيقي درباره جرائم رايانه‌اي ارائه نشده است. شايد يكي از دلايل آن، تفاوت در ديدگاه‌ها يا گستردگي مفهوم فضاي سايبري و تخلفات مخصوص آن باشد. با اين حال، در تعريف كلي آمده كه انجام يا ترك هر فعلي كه از طريق رايانه يا از طريق اتصال به اينترنت رخ بدهد و آن فعل از سوي قانون ممنوع و برايش مجازات درنظر گرفته شده باشد جرم رايانه‌اي ناميده مي‌شود. جرم‌هاي رايانه‌اي يا همان سايبري به ۲ گروه عمده تقسيم مي‌شوند؛ اول، جرائمي هستند كه در آن از رايانه يا تلفن همراه به‌عنوان ابزار ارتكاب جرم استفاده مي‌شود و معمولا از طريق شبكه‌هاي رايانه‌اي و اينترنت اتفاق مي‌افتد؛ مثل انواع كلاهبرداري، جعل، هتك حرمت و سرقت رايانه‌اي. دسته دوم جرم‌هايي هستند كه در فضاي مجازي رخ مي‌دهند اما آثار آنها در دنياي واقعي ظاهر مي‌شود، مانند نفوذ غيرمجاز، شنود غيرمجاز و انتشار ويروس. شايد خلاصه تعريف جرم رايانه‌اي اين باشد كه هر رفتار ممنوع مرتبط با كاربرد رايانه و اينترنت را دربرمي‌گيرد. اينجاست كه پليس فتا وارد مي‌شود و دست خلافكارها را رو مي‌كند؛ مثلا طبق ماده 17 قانون جرائم رايانه‌اي هر كس به وسيله سامانه‌هاي رايانه‌اي يا مخابراتي، صوت يا تصوير و يا فيلم خصوصي ديگران را بدون رضايت آنها منتشر كند و يا در دسترس ديگران قراردهد به‌نحوي كه منجر به ضرر يا عرفا موجب هتك حيثيت ديگران شود، به حبس از 91 روز تا ۲ سال‌يا جزاي نقدي از 5 تا 40 ميليون ريال و يا هر ۲ مجازات محكوم خواهد شد.
- معروف‌ترين جرم‌هاي رايانه‌اي
بيشتر جرائم اينترنتي در حوزه امور مالي و خالي كردن حساب‌هاي بانكي اتفاق مي‌افتد. در اين روش، خلافكارهاي اينترنتي با شگردهاي مختلف رمز حساب‌هاي اينترنتي كاربران را به دست مي‌آورند و اقدام به سرقت مي‌كنند. گاه حتي برخي‌ها با استفاده از دستگاه‌هاي pos، خيلي راحت رمز 4رقمي كارت‌هاي بانكي را از مالك آن مي‌پرسند و هنگام خريد، ۲ بار از حساب وي پول برداشت مي‌كنند. هتك حيثيت و حرمت، سوءاستفاده از اطلاعات و تصاوير شخصي و انتشار بدون اجازه آنها، تجاوز به حريم خصوصي و هك‌كردن سايت‌ها از ديگر جرائم معروف اينترنتي است. عده‌اي هم سايت‌هايي را به نام چهره‌ها و شخصيت‌هاي معروف راه‌مي‌اندازند. كاربران هم به خيال اينكه با همان چهره در حال ارتباط هستند به خواسته‌هاي آنها تن مي‌دهند و در دام مي‌افتند. فيشينگ هم يكي ديگر از روش‌هاي كلاهبرداري اينترنتي است. در اين روش، سايتي كاملا شبيه درگاه اينترنتي بانك‌هاي معتبر كشور طراحي مي‌شود و شناسه و رمز عبور كاربران را هنگام خريد اينترنتي درخواست مي‌كند. سپس هكر يا همان كسي كه اين سايت تقلبي را ساخته با به دست آوردن اطلاعات اينترنتي اقدام به خالي كردن حساب آنها مي‌كند. انتشار ويروس و سرقت اطلاعات هم از جمله تخلفات سايبري به‌شمار مي‌رود.
- هشدارهايي براي سايبري‌ها
چند هشدار پليسي براي اينكه در دام مجرم‌هاي اينترنتي نيفتيد
از مكان‌هاي عمومي مانند كافي‌نت يا اماكني كه داراي اينترنت رايگان هستند وارد حساب اينترنت بانك خود نشويد.
هنگام خريد از فروشگاه‌ها سعي كنيد شخصا از دستگاه POS استفاده كنيد.
هنگام دريافت پول از دستگاه‌هاي ATM، مراقب پشت سر خود باشيد تا كسي رمز واردشده شما را نبيند. حواستان به اقلام نامتعارف روي دستگاه‌هاي ATM باشد.
هميشه خريد اينترنتي خود را از سايت‌هاي معتبر انجام دهيد و به نشاني درگاه بانكي كه به شما معرفي مي‌شود خوب دقت كنيد. درگاه‌هاي معتبر بانكي همگي با عبارت https شروع مي‌شوند.
سامانه پيامك حساب بانكي‌تان را فعال كنيد تا درصورت برداشت پول از حسابتان فوري متوجه شويد.
از نگهداري فيلم و عكس خانوادگي در رايانه، موبايل، لپ‌تاپ و ساير اقلام ديجيتال قابل‌حمل بپرهيزيد تا درصورت هك، سرقت يا گم شدن، به غيراز ضرر مالي، آسيب ديگري متوجه شما نشود.
براي اينكه رايانه‌تان هك نشود از آنتي‌ويروس‌هاي معتبر (كرك نشده) استفاده و هر چند وقت يك‌بار آن را به روز كنيد.
به پيامك‌ها و ايميل‌هايي با محتواي اينكه شما برنده شده‌ايد، توجه نداشته باشيد؛ چراكه اغلب آنها تنها براي دسترسي به‌حساب بانكي‌تان ارسال مي‌شوند. به ايميل‌ها و پيامك‌هاي ناشناس پاسخ ندهيد. اگر احساس كرديد كه رمز شما به هر دليلي هك شده، سريعا آن را تغيير دهيد.
اگر عكس، فيلم يا اطلاعات شخصي شما به هر دليلي در فضاي سايبر انتشار يافت، ابتدا خانواده خود را در جريان امر قرار دهيد و سپس از طريق پليس فتا، موضوع شكايت خود را مطرح كنيد.
هنگام ارتباط با سايت‌ها و صفحه‌هاي شخصي كه به نام چهره‌هاي مشهور راه‌اندازي شده است جانب احتياط را نگه داريد.
تاكنون هيچ سايت همسريابي‌اي از سوي پليس، مجوز رسمي دريافت نكرده و فعاليت آنها غيرقانوني است.
نظر شما