اما آنچه مورد غفلت قرار گرفت، عدم همخواني نظامات فرهنگي ـ اجتماعي جامعه سنتي ايران با تمايلات مدرن حكومتي بود كه سعي در ديكته‌شدن آنها وجود داشت. پايه‌هاي اهميت‌بخشي به اتومبيل‌هايي كه امروزه حاكمان بلامنازع شهرهاي ما هستند، در دوران پهلوي شكل گرفت. خيابان‌كشي‌هايي كه بدون درنظر داشتن تاثيرات اجتماعي صورت پذيرفت و ميادين شهري كه به فلكه‌هاي ترددي بدل شدند، تاثيرات مخرب بسياري را بر بافت شهري گذاشتند. فرسوده‌انگاري بافت‌هاي كهن، نگاه موزه‌اي به تك بناها و مواردي از اين دست كه در قالب قوانين و مقررات شهري تجلي پيدا مي‌كردند، آغازين مرحله نگاه كالبدي به شهر و معماري را شكل دادند. با اين حال، در همين دوران بسياري از مراكز فرهنگي نظير تماشاخانه‌ها و سينماها رنگ و بويي تازه به خود گرفته و فعاليت‌هاي فرهنگي شهري به ميزان قابل‌توجهي افزايش پيدا كرد. با گذشت زمان شكل‌گيري بناها به تقليد از سبك معماري بين‌المللي، به گونه‌اي عملگرا سبب شد تا تداوم رويكرد كالبدي در شبيه‌كردن تهران به شهرهاي اروپايي تسريع شود.
استفاده از احجام هندسي ساده با روكارهاي سيماني و فاقد تزئينات، به ويژه در ساختمان‌هاي اداري، از مهم‌ترين ويژگي‌هاي اين سبك به حساب مي‌آمد. جريان مذكور پس از پيروزي انقلاب اسلامي و با نياز به توليد انبوه مسكن، به ويژه در تهران، همچنان ادامه يافت. پس از پيروزي انقلاب اسلامي، اگرچه اهدافي والا سرلوحه كار قرارداشتند اما در عمل برخي اقدامات عجولانه به ويژه در حوزه آكادميك صورت پذيرفت. كاهش اصول نظري و پايه‌هاي مطالعاتي و افزايش واحدهاي عملي درپي انقلاب فرهنگي در جريان آموزش معماري و شهرسازي در دانشگاه‌ها، از جمله موارد مذكور به حساب مي‌آمد كه نگاه كالبدي به شهر و شهرسازي با رويكردي عام را تشديد مي‌كرد. همچنين 8 سال جنگ تحميلي ايران و عراق اولويت‌هاي حياتي را تحت تاثير قرار داد. اهميت تسريع در تامين سرپناه در نواحي جنگ‌زده و همچنين براي مهاجران به شهرهاي آرام‌تر سبب شد تا جنبه‌هاي اجتماعي و فرهنگي معماري و شهرسازي به عنوان جنبه‌هاي تجملاتي و فاقد اولويت مطرح شوند.
در اين ميان تمايل به محرميت و عدم اشراف به حريم خصوصي ديگران همچنان تا مدتي اهميت خود را حفظ كرده و مانع از رونق پرسرعت آپارتمان‌نشيني شد، وليكن رشد شهرنشيني و گسترش افقي بي‌رويه شهرها، رشد عمودي آنها را ناگزير كرد. مجال ما در بيان تاريخچه مختصر از سير تحولات معماري و شهرسازي ايران اندك بود و به پايان رسيد. در ادامه اين روند در سال جديد به بررسي نارسايي‌هاي شهر كنوني خواهيم پرداخت.
نظر شما