خبرگزاري رويترز در گزارش مفصلي رابطه ميان علما و دانشجويان دانشگاه الازهر و دولت سيسي و همچنين ديدگاه دانشجويان نسبت به دولت را بررسي كرده است. رويترز مي‌نويسد، سيسي حدود 5ماه پيش در سخناني كه به‌طور مستقيم از تلويزيون پخش مي‌شد خواستار اجراي «انقلاب ديني» در دين اسلام شد. او كه در جمع انديشمندان ديني قاهره سخنراني مي‌كرد گفت: تفكر راديكال باعث افزايش كشتار و خرابي در همه جهان شده است. سيسي نقش علما و انديشمندان ديني را در كاستن از افراط‌گري محوري دانست و گفت: «شما روحانيون مقابل خداوند مسئول هستيد، دنيا منتظر قدم بعدي شماست چراكه كشور ما اكنون از هم گسسته است.»
اگرچه سخنان و درخواست سيسي تعجب بسياري از روحانيون مصري را برانگيخت اما موضوع اصلي اين است كه پروژه دولت مصر براي مبارزه با افراط گري ديني در جامعه اين كشور، از جاهايي چون دانشگاه الازهر آغاز شده است. مسجد الازهر در قرن دهم بنا شد و يكي از قديمي‌ترين مساجد مصر است. اين مسجد سپس دانشگاهي ايجاد كرد كه تا پايان خلافت فاطميون در سال1171 به تعليم اسلام شيعي مي‌پرداخت. پس از آن بود كه الازهر به مسجد و دانشگاه اهل تسنن تغيير داده شد و به تعليم علوم اسلامي اهل سنت روي آورد.
امروز اين دانشگاه داراي دانشكده‌ها و مراكز تحقيقاتي متعدد است و 450هزار دانشجو از كشورهاي مختلف در آن تحصيل مي‌كنند. الازهر همچنين شبكه‌اي شامل 9هزار مدرسه با بيش از 2ميليون دانش‌آموز در سراسر مصر دارد.سيسي براي اينكه بتواند در ميان دانشجويان الازهر به «اسلام متعادل»، آنگونه كه خود اعلام كرده، دست پيدا كند، بايد اقدامات امنيتي شديد را كنار بگذارد.
او كه به‌عنوان چهره‌اي مذهبي در مصر شناخته مي‌شود، در سال2012 از سوي محمد مرسي، نخستين رئيس‌جمهور منتخب مصر، به‌عنوان رئيس ستاد ارتش اين كشور انتخاب شد. با تغيير شرايط در مصر، سيسي موفق شد مرسي را از قدرت بركنار كند و خود زمام امور را به‌دست بگيرد. پس از آن، بسياري از طرفدران مرسي و اعضاي اخوان‌المسلمين توسط نيروهاي ارتش دستگير و زنداني شدند.
بسياري از آنها نيز طي اين مدت كشته شده‌اند. ماه گذشته دادگاهي در قاهره حتي حكم اعدام محمد مرسي را نيز صادر كرد.
اعمال اين سطح از خشونت از يك طرف و دنبال كردن ميانه‌روي و اعتدال از طرف ديگر، شرايط را براي سيسي سخت كرده است. درست به همين دليل است كه بسياري از دانشجويان در الازهر نسبت به گفته‌ها و درخواست‌هاي سيسي و دولت اين كشور بدبين هستند. تعداد زيادي از آنها مخالف تبديل شدن الازهر به‌عنوان بلندگوي دولت هستند.
- الازهر پشتيبان خشونت دولتي
با وجود اينكه سيسي از علماي دانشگاه الازهر خواسته براي رسيدن به اسلام ميانه رو پيشقدم شوند، اما اين دانشگاه خود از حاميان اصلي در سركوب طرفداران محمد مرسي و اعضاي اخوان‌المسلمين بوده است.احمد الطيب، شيخ اعظم الازهر در زمان كودتاي نظامي سيسي يكي از نخستين چهره‌هاي مطرحي بود كه از او حمايت كرد.
حمايت الازهر از اقدامات دولت و حتي صدور احكامي توسط علماي اين دانشگاه در اين راستا اتفاق جديدي نيست. در دوره رياست‌جمهوري حسني مبارك كه بيش از 3دهه ادامه داشت و درنهايت در سال2011 در انقلابي مردمي به پايان رسيد، شيخ الازهر توسط رئيس‌جمهور تعيين مي‌شد. پس از مبارك، به دانشگاه الازهر نوعي استقلال داده شد و شيخ اعظم اين دانشگاه توسط كميته‌اي در خود دانشگاه انتخاب مي‌شد و در نهايت فرد منتخب به تأييد رئيس‌جمهور مي‌رسيد.
در دوره كوتاه رياست‌جمهوري مرسي، رابطه علماي دانشگاه الازهر با او پرتلاطم بود. با به قدرت رسيدن سيسي، بسياري از اساتيدي كه با اخوان‌المسلمين در ارتباط بودند از اين دانشگاه اخراج شدند. همچنين نظام انتخابي شيخ اعظم اين دانشگاه نيز برچيده شد و بار ديگر نظام انتصابي اعمال شد.
طي سال‌هاي اخير نيروهاي امنيتي مصر دانشجويان دانشگاه الازهر را به‌طور ويژه تحت نظر داشته و نسبت به آنها بدبين بوده‌اند. يكي از افسران پليس اين كشور در گفت‌وگو با رويترز مي‌گويد: «بيشتر دانشجويان الازهر تحت نظر هستند و دائما كنترل مي‌شوند.» سپس براساس آنچه از آنها به‌دست مي‌آيد، يا نظارت بر آنها بيشتر مي‌شود يا متوقف مي‌شود. به گفته او «دانشجويان الازهر تمايل زيادي
به افراط‌گرايي دارند و معمولا زمينه لازم براي پيوستن به شبكه‌هاي تروريستي را دارند.»
تحليلگران معتقدند ادامه سياست‌هاي امنيتي و نظامي سيسي نمي‌تواند به نتيجه‌اي كه او مي‌خواهد منتهي شود. سيسي ضمن اينكه به خشونت شديد در جامعه مصر دست مي‌زند، از دانشگاه الازهر مي‌خواهد براي رسيدن به اسلام ميانه‌رو اقدام عملي كند و اين تناقض بزرگ مانع از پيشبرد برنامه‌هاي او در اين زمينه است.
نظر شما