سال‌هاست كه طرفداران محيط‌زيست مي‌كوشند دولت‌ها، شركت‌ها و كارتل‌هاي بزرگ را وادار سازند تا براي تأمين آب يا انرژي، راه‌هاي متناسب با حفظ محيط‌زيست و حقوق مردم ذي‌نفع در مسير رودخانه‌ها را در پيش بگيرند و از خاموش‌كردن رودهاي پرخروش و زنده در پشت ديوار عظيم سدها خودداري كنند.
ما سدهايي ساختهايم كه آورد رودخانه‌ها را در پايين دست چنان كم كرده كه به كشاورزي‌ها، باغ‌داري‌ها و ماهيگيري‌هاي ديرپا به‌شدت آسيب وارد كرده‌اند و سدهايي كه حتي نيمي از ظرفيت‌شان هم پر نمي‌شود، يا اصلا آبي در خود جا نمي‌دهند و هيچ‌گاه به اندازه‌اي كه ادعا مي‌شده برق توليد نكرده اند؛ هزاران ميليارد تومان بودجه كشور را بلعيده‌اند؛ سدهايي كه هر كدام ده‌ها روستا را به زير آب برده و هزاران نفر را آواره كرده و صدها هكتار جنگل يا مرتع را غرق كرده؛ سدهايي كه ميراث فرهنگي با ارزش و خاطره‌هاي جمعي را براي هميشه نابود ساخته، تالاب‌هاي ارزشمند و حتي درياچه بزرگ اروميه را خشك كرده و عجيب‌تر از همه اينكه سدي ساختهايم كه آب شيرين كارون بزرگ را شور كرده و قرار است از آنجا به خليج‌فارس آب شور برساند!
سرزمين ايران، روي كمربند خشك جهان قرار گرفته و بيش از بسياري كشورهاي ديگر در معرض تهديدهاي ناشي از تغيير اقليم و گرم شدن كره زمين قرار دارد. واقعيت اين است كه ما سال‌هاي سخت و كم‌آبي را در پيش داريم كه اين اقتضا مي‌كند از دستكاري‌هاي بيشتر در سامانه طبيعي رودخانه‌ها خودداري كنيم و تجديد نظري اساسي در روش‌هاي پيشين مديريت و مصرف آب داشته باشيم. جاي بسي خوشوقتي است كه هم‌اينك در كشور ما نيز افتخار به اينكه «سومين كشور سدساز جهان» هستيم، تا حدي جاي خود را به نقد علني سياست‌هاي مديريت منابع آب داده است.
سخنان منتقدان سدسازي كه در سال‌هاي پيش پژواك ضعيفي در جامعه داشت، اينك به‌صورتي رسا از تريبون‌هاي رسمي و حتي از دهان مديران ارشد بخش آب به گوش مي‌رسد. به‌نظر مي‌رسد كه اقدام‌هاي مثبتي هم در بخش آب كشور ما در جريان است؛ چنان كه گويا دولت در حوضه اروميه ادامه كار چند پروژه ازجمله سد سيمينه‌رود را گرفته است. اما، از سوي ديگر محافلي هستند كه به دلايل سودجويانه يا به‌خاطر منافع جناحي بر ادامه كار اينگونه پروژه‌ها اصرار مي‌ورزند. روز جهاني حفاظت از رودخانه‌ها فرصتي است براي تامل در رفتارهاي نابخردانه‌اي كه با اين رگ‌هاي زندگاني‌بخش زمين داشته‌ايم.
مديرگروه‌ديده‌بان‌كوهستان‌انجمن‌كوهنوردان‌ايران
نظر شما