كافي است با گرفتن اين شماره از ميان بخش‌هايي كه تلفن گويا اعلام مي‌كند، با گرفتن عدد داخلي مورد نظرتان، به‌مدت 25دقيقه، به‌صورت رايگان و تلفني مشاوره بگيريد؛ كاري كه ما در اين گزارش انجام داديم و با گرفتن اين شماره و مطرح كردن مشكلاتي درخصوص خانواده، كودك، اعتياد و تحصيل از مشاوران حاضر در اين مركز كمك گرفتيم تا شما را با بخشي از فعاليت 1480آشنا كنيم. با خواندن اين گزارش مي‌توانيد شاهد بخشي از راهكارهايي باشيد كه مشاوران اين مركز درخصوص موضوعات مختلف ارائه داده‌اند.
- كودك من پرتحرك است
در نخستين تماس با ارتباط با صداي مشاور سازمان بهزيستي، خودمان را به جاي مادري گذاشتيم كه تصور مي‌كند پسربچه او بيش‌فعال است؛ مشكلي كه امروزه شايد خيلي از مادران با آن دست و پنجه نرم مي‌كنند و درست نمي‌دانند كودكشان پرتحرك است يا بيش فعال. دوران بارداري سالم، سابقه بيش فعالي در اقوام، پرسش درخصوص رفتارهاي پرخطري كه كودك دارد و... بخشي از سؤالاتي است كه مشاور تلفني در ابتدا از شما مي‌پرسد تا با شما و كودكتان آشنا شود.توصيه خانم مشاور بر اين است كه از همين ابتدا سعي كنيم كه روي فرزندمان برچسب بيش‌فعالي نگذاريم و به جاي آن از واژه پرتحرك استفاده كنيم.خانم مشاور همچنين در ادامه مي‌گويد: «بچه‌هاي پرتحرك معمولا به‌واسطه كارهايي كه انجام مي‌دهند بيش از بچه‌هاي ديگر مورد توجه هستند و بعضا ممكن است به‌خاطر رفتارهاي شيطنت‌آميزشان مورد سرزنش يا مقايسه با بچه‌هاي هم‌سن‌وسال خود از طرف خانواده يا اطرافيان قرار بگيرند. به همين‌خاطر مدام زير سؤال بردن اين بچه‌ها، دستور دادن به آنها، پيشگيري كردن، تهاجمي و انتقادي صحبت كردن با اين بچه‌ها و تحقيرشان، راه‌هاي نادرست ارتباطي‌اي هستند كه هيچ نتيجه‌اي در بر ندارند و كمكي به اصلاح رفتار كودك نمي‌كنند».
به گفته مشاور 1480، برچسب زدن به اين بچه‌ها با عنوان‌هاي بي‌ادب، خرابكار، بي‌دست‌وپا و... اثر و بازخورد منفي دارد و كودك با شنيدن اين القاب تشويق مي‌شود تا رفتار اشتباه خود را تكرار كند؛ «به همين‌خاطر ما قانوني داريم به نام «تغيير رفتار بزرگسال». بچه‌ها تفاوت خوب و بد و رفتار درست و نادرست را نمي‌دانند و ما بايد به آنها كمك كنيم تا هيجانات خود را مديريت و كنترل كنند.» به همين‌خاطر نخستين قدم در بهبود رفتار كودك اين است كه مادر و پدر هماهنگ باشند. در واقع براي مديريت يك رفتار بايد قوانين حاكم بر رفتار را ياد بگيريم؛ «بچه‌ها بايد ياد بگيرند كه طبق قوانين عمل كنند، به همين‌خاطر يكي از كارهاي ما اين است كه از بار لغات منفي‌مان كم كنيم و ياد بگيريم به فرزندمان برچسب نزنيم. دومين كاري كه مي‌شود كرد اين است كه با مقوا شكل و رنگ دلخواه فرزندمان را درست كنيم و در گوشه‌اي از خانه قرار بدهيم و بعد نسبت به كارهاي بد و خوب خودمان و فرزندمان روي اين شكل مقوايي امتياز مثبت يا منفي بدهيم.»
به اعتقاد خانم مشاور، بچه‌ها بيشتر با ديدن ياد مي‌گيرند تا شنيدن. اين قانون براي همه اهالي خانه است و اگر در خانه همسرتان هم دست به كار اشتباهي زد بايد به او هم امتياز منفي بدهيد تا بچه متوجه شود در اين قانونمندي تنها نيست و اين قانون شامل همه اهالي خانه مي‌شود؛ حتي پدر و مادرش.
«بهتر است از اين به بعد لغات و جملات مثبت را جايگزين جملات منفي‌مان كنيم؛ مثلا به جاي اينكه بگوييم برو اتاق به‌هم ريخته‌ات را جمع كن، بگوييم از به‌هم‌ريختگي اتاقت ناراحتم و وقتي اتاقت را مي‌بينم دلم مي‌گيرد. حتي مادر يا پدر مي‌توانند براي يكي‌دوبار در جمع كردن اتاق به فرزندشان كمك كنند اما نه هر بار و اگر فرزندتان از جمع كردن اتاق صرف‌نظر كرد روي همان شكل مورد علاقه‌اش امتياز منفي بدهند تا متوجه اشتباهش بشود.» پدر و مادر حتي مي‌توانند به فرزندشان در قبال كارهاي خوبي كه انجام مي‌دهد پاداش هم بدهند اما او نبايد متوقع پاداش شود و پاداش‌ها نبايد گران‌قيمت و خاص باشند؛ «از طرفي والدين مي‌توانند فرزند خود را در رشته‌هاي هنري و ورزشي مورد علاقه‌اش هدايت كنند تا از اين راه فرزندشان تخليه انرژي و هيجان كند». البته اينها تنها بخشي از مشاوره خانم مشاور، در مركز «صداي مشاور» بهزيستي بود. گرچه اين مشاوره تلفني بود اما با چند مشاوره تلفني مختصر و مفيد شما مي‌توانيد به نتايج خوبي برسيد كه در بهبود رفتار فرزندتان مثمرثمر باشد.
- در كنار مادرشوهر
شايد شما هم يكي از آن عروس‌خانم‌هاي جواني باشيد كه شرايط زندگي همسرتان باعث شده در يك ساختمان و نزديك مادرشوهرتان زندگي كنيد؛ شكلي از زندگي كه باعث شده در مجاورت با خانواده همسرتان دچار يكسري مشكلات شويد؛ مثلا طبق وظيفه بايد به خانواده همسرتان سر بزنيد، گاهي اوقات براي ناهار يا شام آنها را دعوت كنيد يا به خانه‌شان برويد و يا حتي تصور كنيد كه زندگي در كنار خانواده همسرتان باعث شده كه همسرتان در اصطلاح دهن‌بين شود يا تحت‌تأثير خانواده همسرش قرار بگيرد.
در واقع ما با طرح اين موضوع، از مشاور خانواده صداي مشاور بهزيستي درخواست كمك كرديم تا بخشي از راهكارهاي اين مشاور را در اين بخش برايتان بازگو كنيم. خانم مشاور در اين‌باره مي‌گويد:«اگر زندگي در مجاورت خانواده همسرتان مشكل‌ساز شده سعي كنيد با احترام و ادب، بعضي از درخواست‌هايتان را به‌صورت مسقتيم به مادرشوهر يا خواهر‌شوهرتان بگوييد. در نخستين قدم شايد بهتر باشد خانواده همسرتان را با برنامه كاري خود آشنا كنيد تا هميشه توقع اين را نداشته باشند كه به آنها سر بزنيد. اما در اين ميان و در طول هفته يك روز را به آنها اختصاص بدهيد و در كنار خانواده همسرتان باشيد». به گفته خانم مشاور صحبت كردن در قالب كنايه ممكن است سوء‌تفاهم ايجاد كند.
«البته گاهي پيش مي‌آيد كه گرفتار قضاوت‌هاي ذهني خودمان مي‌شويم. مثل اينكه وقتي در اين نوع از زندگي به مشكلي مي‌خوريم تصورمان بر اين است كه رفتارها و گفته‌هاي همسرمان از فيلتر خانواده‌اش عبور كرده. اگر رفتار همسرتان در مورد موضوعي خاص تغيير كرده، علت اين تغيير را از او جويا شويد و به‌دنبال پاسخي منطقي باشيد اما به هيچ‌وجه سعي نكنيد مقابله به مثل كنيد يا با نشان دادن رفتاري تند، حرف خودتان را به كرسي بنشانيد». به گفته خانم مشاور ممكن است همسرمان تا پيش از اين با نوع خاصي از پوشش ما كاري نداشته اما يكباره با پوشيدن لباسي خاص مخالفت كند. در اينجا خانم خانه نبايد با لجبازي اقدام به پوشيدن آن لباس كند چراكه اين‌كار فقط اوضاع را وخيم‌تر مي‌كند و باعث دلخوري مي‌شود؛« گاهي ممكن است خانم‌ها تصور كنند همسرشان از خانواده خود خط گرفته اما كافي است دليل نارضايتي او را جويا شوند و اگر پاسخ درستي دريافت نكردند آن لباس را نپوشند و به همسرشان بگويند كه من دوست دارم تو راضي باشي و اگر اين لباس را دوست نداري، من نمي‌پوشم. با اين جمله نه‌تنها از وقوع يك بحث و تنش جلوگيري كرده‌اند بلكه ممكن است همسرشان بعدها با پوشيدن آن لباس ديگر مشكلي نداشته باشد و حتي خودش اصرار كند كه آن لباس را بپوشند.» خانم مشاور مي‌گويد كه خيلي وقت‌ها بحث نكردن باعث ايجاد آرامش و اعتماد مي‌شود.
«ممكن است خانواده همسرتان به واسطه عروس بودن، يكسري توقعات از شما داشته باشند اما اگر شما مسائل را براي آنها تشريح كنيد و خانواده همسرتان را در جريان برنامه روزانه كاري خود قرار دهيد آنها ديگر توقع خاص و زيادي از عروسشان نخواهند داشت.» اما به گفته خانم مشاور بهتر است يك روز را در هفته به خانواده همسرتان اختصاص دهيد و يكي‌دو بار هم در‌ماه آنها را به صرف شام يا ناهار به خانه‌تان دعوت كنيد؛ «سعي كنيد ميان همسر و خانواده همسرتان اعتدال برقرار كنيد تا آنها تصور نكنند كه شما پسرشان را از چنگ آنها درآورده‌ايد يا خودتان را براي آنها مي‌گيريد. وقتي ما به جاي استفاده از نيش و كنايه، حرف‌هاي خود را با ادب و احترام و استفاده از جملات مثبت انتقال بدهيم، سوء‌تفاهم هم ايجاد نخواهد شد».
- مي‌توانيم آسيب‌ها را كم كنيم
«پدرم 57سال دارد و سال‌هاست كه ترياك مصرف مي‌كند. به تازگي متوجه شديم كه او غير از ترياك، هروئين هم مصرف مي‌كند. تا به حال چندبار براي درمان او اقدام كرده‌ايم اما ترك نمي‌كند. از 25سالگي‌اش مصرف ترياك را شروع كرده و اوضاع خانواده به قدري بد شده كه مادرم در شرف جدايي از پدرم است»؛ اين يكي از مشكلاتي بود كه ما با قسمت اعتياد صداي مشاور بهزيستي مطرح كرديم. خانم مشاور اطلاعاتي درخصوص خانواده مي‌پرسد و مي‌گويد:«ترك در اين سن و سال كار سختي است. گاهي ما براي كساني كه سال‌هاست مواد مصرف مي‌كنند ترجيح مي‌دهيم او را تشويق به كم كردن مواد كنيم تا ترك آن؛ شما چراكه ترك در سن بالا كار سختي براي فرد است».
به گفته خانم مشاور تحقير و توهين نتيجه‌اي ندارد و باعث احساس گناه در اين افراد مي‌شود و به قدري حال آنها را بد مي‌كند كه فرد دوباره به سمت مواد مي‌رود؛«تا فرد معتاد نخواهد كسي نمي‌تواند باعث ترك او شود اما بهتر است شما و ساير فرزندان خانواده در كمال آرامش با پدر صحبت كنيد و در قالب جملاتي تأثيرگذار به پدرتان بگوييد كه اسم او روي اين خانواده است و مواد كشيدن او باعث شده تا زندگي هر كدام از شما به‌نحوي تحت‌تأثير قرار بگيرد و در تمام مراحل او را كمك و حمايت خواهيد كرد و در مراحل ترك پشت او را خالي نمي‌كنيد». بردن خودسرانه شخص معتاد به كمپ نتيجه خوبي نخواهد داشت. براي كسي كه سال‌هاست مواد مصرف مي‌كند و سن او بالاست كلينيك ترك اعتياد تحت نظر پزشك توصيه مي‌شود.
«افراد معتاد معتقد هستند كه به‌صورت تفنني و تفريحي مواد مصرف مي‌كنند اما چنين چيزي نيست. شما بايد به پدرتان بگوييد كه اعتياد چه چيزي به او داده و چه چيزهايي را از او قرار است بگيرد. در اين ميان مادر خانواده هم بايد با يك مشاور صحبت كند تا درزمان ترك، صبور و آرام باشد و همسرش را حمايت كند. گاهي نمي‌شود فرد بيمار را از مصرف مواد گرفت اما مي‌شود آسيب‌ها را به حداقل رساند؛ به‌طور مثال مصرف هروئين را متوقف و مصرف ترياك را جايگزين آن كنيم».
- فقط پزشكي دانشگاه تهران
پشت كنكوري بودن يكي از آن معضلاتي است كه خيلي از جوانان امروز را درگير خود كرده است. شايد شما هم در فاميل يا خانواده خود افرادي را مي‌شناسيد كه به اصرار و اجبار خانواده‌هايشان مجبور به انتخاب يك رشته تحصيلي خاص هستند، درصورتي كه علاقه‌اي به آن ندارند. همين موضوع هم باعث مي‌شود كه سال‌هاي سال پشت كنكور بمانند.
در اين بخش ما با تماس با قسمت مشاور تحصيلي صداي مشاور بهزيستي، به خانم مشاور، اطلاعات دختري 21ساله را داديم كه 2سال است پشت كنكور به اميد قبولي در رشته پزشكي دست و پنجه نرم مي‌كند اما هنوز نتوانسته موفقيتي به‌دست آورد. خانواده اين دختر 21ساله و به‌خصوص پدر خانواده اصرار خاصي دارد تا فرزندش در رشته پزشكي دانشگاه تهران قبول شود و همين محدوديت در انتخاب رشته و دانشگاه باعث نااميدي اين دخترخانم شده. اما پاسخ مشاور بهزيستي به اين شرايط چه بوده؟ «2حالت بيشتر وجود ندارد؛ اينكه تلاش كنيد و با توجيه خانواده رشته مورد علاقه‌تان را براي ادامه تحصيل انتخاب كنيد يا با جديت تمام درس بخوانيد تا به هدف خانواده دست پيدا كنيد و در رشته پزشكي قبول شويد».
وقتي به خانم مشاور مي‌گويم كه اجازه انتخاب رشته ديگر را ندارم، او تأكيد مي‌كند كه براي تعيين و رسيدن به هدف بايد موانع را از پيش روي خود بردارم؛ «در حال حاضر پدر شما مانع انتخاب رشته‌تان در رشته ديگري است به همين‌خاطر با ادب و احترام يا از مادر و كسي كه به پدر نزديك است كمك بگيريد يا مستقيما با پدر خود صحبت كنيد كه به اين رشته علاقه‌اي نداريد و به‌خاطر نبود علاقه يا استعداد، انگيزه‌اي هم براي قبولي در رشته پزشكي نداريد. او را توجيه كنيد كه الان 2سال است پشت كنكور مانده‌ايد و اگر چند سال هم بگذرد باز اوضاع به همين شكل است. پس شايد بهتر باشد شما با ادامه تحصيل من در رشته ديگري موافقت كنيد». به گفته مشاور 1480بايد پدر خود را متقاعد كنيد كه عمر شما در حال گذر است و ممكن است فرصت خود را براي رشد علمي يا به‌دست آوردن كاري مناسب از دست بدهيد.
«به پدرتان بگوييد كه دليل عدم‌قبولي شما در رشته پزشكي الزاما عدم‌توانايي‌تان نيست و ريشه در بي‌علاقگي شما به خون، بيمارستان و ارتباط گرفتن با بيماران دارد.» خانم مشاور نزديك به 25دقيقه مشاوره مي‌دهد و با تصور اينكه من دختري پشت كنكوري هستم تأكيد مي‌كند كه با رعايت ادب و احترام اقدام به توجيه پدر و مادر خود كرده تا باعث دلخوري آنها نشوم.
البته اين موضوعات فرضي تنها بخشي از مشكلاتي هستند كه هر كدام از ما مي‌توانيم با آنها درگير باشيم. فراموش نكنيد كه در اين مشاوره رايگان تلفني نبايد انتظار معجزه داشته باشيد اما با گرفتن يكسري راهكارها از مشاوران مركز مي‌توانيد پله‌هاي موفقيت در كار، تحصيل، زندگي و خانواده را طي كنيد و براي گرفتن راهنمايي‌هاي بيشتر با اين مركز و مشاوران آن در ارتباط باشيد چراكه مشاوران، شماره داخلي و اسم خود را به شما مي‌دهند و مخاطبان تلفني امكان اين را دارند تا با مشاور دلخواه خودشان ارتباط بگيرند و او را در جريان ادامه مشكلات خود و مسيرهاي درست و اشتباهي كه پا به آن گذاشته‌اند، قرار بدهند و همچنان مشاوره بگيرند.
نظر شما